Hoşap Kalesi kazısı alçı buluntuları (2007-2017)
Plaster finds of Hoşap Castle excavation (2007-2017)
- Tez No: 940782
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET TOP
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sanat Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 186
Özet
ÖZET Tarihsel süreç içerisinde çeşitli kültürlere ev sahipliği yapan Hoşap (Güzelsu), Van Gölü'nün güneydoğusunda yer almaktadır. Kuh, Başet, Kapir Dağları ve Norduz Yaylası'nın bir kısmı ile çevrili olan Hoşap Van- İran arasında ulaşımı sağlayan anayol üzerinde yer alır. Gürpınar ilçesine bağlı olan Hoşap güneyde Hakkari, doğuda Başkale, batıda Çatak ve Gevaş kuzeyde Van, Özalp ve Saray yerleşimlerine komşudur. Kale, 1064 tarihinde Melik Şah tarafından fethedilmiştir. 1100 tarihinde sonra ise Ahlatşahların egemenliğine girerek birçok devletin etkisi altında kalmıştır. Bunlar; Eyyübiler, Anadolu Selçukluları, İlhanlılar, Karakoyunlulardır. Osmanlı Sultanı Kanuni Sultan Süleyman Dönemi'nde kalenin önemi artmıştır. Ve bu dönemde 17. Yüzyıl yarısında Osmanlıya bağlı olarak yerel beyliklerden Mahmudi Beyliği dikkat çekmektedir. Hoşap Kalesi kazı çalışmalarında, çok sayıda ve çeşitte buluntular gün yüzüne çıkarılmıştır. Bu buluntular içerisinde 2007-2017 yılları arasında açığa çıkan alçı parçalar yer alır. Çalışma konumuz olan Hoşap Kalesinde mimari doku üzerinde bulunan alçı buluntular bütün yönleriyle ele alınarak incelenmiştir. Ele alınan alçı süslemeler en çok kalıplama, kazıma ve ajur tekniğinde yapılmıştır. Alçı parçalar ele alınırken mimari süsleme özelliklerine sahip alçı buluntular ve süsleme özelliklerine göre alçı buluntular şeklinde gruplandırma yapılarak ele alınmıştır. Mimari özelliklerine göre alçı buluntular da mukarnas, niş kemer parçaları ve sütunceli alçı buluntular yer alırken, süsleme özelliklerine göre alçı buluntularda ise geometrik, bitkisel, yazı, kalemişi ve karma(bitkisel ve geometrik süslemeli) alçı buluntular yer almaktadır. Çalışılan eserler kırık halde ve etütlük parçalardan oluşmaktadır. Alçı buluntuların kırık olması yapının hangi alanında ne Çizelge de kullanılmış olduğu bilinmediğinden eser isimlerinin kesinliği tartışma konusudur. Ancak parçaların kullanıldığı yüzey ile olabildiğince ilişkisini sağlayarak açıklık getirilerek bu alçı parçalara bordür, köşebent, kemer, niş köşelik parçaları gibi ifadeler kullanılmış ve bir bütünlük oluşturulmaya çalışılmıştır. Buluntular yapının hangi kısmında ne şekilde alındığını bilmediğimizden dolayı yapılan tanımlamalar tahminler üzerinedir. Hoşap Kalesi ve içerisinde bulunan alçı örneklerinin, günümüzde korunması ve kültürel değerlerine sahip çıkılması gereken önemli bir mimari yapıdır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Hoşap (Güzelsu), which has served as a cradle for diverse cultures throughout history, is situated in the southeastern region of Lake Van. Surrounded by the Kuh, Başet, and Kapir Mountains, as well as a portion of the Norduz Plateau, Hoşap is located along the main thoroughfare connecting Van and Iran. As part of the Gürpınar district, it borders Hakkari to the south, Başkale to the east, Çatak and Gevaş to the west, and Van, Özalp, and Saray to the north. The castle was captured by Malik Shah in 1064. By 1100, it came under the rule of the Ahlatshahs and subsequently fell under the influence of various states, including the Ayyubids, the Anatolian Seljuks, the Ilkhanids, and the Karakoyunlus. During the reign of the Ottoman Sultan Suleiman the Magnificent, the significance of the castle increased considerably. In this context, around the mid-17th century, the Mahmudi Emirate, a local principality affiliated with the Ottoman Empire, emerged as a notable power in the region. Excavations at the castle have revealed a wealth of diverse artifacts, including numerous plaster fragments unearthed between 2007 and 2017. The plaster artifacts found within the architectural texture of Hoşap Castle, which is the subject of this study, have been examined in detail from all aspects. The plaster ornaments predominantly exhibit techniques of molding, carving, and openwork. These fragments have been categorized into two main groups: those with architectural decorative features and those distinguished by ornamental characteristics. The plaster artifacts with architectural features include muqarnas, niche arch fragments, and columned plaster pieces, while the ornamental fragments exhibit geometric, vegetal, epigraphic, hand-painted, and composite motifs (combining vegetal and geometric elements). The examined materials were found in a fragmented and incomplete state. Due to their condition, the precise location and manner in which these plaster fragments were originally used within the structure remain unknown. Therefore, the accuracy of their naming remains a subject of debate. However, efforts have been made to associate them with the architectural surfaces they were likely part of, leading to their categorization as borders, corner pieces, arches, and niche spandrels. Since the exact locations and arrangements of these artifacts within the structure remain unknown, the interpretations are based on educated assumptions. Hoşap Castle and the associated plaster fragments found within it are important architectural structures that need to be preserved and safeguarded in terms of their cultural values.
Benzer Tezler
- Hoşap Kalesi kazısı seramikleri (2007-2017)
Hoşap Castle excavation ceramics (2007-2017)
ÖZLEM MEYDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Sanat TarihiVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLER YILMAZ
- Hoşap Kalesi kazısı tütün lüleleri (2007-2015)
Tobacco pipes in Hoşap Castle excavation (2007-2015)
SİNAN BERGE
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Sanat TarihiVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET TOP
- Hoşap Kalesi bezemeleri
Hosap Fortress decorations
SONGÜL TAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
El SanatlarıAtatürk ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. CELALETTİN KARADAŞ
- Arkeolojik sit alanlarının sürdürülebilir turizm potansiyeli yönünden değerlendirilmesi: Hoşap Kalesi ve çevresi arkeolojik sit alanları
The evaluation of archaeological protected areas in terms of sustainable tourism potential: Hoşap Castle and its surrounding archeological protected areas
GAMZE BİÇEK BOZDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
ArkeolojiVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DR. AYŞEGÜL KELEŞ ERİÇOK
- Osmanlı arşiv kayıtlarında Mahmudî Beyliği
Mahmudi Principality in Ottoman archival records
YAĞMUR ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TarihVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RAHMİ TEKİN