1940-1980 yılları arasında modernleşme sürecinde taşrada sinema ve seyir kültürü: Çankırı örneği
Cinema and spectator culture in the countryside during the modernization process between 1940-1980: The case of Çankırı
- Tez No: 941580
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET TOPLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Radyo-Televizyon ve Sinema Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 423
Özet
1940-1980 yılları arasında, taşra kenti Çankırı örneğinde, sinema ve seyir kültürü, modernleşme sürecinin önemli bir parçası olarak ortaya çıkmaktadır. Bu dönemde taşra toplumsal yapısındaki değişim, sinemanın toplumsal bir araç olarak kullanımını önemli bir kültürel fenomen haline getirmiştir. Sinema, sadece bir eğlence aracı olmaktan öte, aynı zamanda toplumsal ve kültürel dönüşümün katalizörü, modernleşme sürecinin bir parçası olmuştur. Bu süreç, taşra halkının geleneksel yaşam biçimlerinden, modern yaşam biçimlerine doğru bir geçişini simgelemektedir. Çankırı örneğinde, sinemanın ve seyir kültürünün yaygınlaşması, hem toplumsal dinamikleri hem de kültürel yapıyı dönüştürmüş, taşra halkının şehirleşme, tüketim alışkanlıkları, sosyal ilişkiler ve dünya görüşü gibi birçok konuda değişim yaşamasına neden olmuştur. Sinema salonlarının taşrada yaygınlaşmaya başlamasıyla birlikte, toplumsal hayatta önemli bir dönüşüm yaşamış, bireyler hem ulusal hem de küresel kültürel akımlarla tanışma fırsatı bulmuştur. Sinemanın taşrada kabul görmesi, halkın sosyalizasyonunun yanı sıra, yeni toplumsal normlara adapte olmalarını ve toplumsal yapının modernleşmesine katkı sağlamıştır. Çankırı'nın sinemayla modernleşme sürecinde hangi aşamalardan geçildiği ve 1980'lere gelindiğinde hangi sonuca ulaşıldığı, modernleşmenin belirlenen temel kriterleri üzerinden değerlendirilmektedir. Sözlü tarih yönteminin kullanıldığı çalışmada, 1940-1980 yılları arasında sinema salonlarını deneyimleyen kişilerle yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiş, gazete arşivleri, arşiv belgeleri ve fotoğraflardan faydalanılmıştır. Kentleşme ve sanayileşme gibi iki önemli modernleşme göstergesinin yanı sıra, sinemadan önce şehirde var olan diğer tiyatro, şehir kulübü, kahvehane, meyhane, umumhane gibi kamusal alanlar üzerinden de ele alınan Çankırı'da 1940-1980 yılları arasında taşra halkının sinema salonlarına gösterdiği ilgi, bu kültürel faaliyetlerin toplumsal yapıyı nasıl dönüştürdüğü ve modernleşme süreciyle nasıl etkileşime girdiği incelenmiştir. Bunun yanı sıra, seyir kültürünün, halkın eğlence anlayışı, değerler dünyası ve yaşam biçimlerine olan etkisi de ele alınmıştır. Bu bağlamda, taşra halkının sinemayla ilişkisinin, modernleşme ve toplumsal değişim arasındaki ilişkinin anlaşılmasında önemli bir yer tuttuğu değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
In the example of the provincial city of Çankırı between 1940 and 1980, cinema and viewing culture emerged as an important part of the modernization process. During this period, the change in the provincial social structure made the use of cinema as a social tool an important cultural phenomenon. Cinema was not only a means of entertainment, but also a catalyst for social and cultural transformation, a part of the modernization process. This process symbolized the transition of the provincial people from traditional lifestyles to modern lifestyles. In the case of Çankırı, the spread of cinema and viewing culture transformed both social dynamics and cultural structure, and caused the provincial people to experience changes in many areas such as urbanization, consumption habits, social relations and worldview. With the spread of cinema halls in the provincial areas, a significant transformation occurred in social life, and individuals had the opportunity to meet both national and global cultural trends. The acceptance of cinema in the provincial areas contributed to the socialization of the people, as well as their adaptation to new social norms and the modernization of the social structure. The stages that Çankırı went through in the process of modernization through cinema and the results that were achieved in the 1980s are evaluated based on the basic criteria of modernization. In the study, where the oral history method was used, face-to-face interviews were conducted with people who experienced cinemas between 1940 and 1980, and newspaper archives, archive documents and photographs were used. In addition to two important modernization indicators such as urbanization and industrialization, the interest shown by the rural people in cinemas in Çankırı between 1940 and 1980, which were also examined through other public spaces that existed in the city before cinema such as theaters, city clubs, coffeehouses, taverns and brothels, was examined, and how these cultural activities transformed the social structure and interacted with the modernization process. In addition, the impact of the viewing culture on the people's understanding of entertainment, world of values and lifestyles was also discussed. In this context, it was evaluated that the relationship of the rural people with cinema holds an important place in understanding the relationship between modernization and social change.
Benzer Tezler
- Almancadan Türkçeye çevrilen felsefi eserler (1923-2024): Nicel veriye dayalı kapsamlı bir değerlendirme
Philosophical works translated from German into Turkish (1923-2024): A comprehensive evaluation based on quantitative data
GÖZDE ALKAYA KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Mütercim-TercümanlıkEge ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLGİN TANIŞ POLAT
- Ziya Gökalp ve Erol Güngör çizgisinde Türk sosyolojisi
Turkish sociology in line with Ziya Gökalp and Erol Güngör
SAADET BERNA OCAKCIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
SosyolojiMarmara ÜniversitesiSosyoloji ve Antropoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKİ ARSLANTÜRK
- Türk resminde 1950 sonrası dışavurumcu yaklaşımlar
Expressionist approaches in Turkish painting after 1950
FERUZAN KÖK
- Türkiye'de 1980 sonrası kalkınma planlarında yer alan vergi politikalarına ilişkin hedeflerin gerçekleşmeleri
The realization of the targets regarding the tax policies in the development plans after 1980 in Turkey
EBRU AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
EkonomiAydın Adnan Menderes ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAMZA KAHRİMAN
- 1960-1980 arası sosyalist Türk öykücülüğünde eğilimler
Trends in socialist Turkish storytelling between 1960-1980
VOLKAN GEMİLİ
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELÇUK ÇIKLA