Türkiye yazma eser kütüphanelerinde Arapça Bed'ü'l-emâlî şerhleri: Tespit, tahlil ve değerlendirme
Arabic commentaries on Bad'u al-'amâlî in Türkiye manuscript libraries: Identification, analysis and evaluation
- Tez No: 942013
- Danışmanlar: DOÇ. DR. RIDVAN ÖZDİNÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 146
Özet
Akâid metinlerine şerh yazma geleneği kelâm ilminin müteahhir dönemi ile birlikte yaygın bir telif tarzı halini almıştır. Zira medreselerde derslere konu olan başlangıç seviyesi akâid metinleri, manası kapalı ve anlaşılması birtakım açıklamalara ihtiyaç duyan meseleler içermekte, bu sebeple ya hoca tarafından şerhedilmekte ya da daha önce yapılmış şerhler kullanılmaktadır. Genellikle iki tür akâid metin yazım tarzı vardır: Mensur ve manzûm. Mensur akâid metinleri erken dönemden itibaren büyük bir çoğunluğu oluşturmaktayken, sistematik, bütüncül ve yoğun bir ilgiyle karşılaşan ilk manzûm akâid metninin Ali b. Osman el-Ûşî'nin (ö. 575/1179) kaleme aldığı Bed'ü'l-emâlî olduğu görülmektedir. Yazımından yaklaşık yarım asır sonra üzerine ilk şerhin kaleme alındığı Emâlî, günümüze değin onlarca şerh, haşiye, tahmis, tesdid, talik ve benzeri çalışmaya konu kılınmıştır. Bu çalışmada Türkiye yazma eser kütüphanelerinde bulunan Arapça Emâlî şerhleri incelenmiştir. Bu bağlamda öncelikle Emâlî'ye kadar gelen süreçte kaleme alınan akâid metinleri genel bir tasvir ile aktarılmakta, nazım yazım üslubunun özelliklerine değinilmekte ve manzûm akâid metinleri incelenmektedir. İlerleyen bölümlerde Emâlî şerhlerinin atıf zinciri tespit edilerek müelliflerinin ilmî mensubiyetine dair çıkarımlarda bulunulmaktadır. Son olarak çalışmanın ana gövdesini oluşturan şerhlerin tespit işlemi yapılmaktadır. Bu işlem yapılırken yazma eser kütüphaneleri taranmak suretiyle şerhler ve müellifleri hakkında sonuçlara ulaşılmaktadır. Netice itibariyle kırk dört adet özgün şerh ile karşılaşılmış ve müelliflerine dair bilgiler aktarılmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The tradition of writing commentaries on 'aqā'id texts became a common style of writing in the post-classical period of kalām. In fact, the beginner level 'aqā'id texts that are the subject of the courses in madrasas contain issues whose meanings are obscure and need some explanations to be understood, and for this reason, they are either commented on by the teacher or previous commentaries are used. 'Aqā'id texts are written in two types: prose and epos. While prose aqāid texts constituted the majority from the early period, the first aqāid text to receive systematic, holistic and intense attention was ʿAlī b. ʿUthmān al-'Ūshī's (d. 575/1179) Bad'u al-'amālī. The first commentary was written on it about half a century after its writing, and it has been the subject of dozens of commentaries, glosses, taḥmīs, tesdīs and similar works until today. In this study, we have tried to analyze the Arabic commentaries on 'Amālī in the manuscript libraries of Türkiye. In this context, first of all, the 'aqā'id texts written in the period leading up to 'Amālī are described with a general description, the characteristics of the style of writing in verse are mentioned and the verse 'aqā'id texts are analyzed. In the following sections, the citation chain of the commentaries of 'Amālī is identified and the scholarly affiliation of the author is determined. Finally, the identification process of manuscripts, which constitutes the main body of the study, is carried out. During this process, manuscript libraries are scanned to reach conclusions about the commentaries and their authors. As a result, forty-four original commentaries were encountered and information about their authors was tried to be conveyed.
Benzer Tezler
- Yazma eser kütüphanelerinde çalışan kütüphaneciler için hizmet içi eğitimi: Bir model önerisi
In service training for librarians working in manuscript libraries: A model proposal
ŞÜKRÜ ÇELEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Bilgi ve Belge Yönetimiİstanbul ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMET HANEFİ KUTLUOĞLU
- شرح أربعني حديثا جلمال الدين إسحاق القر ا ماين )ت 1527/933( حتقيق ودراسة وحتليل
Cemâleddin İshak El-Karamânî'nin (ö. 933/1527) Şerhu'l-Hadîsi'l-Erbaîn adlı eserinin tahkik ve tahlili
ABDULLAH MAJEED AL-ATTAR
Yüksek Lisans
Arapça
2024
Dinİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FAHREDDİN YILDIZ
- Türkiye Yazma Eserler Kurumu'na bağlı istanbul kütüphanelerindeki hüsn-i hat konulu yazmaların incelenmesi
Evaluation the manuscripts wich is written on the subject of calligraphy art in Istanbul libraries affiliated to the Turkish Manuscripts Institution
SAMİ NADDAH
Doktora
Türkçe
2024
El SanatlarıNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA YILDIRIM
- Ahmed-i Dâî'nin Ukûdü'l-Cevâhir'i inceleme-Tenkitli metin-sözlük
Ukûdü'l-Cevâhi̇r Ahmed-i̇ Dâî analysis -Critical edition-dictionary
ŞÜKRÜ ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KADİR GÜLER
- مختصر تلخيص المفتاح لنور الدين حمزة بن دُرغُود الآيديني الشهير بكوجك (ت: 981ه)دراسة وتحقيقاً
Küçük adıyla bilinen İmam Nureddîn Hamza b. Turgut el-Aydînî'nin (Ö. 981) Muhtasaru Telhîsi'l-Miftâh isimli eserinin tahkik ve analizi
HUDHAİFA AHMED MOHAMMED AL-ALI
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KUTAİBA FARHAT