مختصر تلخيص المفتاح لنور الدين حمزة بن دُرغُود الآيديني الشهير بكوجك (ت: 981ه)دراسة وتحقيقاً
Küçük adıyla bilinen İmam Nureddîn Hamza b. Turgut el-Aydînî'nin (Ö. 981) Muhtasaru Telhîsi'l-Miftâh isimli eserinin tahkik ve analizi
- Tez No: 802276
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ KUTAİBA FARHAT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belagat, Telhîsu'l-miftâh, Turgut el-Aydînî, Nureddîn es-Sağîr, el-Mesâlik, Rhetoric, Talkhis al-Muftah, Darghoud al-Aydini, Nur al- Din al-Saghir, Al-Masalak
- Yıl: 2023
- Dil: Arapça
- Üniversite: Çankırı Karatekin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 145
Özet
Bu araştırmada küçük adıyla bilinen İmam Nureddîn Hamza b. Turgut el-Aydînî'nin (ö. 981) Muthtasaru Telhîsi'l-Miftâh isimli eserinin tahkik ve analizi yapılmıştır. Şerhin önemi, belagat konusunda temel eserlerden sayılan Kazvînî'nin Telhîsu'l-miftâh isimli eserini aydınlatması sebebiyledir. Eser Kazvînî'nin kitabı üzerine yapılan önemli ihtisarlardandır. Şârih Hatîb Kazvînî'nin metodunu takip ederek kitabını meânî, beyân ve bedî şeklinde üç kısma ayırmıştır. Eser Osmanlı döneminde medreselerde okutulan temel belagat kitaplarındandır. Bu sebeple Türkiye'de birçok yazma eserler kütüphanelerinde bu eserin mahtût nüshaları bulunmaktadır. Eserde biyografi kaynaklarında hakkında fazla bilgi bulunmayan şârih hakkında da bilgi verilmiştir. Şarih Osmanlı Devleti'nin en gelişmiş dönemi olarak kabul edilen Kanuni Sultan Süleyman döneminde yaşamıştır. Bursa ve İstanbul'un prestijli medreselerinde hocalık yapmış, aynı zamanda fetva görevini de üstlenmiştir. Hamza Aydînî'nin ilmi hayatı ve biyografisi hakkında bilgi verilirken betimleyici tarihsel metot kullanılmıştır. nüshaların karşılaştırılması, doğru nüshanın tercihi konularında ise tahkik ve talik metodu tercih edilmiştir. Araştırmada farklı kütüphanelerde bulunan dört farklı mahtût nüsha esas alınmıştır. Eserdeki nakledilen görüşlerin asli kaynaklardaki yerleri gösterilmiş, âyet, hadis, şiir ve diğer nakillerin kaynakları tespit edilmiştir. Zaman zaman Aydînî'nin tercihlerini vuzuha kavuşturmak için bazı açıklamalar yapılmıştır. Araştırmada ulaşılan neticelerden önemlileri şunlardır: Aydînî'nin eseri, ibaresinin kolay, üslubunun basit olması sebebiyle öğrencilerin ezberlemesi için uygundur. Mesâlik isimli eserin mahtût halde 27 nüshası ve 70 şerhi bulunmaktadır. Şârih, 163 âyet, 141 beyit, 20 hadis ve 20 atasözüyle istişhâd etmiştir. Şârihin yaptığı açıklamalarda dini hassasiyeti bariz bir şekilde hissedilmektedir. Aydînî, Telhîsu'l-miftâh isimli eserin yazarı Kazvînî ve Miftâhu'l-ulûm isimli eserin yazarı Sekkâkî'nin görüşlerini zikretmeye önem vermiştir. Aynı şekilde konuyla ilgili diğer alimlerin görüşlerini nakledip, aralarında tercih yapmıştır. Edebi sanatlarla ilgili tartışmalı konulara değinmiş, kendi görüşünü belirtmiştir. Eserde belgatla ilgili birçok konuda nakiller bulunmakta, edebî nükteler ile derin tahliller yer almaktadır. Bu yönüyle şerh, İslam dil kütüphanesine güzel bir ektir. Eserde iktisâr ve icâz üslubu tercih edilmiş, itnâb ve ishâbtan uzak durulmuştur. Belagat ve lügatle ilgili tartışmalı konularda derin tahliller yapılmamıştır. Eser döneminin bilgi birikimi ve şârihin ilmi seviyesi ve özgün fikirlerine işaret etmektedir.
Özet (Çeviri)
This thesis aimed to investigate and study the“ Mukhtasar talkhis al- Muftah ”by Imam Nur al-Din Hamzah bin Darghoud al-Aydini, famous for Nour al-Din Kuchuk (d.: 981 AH). The importance of the study comes from the fact that it sheds light on the book“ Talkhis al-Muftah ”by al-Qazwini, which is considered the mayor in the books of rhetoric, as it is one of the important abbreviations of this book. He divided it according to Al-Khatib Al-Qazwini into three sections: the first in the science of meanings, the second in the science of statement, and the third in the science of al-Badi. at that time, it was one of the basic books on rhetoric in the Ottoman schools. Because of this importance, there is almost no written copy of it preserved in most Turkish libraries. The study also sheds light on a personality immersed in the books of biographies, who lived at a time when the Ottoman Empire reached the peak of its power during the reign of Sultan Suleiman the Magnificent, during which the author taught in the most prestigious schools in Bursa and Istanbul, and held the position of fatwa at that time. The researcher followed the historical descriptive approach when extrapolating and presenting the biographical and scientific biography of Imam Hamza Al- Aydini, and the method of investigation and commentary in the investigated text when comparing copies and proving their authenticity, and reliance was made on four manuscript copies from various libraries. The sayings were returned to their sources, and the Quranic verses, poetic verses, hadiths and sayings mentioned in the text were extracted, and comments were made on rhetorical issues raised by Al-Aydini with the aim of clarification. Among the most prominent findings of the study are the following: The book of Al- Aydini came abbreviated in the simplest form and the easiest phrase to make it easier to memorize for students of knowledge, and the copies of the book Al-Masalak reached (27) copies, and its explanation (70) written copies, the number of verses cited by the author reached (163) verses, and the number of poetic verses (141) verses, and Proverbs and Hadiths (20) for example and Hadith, and all his inferences are dominated by the Islamic character, the author relied heavily on mentioning the opinion of the owner of the summary of the key (Al-Qazwini), and the owner of the key to the sciences (Al-Sakaki). He also conveyed the opinion of other scholars and he preferred among them. He was exposed to scientific issues in the arts of rhetoric, discussed them and proved his opinion on them. Also, his footnotes (Hashiyah) conveyed a large amount of scientific material from books and contained rhetorical notes and a deep analysis, which is considered a great addition to the Islamic linguistic library .He did not go into depth in mentioning the linguistic or rhetorical differences, as the footnote (Hashiyah) reflected the scientific activity of his time, and showed his scientific personality, intellectual independence, and wide knowledge.
Benzer Tezler
- تحقيق حاشية على حاشية الخطائي على المختصر في شرح تلخيص المفتاح لعبدالله بن شهاب اليزدي
El-Hattâi'nin Abdullah Bin Şihab el-Yezidî'nin, el-Muhtesar fî Şerhi't-Telhis eserine hâşiyesi üzerine el-Yezidî'nin hâşiyesi, araştırma, tahkik
MOHAMMED ABDULELAH JEDI
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BEKİR YILDIRIM
- Muhammed B. Sâlim El-Hafnî'nin (Ö. 1181/1767) Hâşiye Alâ Hâşiyeti'l-Hafîd Alâ Muhtasarı't-Taftazâni Alâ Telhîsi'l-Miftâh Li'l-Kazvînî isimli eseri (Haber-i İsnâd bölümünden kitabın sonuna kadar) Tahkîk-Araştırma-Analiz
حاشية محمد بن سالم الحفني (ت.1181/ 1767) على حاشية الحفيد على مختصر التفتازاني على تلخيص المفتاح للقزويني( من مبحث أحوال الإسناد الخبري إلى آخر الكتاب) دراسة وتحقيقاً
HÜSEYİN ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM İBRAHİMOĞLU
- (حاشية محمد بن سالم الحفني (1181هــ)على حاشية الحفيد على مختصر التفتازاني على تلخيص المفتاح للقزوينيمن بداية الكتاب إلى مبحث صدق الخبر وكذبه)دراسة وتحقيقاً
Muhammed b. Sâlim el-Hafnî'nin (Ö. 1181) Hâşiye alâ âşiyeti'l-hafîd alâ Muhtasarı't-Taftazâni alâ Telhîsi'l-Miftâh li'l-kazvînî isimli eseri (Kitabın başından habarin doğru ve yalan olması konularına kadar) araştırma analiz
BEYZANUR SAĞIR
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM İBRAHİMOĞLU
- الاتفاقيات السريةعلى الإسلام من بداية الإسلامإلى نهاية الدولة العباسية
İslâm'ın başlangıcından Abbâsî Devleti'nin sonuna kadar İslâm'a karşı gizli ittifaklar
KHAZZAL KHATTAB ABDULLAH
Yüksek Lisans
Arapça
2021
DinBolu Abant İzzet Baysal Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL CERAN
- الترجمة الأدبية من التركية إلى العربيةرواية 'الحياة الأبدية تنتظرك' للكاتب عمر سيفنج جول
Türkçeden Arapçaya edebi çeviri Ömer Sevinçgül'ün 'Sonsuz Hayat Seni Bekliyor' adlı roman örneği
SALMA ABDULRAZEK
Yüksek Lisans
Arapça
2023
Doğu Dilleri ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiArap Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER İSHAKOĞLU