İbn Abbas rivayetlerinin intikali
The transmission of the narrations of İbn ʿAbbas
- Tez No: 942105
- Danışmanlar: DOÇ. DR. RAHİLE KIZILKAYA YILMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Hadis Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 373
Özet
Sahâbenin önde gelen simalarından olan Abdullah b. Abbâs'ın (ö. 68/687-88) rivayetlerinin sonraki nesillere intikalini inceleyen bu çalışmada, öncelikle İbn Abbâs'ın biyografisi ele alınmış; ardından şahsiyeti mercek altına alınarak yaşadığı dönemdeki ilmî ve sosyal rolü kapsamlı biçimde incelenmiştir. Devamında rivayetleri elde etme süreci analiz edilmiş; bu çerçevede isnadlar sistemli bir biçimde taranarak başta Hz. Peygamber olmak üzere İbn Abbâs'ın hadis naklettiği isimler belirlenmiştir. Elde edilen veriler tasnif edilerek, İbn Abbâs'ın ana kaynaklarına vurgu yapılmıştır. Çalışmanın odak noktasını oluşturan İbn Abbâs rivayetlerinin intikali meselesi, talebeleri bağlamında ele alınmıştır. Bu doğrultuda talebeleri isnadlar üzerinden tespit edilmiş; talebelerinin rivayet sayıları ve muhtelif nitelikleri belirlenerek analiz edilmiştir. İbn Abbâs'a atfedilen rivayetlerin yapısal özellikleri, sistemli hadis rivayeti çerçevesinde değerlendirilmiş; bu kapsamda mübhem, meçhul ve kadın râvilerin rivayetleri üzerinde durulmuş ve bu rivayetlerin isnad yapıları tahlîl edilmiştir. Söz konusu râvilerin rivayet ağları, sosyal ağ analizi yöntemiyle incelenmiş; böylece erken dönem hadis rivayetinde isnadın barındırdığı verilere dikkat çekilerek hadis rivayet tarihine dair mevcut bilgilerimizi destekleyici bulgulara ulaşılmıştır. Tezde İbn Abbâs'tan hadis nakleden râvilerin tarihsel dağılımı tespit edilerek, onun hadis rivayet geleneğinde hangi dönemlerde merkezî bir konumda olduğu belirlenmiştir. Rivayetlerin bir sonraki kuşağa aktarım süreci, isnad ve râvi merkezli bir yaklaşımla ele alınmış; İbn Abbâs'tan hadis nakleden râvilerin güvenilirlik durumları değerlendirilmiştir. Hadislerin aktarım biçimleri sorgulanmış; hicrî birinci asırda yazılı intikalin imkânı üzerinde durulmuştur. Klasik hadis kaynaklarında yer alan metin ve isnadlar temel alınarak İbn Abbâs'a nispet edilen yazılı rivayetlerin varlığı ve muhtevası araştırılmıştır. II Tezin alana katkılarından biri de İbn Abbâs'ın ilmî mirasının kimler tarafından, hangi şehir ve bölgelere yayıldığının tespitidir. Bu doğrultuda hem İbn Abbâs'ın hem de öğrencilerinin hadis rivayet sürecine katkıları ele alınmıştır. Böylece İbn Abbâs'a ait rivayetlerin coğrafî yayılımı belirlenmiş ve erken dönemde rivayetlerin yoğunlaştığı ilim merkezleri İbn Abbâs rivayetleri bağlamında mukayeseli bir şekilde incelenmiştir. Tezde, Dijital Beşerî Bilimler alanındaki araçlardan etkin bir şekilde yararlanılmış; isnadlar sosyal ağ analizine tabi tutulmuştur. Bu analizlerde, İbn Abbâs'ın hoca-talebe bağlantıları ağ biçiminde modellenmiş; hem ashâbı arasındaki bir râvinin tüm rivayetleri hem de kadın hoca-talebe ağındaki rivayetler belirli eserler bağlamında analiz edilmiştir. Bu yöntem neticesinde erken dönem hadis rivayet süreciyle ilgili bazı neticelere varılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study delves into the transmission of hadiths narrated by 'Abdullāh b. 'Abbās (d. 68/687–88), one of the foremost companions of the prophet Muhammad. The research begins with a comprehensive exploration of Ibn 'Abbās's biography, assessing his educational journey, his prominent role in early Islamic scholarship, and his pivotal influence in both the scholarly and social spheres during the formative years of Islam. His contributions to early Islamic jurisprudence and exegesis are highlighted, offering insight into his intellectual legacy. Subsequently, the study shifts to the methods through which Ibn ʿAbbās obtained and transmitted hadiths. A thorough examination of the isnāds associated with his narrations is conducted to identify the primary transmitters, including key figures such as the Prophet Muhammad. The study categorizes the data to underline the core sources within Ibn 'Abbās's narration chain and his scholarly network, offering a detailed view of his academic affiliations. The focus of this research lies in understanding how Ibn 'Abbās's narrations were passed down through his students. These students are identified through detailed isnād analysis, and the frequency, quality, and characteristics of their transmissions are meticulously analyzed. Particular emphasis is placed on the examination of ambiguous (mubham), unknown (majhūl), and female transmitters, as these categories significantly impact the integrity of the hadith chain. The structural aspects of these narrations are scrutinized, including the diversity and reliability of their transmitters. Social network analysis is employed to map the interconnectedness of Ibn 'Abbās's teacher-student networks, revealing the patterns of transmission and influence. This approach provides a clearer picture of how early islamic knowledge, particularly hadith, circulated across geographical regions. The study also explores the geographical and IV chronological spread of Ibn 'Abbās's narrations, shedding light on the intellectual centers where his teachings flourished. Additionally, the thesis examines the potential for written transmission during the first Islamic century, analyzing textual and isnād evidence from classical hadith sources. The integration of Digital Humanities tools facilitates the visualization of these networks, offering a fresh perspective on the social, intellectual, and regional dynamics involved in the early transmission of hadiths.
Benzer Tezler
- Abdullah bin Abbas'ın hadis ilmine katkıları
Abdullah bin Abbas hadith contributions
YASER ASSIL
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
HukukYüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. RAMAZAN ÖZMEN
- Tâvûs B. Keysân ve hadis ilmindeki yeri
Tawus B. Kaysan and his place in hadith science
FURKAN YÜKSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN CİRİT
- İbn Hacer el-Heytemî'nin mevlidinde geçen hadislerin tahriç ve değerlendirilmesi
Investigation and evaluation of the hadiths in the mevlidi of Ibn Hajar al-Heytemi
ZİYA GÖKALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YUSUF AÇIKEL
- Sahâbîlerin Kur'ân tefsirinde ehl-i kitap âlimlerinden yararlanmaları
The benefit of the companions of the Prophet (SM) from the people of the book on Quranic commentary
ABDULLAH MUHAMMAD ZAVED RAKIB
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT SÜLÜN
- Taberî tefsirinde Ibn Ishâk tarikiyle nakledilen Ibn Abbâs rivayetlerinin temel hadis kaynaklarında tahric edilmemesi
The absence of Ibn 'Abbās's narrations transmitted by Ibn Ishāq in al-Tabarī's tafsīr from the major hadith collections
ABDULLAH ÇAN