Savunma sanayine yönelik yatırım teşviklerinin türk savunma sanayinin dışa bağımlılığı ve ihracat potansiyeli üzerindeki etkileri
The effects of investment incentives for the defence industry on the foreign dependency and export potential of the turkish defence industry
- Tez No: 942465
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NECMETTİN ÇELİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 123
Özet
On İkinci Kalkınma Planı'nda, Türkiye'nin savunma sanayi ihracatının artırılması ve ithalat bağımlılığının azaltılması temel hedefler arasında yer almaktadır. Benzer şekilde, ulusal güvenlik ve stratejik bağımsızlığın sağlanması amacıyla savunma sanayi teşvikleri, yerli üretimi desteklemek ve dış ticaret dengesini iyileştirmek için önemli bir politika aracı olarak öne çıkmaktadır. Bu doğrultuda, bu çalışma, savunma sanayi teşviklerinin ihracat, ithalat ve dış ticaret dengesi üzerindeki etkilerini ampirik olarak sınamayı ve 12. Kalkınma Planı hedefleri çerçevesinde teşvik sisteminin etkinliğini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında, Türkiye'nin 81 iline ait 2002–2022 dönemini kapsayan panel veri seti kullanılmış; savunma sanayi ihracat ve ithalat verileri ile savunma sanayine sağlanan yatırım teşvikleri, Göreceli Üstünlük Endeksi (Revealed Comparative Advantage – RCA) ile ağırlıklandırılarak analiz edilmiştir. Ayrıca sektörün alt bileşenleri olan gemi yapımı ve onarımı (orta-düşük teknoloji), silah ve mühimmat imalatı (orta-yüksek teknoloji) ile hava-uzay taşıtları imalatı (yüksek teknoloji) özelinde ayrıştırılmış analizler yapılmıştır. Dinamik Panel Model olarak kurgulanan ekonometrik model, Sistem GMM Tahmincisine dayalı olarak tahminlenmiştir. Elde edilen bulgular, teşviklerin savunma sanayi ihracatı üzerinde genel olarak istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif bir etki yarattığını göstermektedir. Öte yandan, savunma sanayi ithalatı üzerinde ise istatistiksel olarak anlamsız olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Alt sektörler özelinde değerlendirildiğinde ise, yalnızca orta-düşük teknoloji düzeyindeki gemi yapımı ve onarımı sektöründe teşviklerin ihracat üzerinde artırıcı; bununla birlikte, gemi yapımı ve onarımı ithalatı üzerinde azaltıcı yönde anlamlı etkiler gözlemlenmiştir. Buna karşın, orta-yüksek ve yüksek teknoloji düzeyinde yer alan silah ve mühimmat imalatı ile hava-uzay taşıtları imalatı sektörlerinde, ne ihracat ne de ithalat üzerinde teşviklerin istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi bulunmamıştır. Bu bulgular, özellikle ileri teknoloji gerektiren sektörlerde, yalnızca yatırım teşvikiyle dış ticaret dengesinin iyileştirilemeyeceğini ortaya koymaktadır. Bu sonuçlar, mevcut teşvik politikalarının ihracatı artırmada kısmi bir başarı sağladığını, ancak ithalat bağımlılığını azaltma konusunda ise, orta-düşük teknoloji yoğun gemi yapımı ve onarımı sektörü ekseninde olmak üzere, sınırlı kaldığını göstermektedir. Buna göre, özellikle yüksek teknolojiye dayalı üretimde yerli katkının artırılması, Ar-Ge altyapısının güçlendirilmesi, insan kaynağının geliştirilmesi ve teknoloji transferi mekanizmalarının desteklenmesi, teşviklerin etkinliğini artırabilecek tamamlayıcı politikalar arasında yer almaktadır. Bu çerçevede, politika yapıcılar açısından savunma sanayinin alt sektörlerine özgü, teknoloji yoğunluğuna duyarlı ve hedef odaklı bir teşvik sisteminin geliştirilmesi önem arz etmektedir. Böylelikle savunma sanayi, yalnızca stratejik değil aynı zamanda rekabetçi bir sektör olarak dış ticaret dengesine daha güçlü katkılar sunabilecektir.
Özet (Çeviri)
In the Twelfth Development Plan, increasing Turkey's defense industry exports and reducing its import dependency are among the primary strategic objectives. Similarly, to ensure national security and strategic autonomy, defense industry incentives have emerged as a crucial policy tool to support domestic production and improve the foreign trade balance. In this context, the present study aims to empirically examine the effects of defense industry investment incentives on exports, imports, and the overall trade balance, and to assess the effectiveness of the incentive system within the framework of the objectives set forth in the Twelfth Development Plan. The study utilizes a panel data set covering 81 provinces of Turkey for the period 2002–2022. Defense industry export and import data, along with investment incentives provided to the sector, are analyzed using the Revealed Comparative Advantage (RCA) index as a weighting factor. Moreover, given the heterogeneous structure of the defense industry, the analysis is disaggregated based on three key sub-sectors: shipbuilding and repair (medium-low technology), arms and ammunition manufacturing (medium-high technology), and aircraft and spacecraft manufacturing (high technology). The econometric specification is constructed as a Dynamic Panel Model and estimated using the System Generalized Method of Moments (System GMM) estimator. The empirical findings indicate that defense industry incentives have a statistically significant and positive effect on overall exports. On the other hand, no statistically significant impact is found on defense industry imports. When evaluated by sub-sector, investment incentives are found to have a statistically significant positive impact on exports in the medium-low technology segment of shipbuilding and repair, as well as a statistically significant negative impact on imports in the same sector. In contrast, in the medium-high and high-technology sectors of arms and ammunition manufacturing and aircraft/spacecraft manufacturing, no statistically significant effect of incentives is observed on either exports or imports. These findings suggest that in technology-intensive sectors, investment incentives alone are insufficient to improve the foreign trade balance. While the current incentive mechanisms appear to have achieved partial success in boosting exports, their impact on reducing import dependency remains limited and is largely confined to the medium-low technology shipbuilding and repair sector. Accordingly, increasing domestic value-added in high-technology production, strengthening R&D infrastructure, developing human capital, and supporting technology transfer mechanisms are among the complementary policies that may enhance the effectiveness of incentives. In this regard, it is essential for policymakers to design a sector-specific, technology-sensitive, and target-oriented incentive system. This would enable the defense industry not only to fulfill its strategic role but also to contribute more robustly to the country's foreign trade balance as a globally competitive sector.
Benzer Tezler
- Savunma sanayinin gelişimi ve Türkiye'de savunma harcamalarının ekonomik etkileri
Development of defense industry and effects of defense expenditure of Turkey
RAMAZAN ZENGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
EkonomiSüleyman Demirel ÜniversitesiMaliye Bölümü
YRD. DOÇ. DR. SERPİL AĞCAKAYA
- Ekonomik gelişimde savunma sanayine yönelik yatırımların etkileri: Türkiye analizi
Effects of investments in the defense industry on economic development: Analysis of Turkiye
İSMAİL MISIRLIOĞLU
- Savunma sanayi personelinin eğitimine yönelik bilgisayar destekli simülasyonlarda arayüz tasarımı
Interface design in computer-based simulations for the training of defense industry personnel
ZİYA BURAK ÜNLÜKARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Güzel SanatlarHacettepe ÜniversitesiGrafik Ana Sanat Dalı
PROF. ÖZDEN PEKTAŞ TURGUT
- An R&D roadmap for Turkish defense industry
Türk savunma sanayii için bir Ar-Ge yol haritası
OĞUZHAN DAĞ
Doktora
İngilizce
2020
Bilim ve TeknolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiBilim ve Teknoloji Politikası Çalışmaları Anabilm Dalı
DOÇ. DR. SERHAT ÇAKIR
- Silahlı Kuvvetlerde ar-ge yapan proje takımlarının etkinliği üzerine bir araştırma ve liderliğin ılımlaştırıcı etkisi
A Research on the efficiency of R and D project teams working in defence industry and the effects of leadership
ZEKAİ KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
İşletmeGebze Yüksek Teknoloji EnstitüsüStrateji Bilimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CEMAL ZEHİR