İnsani yardım lojistiğinde tesis kapasite kararları ile iki aşamalı rota kapsama problemi
A two-echelon humanitarian-aid covering tour problem with facility capacity decisions
- Tez No: 942839
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET SOYSAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, İşletme, Industrial and Industrial Engineering, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Üretim ve İşlemler Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 142
Özet
Afet sonrası durumlarda ihtiyaç halindeki herkese yardımın ulaştırılması, lojistik kaynak yetersizliği ve kısıtlı zaman gibi sebepler ile her zaman mümkün olamamaktadır. Böyle durumlarda; mümkün olduğunca fazla kişiye, mümkün olan en kısa sürede yardımı ulaştırmak adına, yardım merkezlerine belirli bir mesafeden daha yakın konumdaki afetzedelerin, yardım malzemelerini kendi imkânları ile merkezlere ulaşarak doğrudan merkezlerden temin etmelerinin beklenmesi ve eldeki araç filosunun daha uzak bölgelere yardım taşınması için kullanılması sıklıkla uygulanan bir yaklaşımdır. Bu durumda, yardım merkezlerinin konumlarına ve araç rotalarına karar verilmesi gerekmektedir. Bu ağ tasarım problemi bir Rota Kapsama Problemi (RKP) olarak tanımlanabilir. Bu çalışma kapsamında RKP'nin bir uzantısı olan Tesis Kapasite Kararları ile İki Aşamalı Rota Kapsama Problemi (2A-RKP) tanıtılmaktadır. Bu problem kapsamında, yardım malzemelerinin merkezi bir depodan yardım merkezlerine ve ardından afetzedelere ulaştırıldığı, çoklu kapsama, yoğunluk seviyeleri ve döngüsel sefer dağıtım stratejilerini içeren iki aşamalı bir lojistik ağı ele alınmaktadır. Söz konusu problem, Karma Tamsayılı Doğrusal Programlama (KTDP) modeli ile formüle edilmiştir ve orta ve büyük ölçekli veri setlerine etkin çözümler üretebilmek amacıyla KTDP tabanlı bir böl-ve-fethet sezgisel çözüm yöntemi geliştirilmiştir. Geliştirilen 2A-RKP modeli, İstanbul ilinin Üsküdar ilçesini kapsayan örnek bir olay üzerinde test edilmiş; çoklu kapsama, motorize ve motorize olmayan kapsama alanları ile yoğunluk seviyeleri varsayımlarının etkileri farklı problem parametrelerini içeren senaryo analizleri ile incelenmiştir. Senaryo analizleri sonucunda, yoğunluk seviyeleri varsayımının toplam operasyon süresini azaltma üzerindeki etkisi gözlemlenmiştir. Ek olarak, önerilen sezgisel çözüm yaklaşımı 16 farklı veri seti üzerinde değerlendirilmiş ve operasyon süresinde %54,11'e, hesaplama süresinde %99,81'e varan iyileşmeler ile 2A-RKP modeline kıyasla anlamlı performans artışları elde edilmiştir. Gerçekleştirilen literatür taraması çerçevesinde, aynı anda çoklu kapsama, çok depolu rotalama, iki aşamalı rotalama ve yoğunluk seviyesine bağlı değişen tesis kapasiteleri unsurlarını birlikte ele alan başka bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu yönüyle söz konusu çalışma, literatüre özgün ve bütüncül bir katkı sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
In post-disaster scenarios, delivering aid to all individuals in need is often hindered by various reasons such as limited logistical resources, and time constraints. A commonly adopted strategy involves expecting victims within a certain distance from relief centers to collect aid themselves, while available vehicles are used to reach more distant locations. This network design problem can be defined as a Covering Tour Problem (CTP), which this study extends into the Two-Echelon Covering Tour Problem with Facility Capacity Decisions (2E-CTP). The 2E-CTP considers a two-echelon humanitarian logistics network where aid is delivered from a central depot to relief centers and then to victim locations, incorportating multi-coverage, density levels and milk-run routing strategies. The objective is to minimize total operation time while determining relief center locations, density levels, demand allocation, and vehicle routes. The problem is formulated as a Mixed Integer Linear Programming (MILP) model. To solve medium-to-large scale instances efficiently, a MILP-based divide-and-conquer heuristic algorithm is developed. The model is tested on a base case dataset from Istanbul's Üsküdar district and evaluated under various scenarios involving key features such as multi-coverage, motorized/non-motorized covering distances, and density levels. The results highlight the importance of considering density levels in reducing total operation time. The proposed heuristic algorithm is further tested on 16 datasets, demonstrating significant improvements with up to 54.11% reduction in operation time and up to 99.81% decrease in computational time, compared to the 2E-CTP model. This study presents a novel and comprehensive contribution to the related literature by simultaneously addressing multi-coverage, multi-depot routing, two-echelon routing, and density-dependent capacities.
Benzer Tezler
- Inequity-averse optimization in disaster preparedness and response
Afete hazırlık ve müdahale konusunda eşitsizlikten bağımsız optimizasyon
MAHDI MOSTAJABDAVEH
Doktora
İngilizce
2019
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiKoç ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
Prof. Dr. FATMA SİBEL SALMAN
- Emergency medical system design for disaster response
Afete müdahale için acil tıp sistemi tasarımı
MEHMET KÜRŞAT ÖKSÜZ
Doktora
İngilizce
2020
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞULE ITIR SATOĞLU
- Deniz taşımacılığının afet yönetimi ve insani yardım süreçlerine etkisi: İskenderun bölgesi
Maritime transport, disaster management humanitarian aid İskenderun region
SEVİM ORUÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Denizcilikİskenderun Teknik ÜniversitesiDeniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELTEM EKEN
- Askeri ana dağıtım merkezleri yer seçimi ve insani yardım lojistiği kapsamında çok amaçlı modelleme ile mülteciler için taşınabilir sahra yaşam konteynerlerinin atanması: Türkiye Güneydoğu'sunda bir vaka çalışması
Assignment of portable field living containers for refugees with multi-objective modeling within the scope of site selection of military main distribution centers and humanitarian aid logistics: A case study in the Southeast of Turkey
VOLKAN AYDIN
Doktora
Türkçe
2024
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiDoğuş ÜniversitesiFen Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KIVANÇ ONAN
- İnsani yardım lojistiğinde tesis yer seçimi ve rotalama problemi için bir matematiksel model önerisi
A quantitative model proposal for location routing problem inhumanitarian logistics
SEDANUR TEMİZ