Eski Anadolu Türkçesi metinlerinde beden dili: 'Yûsuf u Zelîhâ' ve 'Süheyl ü Nevbahâr' mesnevileri temelinde göstergebilimsel bir yaklaşım
Body language in old Anatolian Turkish texts: A semiotic approach based on the masnavis 'Yûsuf u Zelîhâ' and 'Süheyl ü Nevbahâr'
- Tez No: 943126
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE İLKER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, İletişim Bilimleri, Linguistics, Turkish Language and Literature, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Manisa Celal Bayar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 419
Özet
Bu çalışma, Eski Anadolu Türkçesi döneminin 14. yüzyıl eserlerinden Şeyyâd Hamza'nın Yûsuf u Zelîhâ ile Hoca Mesûd'un Süheyl ü Nevbahâr mesnevilerinin beden dili bağlamında göstergebilimsel bakış açısıyla incelenmesine dayalıdır. Çalışmanın temel amacı, edebî metinlerde, daha özelde ise tahkiyeli metinlerden mesnevilerde, beden dili çalışmanın mümkün olduğunu; beden dili verilerini Charles Sanders Peirce'ün“İkinci Üçlük”modeliyle incelemenin elverişli olduğunu ortaya koymaktır. Giriş kısmında çalışmanın amacı ve önemi, yöntemi, kısıtlılığı üzerinde durulmuş; örneklemlerin her biri kendi içinde genel bilgiler, konu, özet, literatürün değerlendirilmesi başlıkları altında ele alınmıştır. Çalışma, iki ana bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölümü kavramsal ve kuramsal çerçeve oluşturur. Bu bölümde beden dilinin tanımı ve sınıflandırılması, beden dilinin önemi ve işlevleri, beden dilinin boyutları, göstergenin ve göstergebilimin tanımı, göstergebilim tarihi, göstergebilime öncülük eden yaklaşımlar üzerinde durulmuş; çalışmaya temel olacak Peirce'ün“İkinci Üçlük”modeli hakkında bilgi verilmiş; edebî metinlere beden dili ve göstergebilim bağlamında yaklaşmanın mümkün olduğuna dair dayanaklar ileri sürülmüştür. İkinci bölüm verilerin incelenmesinden oluşmaktadır. Yûsuf u Zelîhâ ile Süheyl ü Nevbahâr mesnevilerinde beden diline dair veriler, Peirce'ün“İkinci Üçlük”modeli gereği“Belirtisel Göstergeler”,“İkonik Göstergeler”ve“Simgesel Göstergeler”olmak üzere üçe ayrılarak incelenmiştir. Beden dili bağlamında her üç gösterge türünün nitelikleri ortaya koyulmuştur. Çalışmanın sonuç kısmında, Yûsuf u Zelîhâ ile Süheyl ü Nevbahâr mesnevilerinde bedene dili ile ilgili tespit edilen verilere yer verilmiş; karşılaşılan özel durum ve nitelikler değerlendirilmiş, bunlar üzerinden ileri çalışmalar için öneriler sunulmuştur. Peirce'ün“İkinci Üçlük”modelindeki belirti, ikon ve simge türü göstergeler bağlamında mesnevilerden hareketle tespit edilen beden diliyle ilgili niteliklerin edebî metinlerden bağımsız, genel ve özel beden dili çalışmaları için de uygun olabileceği öngörülmektedir.
Özet (Çeviri)
This study analyzes the masnavis Yûsuf u Zelîhâ by Şeyyâd Hamza and Süheyl ü Nevbahâr by Hoca Mesûd, which are 14th century works of the Old Anatolian Turkish period, in the context of body language from a semiotic perspective. The primary aim of the study is to demonstrate the viability of examining body language in literary narratives, more specifically in the masnavis, and to assert that the body language data can be effectively analyzed using Charles Sanders Peirce's“Second Trichotomy”model. The introduction section outlines the study's purpose, significance of the study, methodology and limitations. Each of the samples is discussed under the subheadings of general information, subject, summary and evaluation of the literature. The study is divided into two main sections. The first section establishes the conceptual and theoretical framework. It addresses the definition, classification, importance, functions and dimensions of body language; explores the definition of sign and semiotics, the history of semiotics, the pioneering approaches to semiotics; and provides an overview of the Peirce's“Second Trichotomy”model, as the foundational framework of the study. Furthermore, the basis for analyzing literary texts in the context of body language and semiotics is put forward within the first section. The second section comprises the analysis of the data. Within the masnavis of Yûsuf u Zelîhâ and Süheyl ü Nevbahâr, data pertaining to body language have been categorized and analyzed according to Peirce's“Second Trichotomy”model, which delineates three classifications:“Indexical Signs”,“Iconic Signs”and“Symbolic Signs”. The characteristics of all three types of signs are identified within the domain of body language. In the conclusion section of the study, the identified data pertaining to body language in the masnavis of Yûsuf u Zelîhâ and Süheyl ü Nevbahâr are presented. The specific instances and characteristics encountered are evaluated, and based on these findings, recommendations for future research are proposed. It is anticipated that the characteristics related to body language identified from the masnavis wthin the context of the index, icon and symbol types of signs in Peirce's“Second Trichotomy”model may potentially be applicable to general and specific body language studies, beyond the realm of literary texts.
Benzer Tezler
- Eski Anadolu Türkçesinde bağlaç işlevli birimler
Connective function units in Anatolian Turkish
EMRE ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİGAR OTURAKÇI ORBAY
- Muḥammed B. Şâhḳulu Yûsuf U Zelîḫâ (İnceleme-metin-sözlük-tıpkıbasım)
Muḥammed B. Şâhḳulu Yûsuf U Zelîḫâ (Review-text-dictionary-facsimile)
SANİYE RUKİYE DERE
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEYFULLAH KORKMAZ
- Garib'in Yusuf u Züleyha'sı: İnceleme-tenkitli metin-dizin
Yusuf u Zuleyha of Garib's: Analysis-critisised text-index
BURCU KARAKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıAhi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSAL
- Türk edebiyatında manzum Hz. Ali cenk-nâmeleri ve Ayân-Zâde İbrahim Şükrî'nin Kıssa-i Kan Kalesi ile Hikâye-i Hâver-zemîn adlı mesneviler
In Turkish literature verse Hz. Ali cenk-namas and Ayân-Zâde Ibrahim Sükri's mahtnawis named Kissa-i Kan Kalasi with Hikâye-i Hâver-zemin
İLYAS KAYAOKAY
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıManisa Celal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÂDEM CEYHAN
- Eski Türkçe ve orta Türkçe şiirlerinde söz dizimi
Syntax in old Turkish and middle Turkish poems
İBRAHİM HALİL ARAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimHarran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET TURAN DOĞAN