Özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin umutsuzluk, yalnızlık ve iyimserlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between hopelessness, loneliness and optimism levels of parents of children with special needs
- Tez No: 943197
- Danışmanlar: PROF. DR. NURTEN SARGIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Ebeveyn, İyimser, Umutsuzluk, Yalnızlık, Loneliness, Hopelessness, Optimism, Parent
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 119
Özet
Özel gereksinimli bir çocuğa sahip olmak, aile bireylerinin psikolojik uyum süreçlerini önemli ölçüde etkilemektedir. Bu süreçte ebeveynlerin yaşadığı umutsuzluk, yalnızlık ve iyimserlik düzeyleri hem kendi ruhsal sağlıklarını hem de çocuklarına sundukları bakım kalitesini doğrudan etkileyebilmektedir. Bu çalışma, özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin umutsuzluk, yalnızlık ve iyimserlik düzeylerini incelemek ve çeşitli demografik değişkenlere göre bu değişkenlerin farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma, nicel yöntemle ve ilişkisel tarama modeli çerçevesinde desenlenmiştir. Çalışmanın örneklemini, Konya Ankara, Aydın, Bilecik, Niğde ve Adana illerinde ikamet eden ve özel gereksinimli çocuğa sahip olan toplam 402 ebeveyn oluşturmaktadır. Veri toplama sürecinde Beck Umutsuzluk Ölçeği, Yalnızlık Ölçeği, İyimserlik Ölçeği ve araştırmacı tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler, t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), korelasyon ve regresyon analizleri ile çözümlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin umutsuzluk ve iyimserlik düzeylerinin cinsiyet değişkenine göre anlamlı şekilde farklılaştığı, bu farklılığın kadınlar lehine olduğu belirlenmiştir. Yalnızlık düzeylerinde ise cinsiyete bağlı anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. Yaş değişkeni ile umutsuzluk, yalnızlık ve iyimserlik düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmemiştir. Medeni durum değişkenine göre umutsuzluk, yalnızlık ve iyimserlik düzeyleri farklılık göstermediği belirlenmiştir. Umutsuzluk, yalnızlık ve iyimserlik düzeyleri çocuk sayısına göre anlamlı düzeyde farklılaşmazken, çalışma durumu değişkenine göre umutsuzluk ve iyimserlik düzeylerinde anlamlı farklar bulunmuş, farkın çalışmayan ebeveynler lehine olduğu ortaya çıkmıştır. Gelir durumu değişkenini, ebeveynlerin umutsuzluk, yalnızlık ve iyimserlik düzeyleri üzerinde anlamlı bir farklılık yaratmıştır. En yüksek gelir grubunda yer alan ebeveynlerin umutsuzluk düzeyleri diğer gruplara göre daha yüksek bulunurken, iyimserlik düzeylerinin de en yüksek olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte, yalnızlık düzeylerinin en çok, düşük gelir grubunda yoğunlaştığı gözlemlenmiştir. Bu durum, ekonomik koşulların bireylerin psikolojik iyi oluşları üzerinde doğrudan ve çok yönlü etkiler yaratabileceğini düşündürmektedir. Korelasyon ve regresyon analizleri sonucunda, umutsuzluk ile yalnızlık arasında negatif yönlü orta düzeyde; umutsuzluk ile iyimserlik arasında ise pozitif yönlü yüksek düzeyde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Ayrıca, umutsuzluğun hem yalnızlık hem de iyimserlik düzeylerini anlamlı biçimde yordadığı ve sırasıyla varyansın %36 ve %53'ünü açıkladığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte, iyimserlik ve yalnızlık arasında negatif yönlü, orta-yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu da saptanmıştır.
Özet (Çeviri)
Having a child with special needs can significantly affect the psychological adjustment processes of family members. In this process, the levels of hopelessness, loneliness, and optimism experienced by parents can directly influence both their mental well-being and the quality of care they provide to their children. This study aimed to examine the levels of hopelessness, loneliness, and optimism in parents of children with special needs, and to determine whether these variables differ based on various demographic characteristics. The research was designed within the framework of the quantitative method and the relational survey model. The sample of the study consisted of 402 parents residing in the provinces of Konya, Ankara, Aydın, Bilecik, Niğde, and Adana who have children with special needs. The data were collected using the Beck Hopelessness Scale, the Loneliness Scale, the Optimism Scale, and a personal information form developed by the researcher. The data were analyzed using t-tests, one-way ANOVA, correlation, and regression analyses. The findings revealed that hopelessness and optimism levels significantly differed by gender, in favor of female participants. However, no significant gender differences were found in loneliness levels. No significant relationships were found between age and the variables of hopelessness, loneliness, or optimism. Marital status did not cause any significant differences in the main variables. While hopelessness, loneliness, and optimism did not differ significantly based on the number of children, significant differences were found in hopelessness and optimism based on employment status, in favor of unemployed parents. Income level significantly affected all three variables. Parents in the highest income group reported both higher levels of hopelessness and optimism, while loneliness was more prevalent among those in the lowest income group. These results suggest that economic conditions may have direct and multifaceted effects on psychological well-being. Correlation and regression analyses showed a moderate negative relationship between hopelessness and loneliness, and a strong positive relationship between hopelessness and optimism. Furthermore, hopelessness was found to significantly predict both loneliness and optimism, explaining 36% and 53% of the variance, respectively. Additionally, a moderate-to-strong negative correlation was found between optimism and loneliness.
Benzer Tezler
- Özel gereksinimli çocuklara sahip ebeveynlerin umutsuzluk ve depresyon düzeylerinin incelenmesi
Investigation of hopelessness and depression levels of parents of children with special needs
VEDAT ATEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Psikolojiİstanbul Gelişim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CANAN TANIDIR
- Özel gereksinimli çocuklara sahip ebeveynlerin birlikte ebeveynlik davranış ve algılarının ebeveynlerin umutsuzluk düzeyleri ile olan ilişkisinin incelenmesi
Investigation of the relationship between co-parenting behaviors and perceptions of parents with special needs children with parents' hopelessness levels
KÜBRA ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiÇocuk Gelişimi ve Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP ÇETİN
- Özel gereksinimli çocuğa sahip olan ebeveyn ile özel gereksinimli çocuğa sahip olmayan ebeveynlerin umutsuzluk düzeyleri ve yaşam doyumlarının incelenmesi
Investigation of hopelessness levels and life satisfaction of parents with children with special needs and parents with children with special needs
HAMZA SAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Psikolojiİstanbul Gelişim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYTEN ERDOĞAN
- Özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin eş destek ve aile yaşam kalitesinin umutsuzluk ve stres düzeyleri ile ilişkisinin incelenmesi
Investigation of the relationship between spousal support and family quality of life with parents whose children with special needs'stress and hopelessness levels
BETÜL GÜZELOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitimde Psikolojik Hizmetler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İLHAN YALÇIN
- Özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin psikolojik dayanıklılıklarının, evlilik uyumu ve umutsuzlukları ile ilişkisinin incelenmesi
The relationship between psychological resistance, marital adjustment and the hopelessness level of parents who have children with special needs
KEMAL ERSEN DEMİREL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Psikolojiİstanbul Aydın ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞAHİDE GÜLİZ KOLBURAN