Ürgüp'lü Refik Başaran'ın hayatı ve TRT repertuvarında bulunmayan taş plak eserleri
The life of Refik Başaran from Ürgüp and his stone record works not found in TRT repertoire
- Tez No: 943430
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BURCU KALKANOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trabzon Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 97
Özet
Bu çalışma, Nevşehir yöresi müzik geleneğinin (özellikle TRT repertuvarı dışında kalan türkülerin) incelenmesi ve Refik Başaran'a ait eserlerin, halk ozanlığı ve âşıklık geleneği çerçevesinde değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Yöntem olarak, nitel araştırma yaklaşımlarından döküman analizi benimsenmiş, bu kapsamda TRT kayıtları, saha derleme raporları, nota arşivleri, akademik tezler ve ilgili literatür titizlikle taranmıştır.“Kaynak Tespiti ve Seçimi”aşamasında, araştırma sorusuna doğrudan katkı sağlayacak uygun dokümanlar belirlenmiş;“Veri Toplama ve Düzenleme”sürecinde türkü notaları ve sözleri okunabilir hâle getirildikten sonra melodik ve lirik açıdan sistematik olarak sınıflandırılmıştır. Her eserde ezgi yapısı, makam, usul, ses aralığı gibi müzikal bileşenler değerlendirilmiş; sözleri açısından ise aşk, gurbet, toplumsal eleştiri gibi temalar tespit edilmiştir. Araştırma bulguları, Nevşehir yöresi eserlerinin çoğunlukla yalın dizilerle ve basit usullerle (2/4, 4/4) icra edildiğini, notalarda diyez veya bemol gibi keskin önarmalar az olsa da pratikte koma değerleri ve süslemelerin yoğun biçimde kullanıldığını göstermektedir. Bu yapı, hem usta-çırak ilişkisiyle aktarılan âşıklık geleneğine hem de halk ozanlığının toplumsal işlev (eleştiri, nasihat) misyonuna uygunluk arz etmektedir. Lirikal açıdansa, aşk, gurbet, aile sorumluluğu gibi temaların yanı sıra, bireysel dram ile sosyoekonomik gönderme ve eleştirilerin iç içe geçtiği gözlemlenmiştir. Ayrıca eserlere özgü yerel söyleyişler (ve ünlem tekrarları (ör.“anam”,“amman”) yöresel ağız özelliklerini vurgulamaktadır. Nevşehir yöresi türküleri hem müzikal hem de lirik açıdan Orta Anadolu'nun zengin halk kültürünü yansıtmakta; âşıkların yalnızca bireysel duyguları değil, geniş ölçekte toplumsal ve ekonomik gerçeklikleri de sanat yoluyla ifade ettiğini göstermektedir. Eserlerin dijital platformlarda paylaşımı ve medya endüstrisindeki olanaklar, icraların daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlarken, geleneğin özgünlüğünü koruma konusunda ticarileşme riski gibi yeni tartışma alanları da doğurmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the musical tradition of the Nevşehir region (particularly the folk songs that remain outside the TRT repertoire) and to evaluate the works of Refik Başaran within the framework of folk minstrelsy and the âşık (troubadour) tradition. As the chosen method, the document analysis approach of qualitative research was employed; hence, TRT recordings, field compilation reports, musical score archives, academic theses, and relevant literature were meticulously reviewed. In the“Source Identification and Selection”phase, suitable documents that directly contribute to the research question were determined; during the“Data Collection and Organization”process, the musical scores and lyrics of the folk songs were rendered legible and then systematically classified in terms of their melodic and lyrical features. Each piece was evaluated for its musical components such as tune structure, makam, rhythm, and pitch range; from a lyrical standpoint, themes including love, homesickness (gurbet), and social criticism were identified. The research findings indicate that Nevşehir-region pieces are largely performed in simple scales and basic time signatures (2/4, 4/4), and although sharp or flat accidentals appear infrequently in the notations, in practice there is extensive use of microtones (koma) and ornamentations. This structure aligns with both the âşıklık (troubadour) tradition—which is sustained through the master-apprentice relationship—and the social function (critique, advice) inherent in folk minstrelsy. Lyrically, elements of love, homesickness, and family responsibility stand out, intertwined with individual drama and socioeconomic references. Additionally, distinctive local expressions (e.g.,“yazıh,”“Gonya”) and repeated exclamations (“anam,”“amman”) underscore regional dialect features. Overall, Nevşehir-region folk songs reflect the rich folk culture of Central Anatolia from both musical and lyrical perspectives, showing that the minstrels convey not only personal emotions but also broader social and economic realities through art. While the dissemination of these works on digital platforms and media industry avenues allows performances to reach wider audiences, it also sparks new debates regarding the risks of commercialization in preserving the authenticity of this tradition.
Benzer Tezler
- Ürgüp'lü Refik Başaran'ın sanatçı kişiliği ve yöreye kazandırdığı ezgilerin incelenmesi
Başlık çevirisi yok
KAZIM GÜRKAN
- Attitudes towards tourism a case study on Ürgüp
Turizme karşı tutumlar Ürgüp saha araştırması
ENİS GÜVENÇ TATAROĞLU
- Petrological and structural characteristics of the Dikilitaş-Orhaniye area, Niğde region
Dikilitaş-Orhaniye bölgesinin petrolojik ve yapısal özellikleri (Niğde)
LEAKE WOLDEGİORGİS ELMA
Yüksek Lisans
İngilizce
1993
Jeoloji MühendisliğiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. M. CEMAL GÖNCÜOĞLU
PROF. DR. ALİ KOÇYİĞİT
- Seyahatnamelerde Nevşehir
Traveling of the Nevşehir
MELİHA KARAKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Tekstil ve Tekstil MühendisliğiNiğde ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. İBRAHİM ÖZTÜRK
- A Research on the possibility of adapting Anatolian Seljuk caravanseraies to accomodation facilities
Başlık çevirisi yok
OYA İNCİ DEDEOĞLU