İflâs kararının hukuk yargılamasına etkisi
The effects of bankruptcy on civil proceedings
- Tez No: 943508
- Danışmanlar: PROF. DR. YAŞAR HAKAN PEKCANITEZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Galatasaray Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Hukuk Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 509
Özet
Çalışmanın amacı, hukuk mahkemeleri önünde derdest bir yargılamanın iflâs kararından etkilenip etkilenmeyeceğinin şayet etkilenecek ise bu etkinin yargılamada ne şekilde tezahür edeceğinin ortaya konulmasıdır. İflâs kararı, borçlunun hukuki ve ekonomik varlığı bakımından da bir dönüm noktasıdır. Türk mahkemelerince iflâs kararının verilmesiyle borçlu, müflis sıfatını alır ve bu sıfata bağlanan tüm sonuçlar kendisi hakkında doğar. İflâs kararının borçlu bakımından en önemli sonuçlarından biri, müflisin tasarruf yetkisi üzerindeki kısıtlamalardır. Nitekim müflis, iflâs masasına dâhil olan malvarlığı unsurları üzerinde iflâs tasfiyesi süresince tasarruf yetkisini kaybeder. Bu belirleme iflâsın müflisin tasarruf yetkisine etkisinin hem zamansal hem de malvarlığı unsurları açısından sınırlarını ortaya koyar. Tasarruf yetkisi esas olarak maddi hukuka ilişkin bir kavramdır. Ancak HMK m. 53 hükmüne göre dava takip yetkisi, maddi hukuktaki tasarruf yetkisine göre belirlenir. Böylelikle müflis, iflâs kararı nedeniyle tasarruf yetkisini kaybettiği süre ve ölçüde dava takip yetkisini de kaybeder. Bu minvalde müflisin taraf olduğu derdest davalar da kaçınılmaz olarak iflâs kararından etkilenir. Müflis, dava takip yetkisini kaybettiği oranda artık bizzat davaya devam edemez. Nitekim bunu öngören kanun koyucu,“Hukuk Davalarının Tatili”başlıklı İİK m. 194 hükmünde özel bir yargılamanın ertelenmesi sebebine yer vermiştir. İlgili hüküm, tatil olunan davalara devam edilip edilemeyeceği noktasında karar vermek üzere gereken zamanın yaratılmasına hizmet eder. Şu durumda davaların tatili kurumu da borçlunun tasarruf ve dolayısıyla dava takip yetkisinde kanun gereğince meydana gelen bu değişikliğin beraberinde getirdiği bir gerekliliktir ve çalışmanın ikinci bölümünde ele alınan temel meseledir. İİK m. 194 hükmünde öngörülen kural, iflâs kararı verildiği anda müflisin tarafı olduğu ve iflâs masasını ilgilendiren hukuk davalarının mahkemece ayrıca verilecek karara dahi ihtiyaç duyulmaksızın tatil olunmasıdır. Ancak bu kural, acele hâller veya İİK m. 194/1 c.2 hükmünde sayılan istisnalar olarak şeref ve haysiyete tecavüz ya vücut bütünlüğünün ihlali nedeniyle açılan tazminat davaları, evlenme, kişisel durum, nafaka ve rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takibe ilişkin davalar söz konusuysa uygulanmaz. Şahsa sıkı sıkıya bağlı haklara ilişkin, iflâs masasını ilgilendirmeyen yargılamalara müflise karşı devam edileceği açıktır. Ancak bu çerçevede sayılan bazı davalar, iflâs masasını da ilgilendirebilir. Böyle bir durumda iflâs prosedürü çerçevesinde mümkün olan en kısa sürede davaya devam edilip edilmeyeceğine karar verilmelidir. İİK m. 194 hükmü ile güdülen amaç göz önünde bulundurulduğunda iflâs, basit tasfiye hükümlerine göre yürütülse dahi hükmün uygulanması gerektiği açıktır. Davanın tatil edilmesi gerektiği hususu, kamu düzenine ilişkin olup mahkemece re'sen dikkate alınır. Davanın tatil edilmesi, kaçılmaz olarak usûl işlemleri ve süreler açısından da birtakım etkileri haizdir. Usûl işlemleri bakımından kural, davanın tatili sırasında taraf ve mahkeme usûl işlemlerinin yapılamamasıdır. Şayet bu süre zarfında taraf usûl işlemleri yapılmış ise müflis tarafından yapılan usûl işlemleri ancak davaya devam eden iflâs idaresinin icazeti ile hüküm ifade eder. Hakkında iflâs kararı verilmeyen tarafın gerçekleştirdiği usûl işlemlerinin ise icazete gerek kalmaksızın geçerli kabul edilmelidir. Şayet mahkeme usûl işlemleri yapılmış ise davaya devam eden iflâs idaresi (iflâs dairesi; yetkilendirilen iflâs alacaklısı) yargılamaya katılmasının engellendiği ölçüde mahkeme usûl işlemlerine icazet vermeme hakkını haiz sayılmalıdır. Davanın tatil edildiği süre zarfında zamanaşımı süreleri ile hak düşürücü süreler işlemez. Çalışmanın üçüncü ve son bölümü tatil edilen davaların akıbetinin belirlenmesine ayrılmıştır. İlk ihtimal, tatil edilen davalara devam edilmemesi yönünde karar alınmasıdır. İflâs masasının aktifini ilgilendiren davalara devam edilmemesi yönünde karar alınır ve hiçbir iflâs alacaklısı kendisine İİK m. 245 uyarınca dava takip yetkisi tanınmasını talep etmez ise müflis, dava takip yetkisini yeniden kazanır. İflâs masasının pasifini ilgilendiren davalara devam edilmemesi yönünde karar alınır ve hiçbir iflâs alacaklısı da kendisine İİK m. 245 uyarınca dava takip yetkisi tanınmasını talep etmez ise bunun sonucu alacaklının alacağının kabul edilmesidir. Bu noktada alacaklının iflâs tasfiyesi çerçevesinde tatmin edilmesi gerekir. Tatil edilen davalara devam edilmesi bir diğer ihtimaldir. Tatil edilen davalara iflâs idaresince devam edilmesi yönünde karar alınabilir. İflâs idaresi davaya başkanın hakkını dava takip yetkisini haiz kimse ve dolayısıyla taraf olarak davanın kaldığı yerden devam eder. Ancak alacaklıların davaya devam edilmemesi yönünde aldıkları karar üzerinde talep eden iflâs alacaklısı ya da alacaklılarına İİK m. 245 uyarınca dava takip yetkisi tanınmış olabilir. Dava takip yetkisi tanınan iflâs alacaklısı da davaya başkasının hakkını dava takip yetkisini haiz kişi olarak müflisin kaldığı yerden taraf olarak devam eder. Her iki ihtimalde de davada kanuni taraf değişikliği meydana gelir. Son olarak iflâs kararının ortadan kalkması ya da ne iflâs organları ne de iflâs alacaklılarınca devaya devam edilirse tatil edilen davalara müflis tarafından yeniden devam edilmesi gündeme gelebilir.
Özet (Çeviri)
The aim of this examination is to determine whether a pending proceeding before the civil courts is affected by a bankruptcy decision and, if so, how this effect manifests in the court proceedings. The bankruptcy judgment is not only a turning point in the debtor's legal and economic status but also a foundational aspect of this study. Upon the issuance of a bankruptcy judgment by the Turkish courts, the debtor is declared bankrupt, and all legal consequences associated with this status take effect. One of the most significant consequences of bankruptcy for the debtor is the restriction on their power of disposition. As a result, the bankrupt loses the authority to manage or dispose of the assets included in the bankruptcy estate during the liquidation process. This determination also delineates the boundaries of bankruptcy's effect on the bankrupt's power of disposition, both in terms of time and scope of assets. The power of disposition is fundamentally a concept of substantive law. However, under Article 53 of the Civil Procedure Code, the authority to pursue court proceedings is determined by the rights of disposal as defined by substantive law. Thus, the bankrupt loses the authority to pursue court proceedings in their own name for the same duration and to the same extent as they lose the authority to dispose of assets following the bankruptcy decision. In this regard, pending court proceedings in which the bankrupt is a party are inevitably affected by the bankruptcy decision. As the bankrupt loses the authority to pursue court proceedings in their own name concerning assets in the bankruptcy estate, they are unable to resume the proceedings personally. In fact, the legislator has outlined a specific provision for the suspension of court proceedings in Article 194 of the Enforcement and Bankruptcy Law, titled 'Suspension of Civil Court Proceedings. The relevant provision allows for the necessary time to determine whether to proceed with the suspended proceedings. In this context, the suspension of proceedings is a necessity arising from the alteration in the debtor's power of disposition and consequently, their authority to pursue court proceedings. This issue is central to the second part of the study. The rule established in Article 194 of the Enforcement and Bankruptcy Law stipulates that civil court proceedings involving the bankrupt and concerning the bankruptcy estate shall be suspended automatically, without needing for a separate court decision. However, this rule does not apply in cases of urgency or to compensation lawsuits related to violations of honor and dignity, bodily integrity, marriage, personal status, or alimony, nor to lawsuits filed within the scope of proceedings for the foreclosure of a pledge, as exceptions outlined in Article 194/1, Clause 2 of the Enforcement and Bankruptcy Law. It is clear that court proceedings related to rights strictly connected to the person, which do not concern the bankruptcy estate, shall continue against the bankrupt. However, some court proceedings within this framework may also impact bankruptcy estate. In such cases, a decision on whether to resume the court proceeding should be made promptly within the framework of the bankruptcy procedure. Considering the purpose of Article 194 of the Enforcement and Bankruptcy Law, it is evident that this provision should apply even if the bankruptcy is conducted under the simplified liquidation provisions. The issue of whether the proceeding should be suspended is related to public order and must be considered by the court ex officio. Inevitably, the suspension of proceedings also impacts procedural actions and time limits. Regarding procedural actions, the rule is that both party and court actions cannot be carried out during the suspension of civil court proceedings. If the parties carry out procedural actions during this period, the bankrupt's actions will only be effective with the consent of the bankruptcy administration overseeing the civil proceeding. The procedural actions of a party not subject to a bankruptcy judgment will be considered valid without the need for consent. If procedural actions have been carried out by the court, the bankruptcy administration (bankruptcy office; authorized bankruptcy creditor) shall be considered to have the right to withhold consent to the court proceedings, insofar as it is prevented from participating in them. During the suspension of civil court proceedings, limitation periods and time bars shall not run. The third and final part of the study focuses on determining the fate of the suspended civil court proceedings. The first possibility is that a decision is made not to resume the suspended civil court proceedings. If a decision is made not to proceed with the civil court proceedings concerning the assets of the bankruptcy estate, and no bankruptcy creditor requests the authority to pursue civil law proceedings in their own name under Article 245 of the Enforcement and Bankruptcy Law, the bankrupt shall regain the authority to pursue court proceedings in their own name. If a decision is made to discontinue the proceedings concerning the liabilities of the bankruptcy estate, and no bankruptcy creditor requests authorization to pursue the proceedings under Article 245 of the Enforcement and Bankruptcy Law, the result will be the acceptance of the creditor's claims. At this point, the creditor must be satisfied within the framework of the bankruptcy liquidation. Another possibility is to resume the court proceedings that were suspended. A decision may be made by the creditors to authorize the bankruptcy administration to resume the suspended court proceedings. The bankruptcy administrator steps into the court proceedings in the status they were in at the time of suspension and acts as a party by virtue of their office in the pending court proceedings. However, if the creditors decide not to resume the civil court proceedings, the requesting bankruptcy creditor(s) may be authorized to resume the lawsuit under Article 245 of the Enforcement and Bankruptcy Law. The bankruptcy creditor authorized to resume the lawsuit shall proceed as a party from the point at which the proceedings were suspended. In both cases, there is a change in the legal party in the civil proceeding. Lastly, if the bankruptcy decision is annulled or if neither the bankruptcy organs nor the creditors proceed with the case, the bankrupt may have the opportunity to resume the suspended civil court proceedings, as the debtor may regain the authority to pursue court proceedings in their own name.
Benzer Tezler
- Yönetim kurulu üyelerinin şahsî sorumluluğuna ilişkin davalarda maddî hukukun usûl hukukuyla etkileşimi
Interaction of substantive law with procedural law in lawsuits regarding personal liability of members of the board of directors
ALİ ESKİOCAK
- Milletlerarası ticari tahkime ilişkin UNCITRAL model kanununda yargılama yetkisi kavramı ve tahkim mahkemesinin yargılama yetkisinin sınırları
Jurisdictional rule of arbitral tribunal in the UNCITRAL model law on international commercial arbitration and the limits of the jurisdictional rule of arbitral tribunal
HAKAN KİTAPÇI
- Finansal sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözümlenmesi
Réglemement des litiges découlant des contrats financiers par arbitrage
AYŞE ELİF KOÇAK YÜKSEL
- Sermaye şirketlerinde iflâsın ertelenmesi
The postpone of bankruptcy in capital companies
RAMAZAN SEYFİ
