Evden çalışmanın bireysel performansa etkisinde iş tutkusu ve psikolojik dayanıklılığın rolü
The role of work passion and psychological resilience in the impact of working from home on individual performance
- Tez No: 943537
- Danışmanlar: PROF. DR. MELİHA DENİZ BÖRÜ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 182
Özet
COVID-19 pandemisi ile yaygınlaşan evden çalışma (EÇ), bireysel performans açısından yeni araştırma alanları doğurmuştur. Bu tez çalışmasında, evden çalışmanın bireysel görev performansı algısını şekillendiren psikolojik süreçlerinin açıklanması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, evden çalışmanın dört temel bileşeni olan sosyal destek, esneklik ve özerklik, yeterlik ve iş yükü değişkenlerinin; iş tutkusu (uyumlu ve takıntılı) ve psikolojik dayanıklılık aracılığıyla bireysel performans üzerindeki etkileri analiz edilmiştir. Ayrıca, uyumlu iş tutkusu ile psikolojik dayanıklılığın sıralı aracılık rolü de incelenmiştir. Çalışma, Öz Belirleme Teorisi, Kaynakların Korunması Teorisi ve İş Talepleri-Kaynakları Modeli temelinde yapılandırılmıştır. Veriler, Türkiye'de çeşitli sektörlerde evden çalışan 533 beyaz yaka çalışandan çevrim içi anket yoluyla toplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 25.0 ve AMOS 24.0 programlarıyla açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri, güvenilirlik testleri, normallik testi, betimleyici istatistikler, korelasyon analizi, yapısal eşitlik modellemesi, yol analizi ve fark testleri (t-testi, ANOVA) uygulanmıştır. Yol analizi aracılığıyla doğrudan, dolaylı ve sıralı aracılık ilişkileri test edilmiştir. Kullanılan tüm ölçeklerin açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri gerçekleştirilmiş, geçerlik ve güvenirlik düzeyleri Türk evden çalışan örnekleminde sağlanmıştır. Analizler sonucunda, evden çalışma değişkeni dört boyut altında; iş tutkusu orijinal yapısına uygun biçimde iki boyut altında; psikolojik dayanıklılık ve görev performansı ise tek boyut altında yapılandırılmıştır. Elde edilen bulgular, evden çalışmanın görev performansını doğrudan değil, psikolojik kaynaklar aracılığıyla dolaylı olarak etkilediğini göstermiştir. Esneklik ve özerkliğin, yalnızca uyumlu iş tutkusunu besleyerek psikolojik dayanıklılığı ve dolayısıyla performans algısını güçlendirdiği; Sosyal desteğin, doğrudan etkili olmasa da tüm aracı değişkenler yoluyla performansa olumlu katkı sağladığı bulunmuştur. Yeterlik, performansı hem doğrudan hem de uyumlu iş tutkusu ve/veya dayanıklılık aracılığıyla etkileyen en güçlü belirleyici olarak ön plana çıkmıştır. İş yükünün pozitif yönde etkilediği takıntılı iş tutkusunun ise ne dayanıklılık ne de performans üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmamıştır. Bu çalışma, dijitalleşme çağında sürdürülebilir performans yönetimi açısından iş tutkusunun niteliği ile psikolojik dayanıklılığın birlikte ele alınması gerektiğini ortaya koymakta; örgütlere, EÇ ortamında psikolojik kaynakları güçlendirmeye yönelik öneriler sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
With the widespread adoption of working from home (WFH) due to the COVID-19 pandemic, new research areas have emerged regarding individual performance. This dissertation aims to explain the psychological processes that shape the perception of individual task performance in WFH settings. In this context, the effects of four core components of WFH -social support, flexibility and autonomy, competence, and workload- on individual performance were analyzed through the mediating roles of work passion (harmonious and obsessive) and psychological resilience. Additionally, the sequential mediating role of harmonious passion and psychological resilience was examined. The study is structured based on Self-Determination Theory, Conservation of Resources Theory, and the Job Demands-Resources Model. Data were collected through an online survey from 533 white-collar employees working remotely in various sectors in Türkiye. In the analysis process, SPSS 25.0 and AMOS 24.0 were used to conduct exploratory and confirmatory factor analysis, reliability and normality tests, descriptive statistics, correlation analysis, structural equation modeling, path analysis, and group difference tests (t-test, ANOVA). Direct, indirect, and sequential mediation relationships were tested through path analysis. All scales underwent factor analyses, and their validity and reliability were confirmed within the Turkish remote worker sample. As a result, WFH was structured under four dimensions; work passion under two dimensions as in the original; resilience and task performance each under a single dimension. Findings showed that WFH affects performance indirectly via psychological resources. Flexibility and autonomy enhanced performance by fostering harmonious passion and resilience. Social support, although not directly effective, contributed positively through all mediators. Competence emerged as the strongest predictor of performance both directly and indirectly. Obsessive passion, positively influenced by workload, had no significant effect on resilience or performance. This study emphasizes the need to jointly address the quality of passion for work and psychological resilience in sustainable performance management in the digital era, offering practical implications for enhancing psychological resources in WFH environments.
Benzer Tezler
- Pandemi döneminde sosyal kaytarma ve etik dışı davranışların bireysel performansa etkisinde örgütsel adaletin rolü: Antalya'da bir uygulama
The role of organizational justice in the effect of social laughing and unthethic behaviors on individual performance during the pandemi̇c period: An application in Antalya
ÖZLEM ÇETİN
- Algılanan örgütsel çevikliğin iş gören performansı üzerindeki etkisinde kişilik özellikleri ve dayanıklılığın biçimlendirici rolü
The moderating effect of personality traits and resilience on the relationship between perceived organizational agility and employee performance
ALPER KÜÇÜK
- İşletmelerde alınan finansal kararların yatırımcı davranışları üzerindeki etkilerinin incelenmesi
Analyzing the effects of financial decisions on investor?s behaviors
MENGÜ HAFİZE ÖZAN
- Müşteri odaklılığın satış performansına etkisi ve bir araştırma
Impact of customer orientation on sales performance and a research
SEZİN CANAY ACAR
- Finansal refah algısı ve iş yükünün bireysel performans üzerine etkisinde işten ayrılma eğiliminin aracı rolü: Sağlık çalışanlarına yönelik bir araştırma
The mediator role of quittenance on the effect of financial well-being perception and workload on individual performance: A Research on health care workers
SERAP KILINÇ
Doktora
Türkçe
2023
Sağlık YönetimiKayseri ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DERVİŞ BOZTOSUN