Foreign policy of the Islamic Republic of Iran towards Turkey during the Syrian Civil War (2011-24): A neo-classical realist framework
Suriye İç Savaşı döneminde (2011-24) İran İslam Cumhuriyeti'nin Türkiye'ye yönelik dış politikası: neoklasik realist bir çerçeve
- Tez No: 943903
- Danışmanlar: PROF. DR. MURAT YEŞİLTAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Ortadoğu Çalışmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortadoğu Çalışmaları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 413
Özet
Bu doktora tezi, İran'ın 2011–2024 yılları arasında Suriye İç Savaşı bağlamında Türkiye'ye yönelik dış politikasını Neoklasik Realizm kuramı çerçevesinde incelemektedir. Çalışma, Neoklasik Realist teorinin geniş ölçekte kullanılan dört ara/içsel değişkenine (liderlik özellikleri, stratejik kültür, kurumlar/devlet yapısı ve devlet-toplum ilişkileri) ek olarak, mezhepsel kimlik parametresini beşinci ve bağımsız bir değişken olarak kuramsal modele dâhil etmektedir. Bu yaklaşım, özellikle İran gibi ideolojik temelli devletlerin dış politika davranışlarını daha derinlemesine anlamayı hedeflemektedir. Tez, İran'ın Şii kimliğini ve devrimci ideolojisini, dış politikasının temel belirleyicileri olarak ele almakta; bu çerçevede, İran'ın bölgesel ölçekte ve Suriye'de Şii milisleri destekleme, dini söylemleri iç/dış kitlesel mobilizasyonda aktif olarak kullanma ve“Direniş Ekseni”söylemini kurumsallaştırma gibi politikalarını analiz etmektedir. Ayrıca, Türkiye, Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi Sünni aktörlerin Suriye'deki muhalefete verdikleri desteğin neticesinde, bölgedeki mezhepsel gerilim ve kutuplaşmanın derinleştiğini savunmaktadır. Bu çalışma, İran'ın dış politikasının, 1979 Devrimi sonrasındaki çatışmacı atmosferde ideolojik mirası, kurumsal yapıları (örneğin, Devrim Muhafızları ve Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi) ve tarihsel/kolektif hafızası tarafından şekillendirildiğini ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, İran-Türkiye rekabetinin, sadece jeopolitik husumet ve bölgesel liderlik eksenli olarak gelişmediğini, aynı zamanda mezhepsel ve ideolojik yönü de kuvvetli olan bir mücadele alanı ortaya çıkardığını savunmaktadır. Niteliksel yöntemlerle (süreç izleme, söylem analizi ve tarihsel mukayese) yürütülen bu araştırma, Farsça, Türkçe ve İngilizce kaynakları kullanarak, İran'ın dış politikasının mezhepsel ve ideolojik dinamiklerini derinlemesine incelemektedir. Nihayetinde bu tez, Neoklasik Realizm kuramını, mezhepsel kimliği ve ideoloji temelli yaklaşımı bağımsız bir değişken olarak analize dâhil ederek genişletmekte ve bu kuramın kimlik temelli dış politika analizlerinde daha etkili şekilde kullanılabileceğini göstermektedir.
Özet (Çeviri)
Carrying out the unveiled investigation into the foreign policy of Iran vis-à-vis Turkey during the Syrian Civil War (2011-2024) through the prism of Neo-Classical Realism (NCR), it specifically references the interaction of systemic pressures and intervening domestic variables. Traditional NCR models emphasize leadership characteristics, strategic culture, domestic institutions, and state-society relations; however, this investigation proposes the inclusion of sectarian identity as a fifth independent intervening variable, a factor of prime importance given the ideologically charged and identity-driven political order of the Islamic Republic of Iran. This dissertation places the Iran-Turkey rivalry within a larger historical, ideological, and geopolitical framework, establishing how the post-1979 Iranian revolutionary ethos and Shia identity groomed its regional behavior concerning Sunni-majority Turkey. The Syrian Civil War (2011-24) became the testbed for this relationship, laying bare the sectarian predication of Tehran's strategic decisions, including the nexus of transnational Shia militias and religious rationales. In contrast, Turkey and some principal Sunni Arab players such as Saudi Arabia, Qatar, and the UAE stood with the Syrian opposition, thus accelerating the larger sectarian polarization and geopolitical fragmentation of the region. Using a qualitative process tracing methodology triangulated with Persian, Turkish, and English primary and secondary sources, the study demonstrates the workings of ideological and institutionalized sectarianism upon the implementation of Iranian foreign policy. It argues that one should not consider sectarian identity as merely a subcategory of strategic culture but as a separate frame of analysis. Ultimately, this study extends the Neo-Classical Realism framework theoretically to accommodate identity-driven regional settings and to furnish a working hypothesis in outlining the sectarianized and ideologically filtered foreign policy underpinnings of Iran in the twenty-first century.
Benzer Tezler
- İran'ın Orta Doğu politikasının Türkiye'nin güvenliğine etkileri
The reflections of İran's Middle East policy on Turkey's security
DİLEK AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Uluslararası İlişkilerHarp Akademileri KomutanlığıStrateji Bilimi Bölümü
DR. RASİM ÜNLÜ
- The impact of public diplomacy on Turkish and İranian foreign policy: The cases of İraq & Syria (2000-2016)
Türkiye ve İran dış politikası üzerinde kamu diplomasisinin etkisi : Irak & Suriye örnekleri (2000 – 2016)
MOJTABA BARGHANDAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Siyasal Bilimlerİstanbul Aydın ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖZÜM SEZİN UZUN
- The role of religious identity in foreign policy: A comparison of the Khatami and Ahmadinejad periods with respect to Turkey
Dış politikada dini kimliğin rolü: Hatemi ve Ahmedinejad dönemlerinin Türkiye açısından karşılaştırılması
YÜKSEL KAMACI
Doktora
İngilizce
2017
Uluslararası İlişkilerYeditepe ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELAHATTİN ERHAN
- 1990 sonrası İran'ın Suriye politikalarının analizi
The analysis of iran policy in Syria after 1990
SHALALEH ZABARDASTALAMDARI
Doktora
Türkçe
2021
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMALETTİN TAŞKIRAN
- Ortadoğu'da yaşanan rejim değişikliklerinin Türkiye ve dünya ekonomisine etkileri
The effects of regime change in the Middle East on Turkey and world economy
FİLİZ TEKER CENGİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
EkonomiAnkara Hacı Bayram Veli Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZGE AYNAGÖZ ÇAKMAK