İran'ın Orta Doğu politikasının Türkiye'nin güvenliğine etkileri
The reflections of İran's Middle East policy on Turkey's security
- Tez No: 235054
- Danışmanlar: DR. RASİM ÜNLÜ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harp Akademileri Komutanlığı
- Enstitü: Stratejik Araştırmalar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Strateji Bilimi Bölümü
- Bilim Dalı: Strateji Bilimi Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 194
Özet
Stratejik önemi dolayısıyla jeopolitik güç mücadelelerin hiç tükenmeden yaşandığı Orta Doğu coğrafyasında, İran İslam Cumhuriyeti tarih boyunca bölgesel dengeleri değiştirebilecek bir güç olarak yerini almıştır. Ancak, 1979 devrim sonrası dönemde İran'ın, Velayet-i Fakih siyasal mekanizması aracılığıyla Batı karşıtı şekillendirdiği dış politikası, bu ülkeye yönelik ilgiyi daha da artırmıştır. Özellikle, küresel liderlik arzusuyla Avrasya coğrafyasına yönelen ABD için, İran çözülmesi gereken en önemli sorunlardan biri olmuştur. 11 Eylül sonrası dönemde, ABD'nin askerî ve siyasal varlığıyla kuşatılmış hisseden İran ise, kendi bekasına yönelik tehditlerin farkındadır. Bu itibarla, çalışmada İran'ın Orta Doğu bölgesine yönelik açılımları irdelenirken aynı zamanda, ABD'nin BOP kapsamında İran politikaları da kapsamlı bir şekilde ele alınmaya çalışılmıştır.Orta Doğu coğrafyasında, Büyük Avrasya Projesi'ni gerçekleştirme arzusunda olan ABD ve bölgesel dış güç istemeyen İran arasında yaşanan rekabet iki ana zeminde incelenmiştir. Bu açıdan bakıldığında, Irak ve Arap-İsrail uyuşmazlığı süreci içerisinde Filistin-Lübnan krizi, ABD-İran mücadelesinin çok aktörlü ve denklemli bir biçimde en yoğun yaşanan bölgeler olarak tespit edilmiştir.11 Eylül sonrası dönemde yeniden şekillenen dünya dengelerinde, İran'ın ABD merkezli Orta Doğu politikaları Türkiye'yi daha da derinden etkilediğini söyleyebilmekteyiz. Özellikle, bir yanda Kasr-ı Şirin Antlaşması'ndan bu yana ortak ve değişmez sınırlara sahip olduğu komşusu İran, diğer yanda müttefik olarak nitelendirilen ABD arasında yer alan Türkiye'nin, önemli güvenlik sorunlarıyla karşı karşıya kaldığı değerlendirilmektedir. Ancak, ABD'nin, Türkiye'nin bekasına yönelik tehditlerine duyarsız kalması, Türkiye-ABD ilişkilerinin yeniden sorgulandığı yeni bir konjonktür yaratmıştır. Buna karşın, hiçbir zaman istenilen düzeye erişememiş ilişkilere sahip olan Türkiye ve İran, 11 Eylül sonrası dönemde, tarihte hiç olmadığı kadar birbirlerine ihtiyaç duymaktadırlar.ABD'nin Irak işgaliyle konumlanarak, ?Kukla Kürdistan Devleti? oluşumuna zemin hazırlaması, PKK terör örgütünün bölücü faaliyetlerine göz yumması ve ?Ilımlı İslam? modeliyle rejimine yönelik saldırıda bulunması, Türkiye'nin kendisiyle aynı ortak tehditleri algılayan İran'la yakınlaşmasını sağlamıştır. Öte yandan, İran'ın Arap-İsrail Uyuşmazlığı sürecinde oynadığı rol de özellikle Türkiye'yi dolaylı bir şekilde etkilediği gözlemlenmektedir. Bu etkileri, bölgesel alanda kontrol edilemeyen silahlanma yarışı, uluslararası terörizmin yükselişi, İran tarafından desteklenen radikal dini örgütlerinin Orta Doğu'da olduğu gibi ülke sınırları içerisinde de faaliyetlerini artırması, bölgede geliştirilebilecek ekonomik, siyasi ve güvenlik işbirliği alanlarının kısıtlanması şeklinde sıralanması mümkündür. Sonuç olarak, 11 Eylül sonrası dönemde İran ve Türkiye'nin, ortak çıkar ve stratejik hedefler doğrultusunda aynı eksende buluşmasına rağmen, bazı alanlarda farklılaşan çıkar ve politik tanımlamaların mevcut olması, iyi ilişkilerin ?ortaklığa? dönüşmesini engellediği düşünülmektedir.Tüm bu bilgiler ışığında, yapılan bu çalışmada, İran'ın Orta Doğu politikasının Türkiye'ye olan etkileri tespit edilirken, ABD-İran gelişmeleri göz önünde bulundurulmuştur. Bu kapsam çerçevesinde, Türkiye ve İran'ın ortak güvenlik tehditleri ve farklılaşan çıkarları irdelenerek, geleceğe yönelik senaryolar ışığında Türkiye'nin güvenliğine yönelik öngörüler analiz edilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Islamic Republic of Iran has always been a power which can change the regional status qua in the Middle East where the struggle to be a dominant player in the region has been on throughout the history. But after the revolution in 1979, the country reshaped its foreign policy and became an anti-Western state due to the declarations of the religious body named Velayet-i Fakih. This has intensified the interest the international community had for the country. Especially for the USA, which has become so interested in Eurasia in order to become the global leader, Iran has always topped the agenda as one of the most important problems to be tackled. Since the 9/11 attacks on the Twin Towers, being surrounded by the political and military presence of the USA, Iran has been well aware of the threats directed to its sovereignty. In this respect, the American foreign policy towards Iran is evaluated in detail as part of the Great Middle East Project.The ongoing rivalry between Iran and the USA, which pursues the Great Eurasia Project in the Middle East, is evaluated in two main aspects. In this perspective, the dispute between Arab countries - Iraq, Palestine and Lebanon being the most important of all-and Israel and many other major happenings in the region turns this territory into a hot spot with many players in it.In a world which has been reshaped after the 9/11 attacks, the foreign policy of Iran towards the USA has also had deep effects on our country. On one hand, Turkey has neighborly relations with Iran and on the other hand, it has had strong alliance with the USA. And as a result of this, Turkey faces great security problems. The fact that the USA turns a deaf ear to Turkey?s current sovereignty problems leads us to reevaluate our relations with it. It is also notable that the political affairs between Iran and Turkey have never been strong enough throughout the history but since the 9/11 attacks on the USA the bilateral relations between the two countries needs to be bolstered.The fact that the USA has been paving the way for a `Figurehead Kurdish State? in the region, and has been turning a blind eye on the terrorist acts of PKK has led Turkey to cozy up to Iran, which faces the same threats with us. On the other hand, it has been observed that the role Iran plays in the process of Arab-Israel conflict had its indirect effects on Turkey. The effects can be named as the uncontrollable proliferation of armament in the region, the rise in the international terrorism, an increase in the acts of radical religious groups which are backed by Iran throughout the region, and so on. As a result, after the 9/11 attacks Iran and Turkey have a lot in common but the fact that there are some certain areas where the interests of the two countries clash keeps them from getting together as one and facing the common problems they deal with.In the light of all of the above, the effects of Iran?s Middle East policy on Turkey and the predictions of the future threats towards Turkey have been discussed in this book.
Benzer Tezler
- Turkey's role in Afghanistan in the post 9/11 era
11 Eylül'den günümüze Türkiye'nin Afganistan'daki rolü
CANAN BAYRAM ÇUBUK
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Uluslararası İlişkilerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. IŞIL ANIL
- Türkiye'nin Orta Doğu'daki sınır komşuları ile ilişkileri (1970-1997)
Turkey's relations with its border neighbours in the Middle East
TÜREL YILMAZ
Doktora
Türkçe
1997
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. REFET YİNANÇ
- The State Oil company of The Azerbaijan Republic (SOCAR) and its European regional partnerships: 1992-2015
Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) ve SOCAR'ın Avrupa bölgesel yatırımları: 1992-2015
CEMİLE ASKER
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
EnerjiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OKTAY FIRAT TANRISEVER
- Kuzey Irak'ta muhtemel oluşumlar, Türkiye'ye etkileri ve Türkiye'nin alması gereken önlemler
Başlık çevirisi yok
HASAN TURGUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF.DR. OSMAN METİN ÖZTÜRK