Geri Dön

Otizm dostu dış mekan tasarım ölçütlerinin belirlenmesi: Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri örneği

Determining autism-friendly outdoor design criteria: example of special education and rehabilitation centers

  1. Tez No: 944194
  2. Yazar: NAGEHAN SEVEN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. HATİCE İLKDEN TAZEBAY ALLIBE
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Peyzaj Mimarlığı, Landscape Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 202

Özet

Bu tez çalışması, Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan çocukların dış mekân deneyimleme durumlarını ve gereksinimlerini belirleyerek, otizm dostu dış mekân tasarım ölçütlerini ortaya koymayı amaçlamıştır. Bu kapsamda, Türkiye'deki özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri örneğinde dört aşamalı bir yöntem izlenmiştir. İlk olarak, OSB-mekân ilişkisini incelemek üzere sistematik bir literatür taraması yapılmış ve 22 anahtar kelime, dokuz temel ölçüt altında sınıflandırılmıştır. İkinci ve üçüncü aşamalarda, araştırma örneklemini oluşturan OSB'li çocukların eğitim gördüğü özel eğitim okullarında ebeveynler, eğitimciler ile; ayrıca alanında uzman öğretim görevlileri ile veri toplama süreçleri yürütülmüştür. Ebeveynlere açık uçlu sorular içeren sözlü görüşmeler uygulanırken, eğitimci ve uzmanlara hem Likert tipi ölçekli sorular hem de açık uçlu sorular içeren yarı yapılandırılmış sözlü görüşme formları yöneltilmiştir. Elde edilen nitel veriler içerik analizi ile değerlendirilirken, Likert tipi soru yanıtları normal dağılım göstermediği için Mann-Whitney U testi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, 8 başlık altında düzenlenen dış mekân tasarım ölçütleri geliştirilmiştir. Bu ölçütler; güvenlik, oran ve proksemi, duyusal uyaranlardan kaçış, duyusal mekân zonu, sosyalleşme, anlaşılır ve basit mekânsal dizilim ve öngörülebilirlik, yön bulma ve sirkülasyon ile geçiş zonlarıdır. Son olarak, bu ölçütler kapsamında bir ihtiyaç-etkinlik-mekân listesi oluşturulmuş ve OSB'li çocukların aşırı ve az duyarlı olma durumları dikkate alınarak alternatifler sunan örnek bir dış mekân tasarımı gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma, özellikle ebeveyn, eğitimci ve uzman görüşleriyle desteklenen bu ölçütler sayesinde, OSB'li çocukların dış mekânlarda daha sağlıklı, güvenli ve anlamlı deneyimler yaşamaları için kapsamlı ve uygulanabilir bir rehber niteliği taşımaktadır.

Özet (Çeviri)

This thesis study aims to determine the outdoor experience and needs of children with Autism Spectrum Disorder (ASD) and to reveal autism-friendly outdoor design criteria. In this context, a four-stage method was followed in the example of special education and rehabilitation centers in Türkiye. First, a systematic literature review was conducted to examine the ASD-space relationship and 22 keywords were classified under nine basic criteria. In the second and third stages, data collection processes were carried out with parents, educators and also expert lecturers in the special education schools where children with ASD, which constitute the research sample, were educated. While verbal interviews containing open-ended questions were applied to parents, both Likert-type scaled questions and semi-structured oral interview forms containing open-ended questions were directed to educators and experts. The qualitative data obtained were evaluated with content analysis, and since the Likert-type question answers did not show a normal distribution, they were analyzed with the Mann-Whitney U test. As a result of the research, outdoor design criteria organized under 8 headings were developed. These criteria; safety, proportion and proxemics, escape from sensory stimuli, sensory space zone, socialization, understandable and simple spatial alignment and predictability, wayfinding and circulation and transition zones. Finally, a needs-activity-space list was created within the scope of these criteria and an exemplary outdoor design offering alternatives was realized considering the hyper- and hypo-sensitivity of children with ASD. This study, especially thanks to these criteria supported by parent, educator and expert opinions, is a comprehensive and applicable guide for children with ASD to have healthier, safer and more meaningful experiences in outdoor spaces.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    956256

    Müzelerdeki otizm dostu uygulamaların incelenmesi

    Examination of autism friendly practices in museums

    NİHAL DİNÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    MüzecilikYıldız Teknik Üniversitesi

    Sanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı

    PROF. DR. KADRİYE TEZCAN AKMEHMET

  2. Tez No

    801710

    Investigating the potential of Game Engines in space evaluation regarding autism apectrum disorder (ASD): An exploration of technology in design

    Otizm spektrum bozukluğu (ASD) bağlamında mekan değerlendirmesinde oyun motorlarinin potansiyelinin araştırılması: Tasarım ve teknoloji

    MOHAMMADHOSSEIN AMOUEI

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    MimarlıkOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUALLA ERKILIÇ

  3. Tez No

    806422

    Otizm Spektrum Bozukluğu olan bireylerin eklektik eğitim modeli için oluşturulan öğretmen eğitim programının etkililiğinin incelenmesi

    Examining the effectiveness of the teacher training programme created for the eclectic education model of individuals with Autism Spectrum Disorder

    EMRAH KOÇAK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan Üniversitesi

    Özel Eğitim Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AHMET KURNAZ

  4. Tez No

    968850

    Otizm spektrum bozukluğu tanısı alan çocuğa ve normal gelişim gösteren çocuğa sahip olan ebeveynlerin öznel iyi oluş ve öğrenilmiş güçlülük düzeylerinin incelenmesi

    Investigation of subjective well-being and learned resourcefulness levels of parents with a child with autism spectrum disorder and typically developing child

    MERVE ÇOLAK KOÇER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    PsikolojiÜsküdar Üniversitesi

    Klinik Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ESRA IŞIK

  5. Tez No

    730996

    Reconstruction of metabolic brain model with the aid of physiologically based pharmacokinetic modelling in presence of autism spectrum disorder

    Otizm spektrum bozukluğu varlığında beyin metabolik modelinin fizyoloji bazlı farmakokinetik modeli yardımıyla oluşturulması

    SENA ERİMLİ ESERLİ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2022

    BiyomühendislikBoğaziçi Üniversitesi

    Kimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ŞEFİKA KUTLU ÜLGEN

Geri Dön