Zayıf hadisleri şerh metodu
The method of commenting on weak hadiths
- Tez No: 944719
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN CİRİT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Hadis Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 353
Özet
Bu tez çalışması, hadis şerh literatüründe zayıf rivayetlere yönelik yaklaşımları tespit etmeyi ve şârihlerin bu tür rivayetler karşısında sergiledikleri tutumları sistematik biçimde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın temel problemi,“Şârihler, zayıf hadisleri şerh ederken nasıl bir metot izler ve hangi tutumları ortaya koyarlar?”sorusu etrafında şekillenmiştir. Zayıf hadislerin mevzû rivayetlerle eşdeğer görülerek tamamen reddedilmesi ve şerh literatürünün yöntemsel eksikliklerine dair çeşitli eleştirilerin bulunması, bu konuda sistematik bir tarama ve analiz ihtiyacını ortaya koymaktadır. Bu bağlamda araştırmada Sünen-i Erbaa ile derleme eserlerden Begavî'nin Mesâbîh'i ve Tebrîzî'nin Mişkât'ında musannifler tarafından tenkid edildiği tespit edilen 1716 rivayet, on farklı şerh üzerinden incelenmiştir. Bu çerçevede, şârihlerin zayıf hadislere yönelik yaklaşımlarının; musannifin eleştirilerini destekleme, eleştirilere itiraz etme veya hadisin sıhhatine dair herhangi bir kanaat belirtmeme olduğu belirlenmiştir. Şârihlerin, musannif eleştirilerini destekleme gerekçelerinin şahsi kanaat belirtme, ek gerekçeler sunma ve örtük destek şekillerinde olduğu görülmektedir. Musannifin eleştirilerine itiraz ederek rivayetleri sahih kabul ederken ise râviyi tevsîk, mütâbaâtın bulunması, teâruz halindeki rivayetler arasını cemʻ ve te'lîf, nüsha farklılığı gerekçelerini kullanmaktadırlar. Elde edilen bulgular, hadis şerhlerinin durağan ya da yalnızca nakil merkezli metinler olmadığını; aksine eleştirel düşünceyi, metinsel çözümlemeyi ve ilmî tercihleri içeren dinamik yorum alanları olduğunu ortaya koymaktadır. Araştırmanın hem zayıf hadislerin hem de şerh literatüründeki yaklaşımların taşıdığı anlamı görünür kılması, böylece dinî ilimlerin sürekliliğine, kaynakların tutarlı biçimde anlaşılmasına ve ilmî mirasın günümüz araştırmalarına yön verecek şekilde yeniden değerlendirilmesine katkı sunması beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
This study investigates how weak ḥadīths are treated in the ḥadīth commentary (sharḥ) tradition and analyzes the attitudes adopted by commentators (shāriḥs) toward such narrations. It centers on the question:“What methods and positions do commentators adopt when interpreting weak ḥadīths?”In modern times, weak narrations are often dismissed as equivalent to fabricated ones (mawḍūʿ), and the sharḥ tradition has faced criticism for its perceived methodological shortcomings. These factors underline the need for a systematic analysis of how weak ḥadīths have been handled historically. The study analyzes 1,720 narrations identified as criticized by the original compilers of the Sunan al-Arbaʿa, al-Baghawī's Masābīḥ, and al-Tabrīzī's Mishkāt, through ten selected commentaries. The findings reveal that commentators approach weak narrations in various ways: support or reject the compiler's critique, or remain silent on the narration's authenticity. Support for the compiler's critique is expressed through personal opinion, supplementary reasoning, or implicit agreement. Rejection of the critique often involves defending the narrator's reliability, citing corroborative reports (mutābaʿāt), reconciling conflicting reports (jamʿ wa-taʾlīf), or pointing to manuscript variations. Ultimately, the study demonstrates that ḥadīth commentaries are not merely passive repositories but dynamic intellectual efforts involving critique, textual interpretation, and scholarly judgment. It is hoped that this study will shed light on the significance of weak narrations and the diverse approaches found in the commentary tradition, thereby contributing to the continuity of religious scholarship, a more accurate understanding of primary sources, and the re-evaluation of the scholarly heritage in light of contemporary academic inquiry.
Benzer Tezler
- منهج نقد الحديث عند محمد مرتضى الزبيدي في كتابه إتحاف السادة المتقين بشرحأسرار إحياء علوم الدين
Methodology of hadeeth evaluation in Mohammed Murtaza ez-Zebidi's book Ithafü's-Sadeti'l- Müttakin bi Şerhi Esrari İhya'i Ulumi'd-Din
YOUNUS YOUNUS
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ÖZTOPRAK
- المختصر الراشف من زُلال الكاشف' للشيخ محمد بن أيوب التاذفي (المتوفى: 705هـ) من اول سورة القصص إلى نهاية سورة الصافات دراسة وتحقيق
İmam al-Tadfi'nin Zalal al-Kashef'inden al-Mukhtasar al-Rashif, Kasas Suresi'nin başından Safat Suresi'nin sonuna kadar, bir inceleme ve inceleme / Al-Muhtasar al-Rashef min Zulal al-Kashef by Sheikh Muhammad bin Ayoub al-Tathifi (d. 705 AH) [From thebeginning of Surat al-Qasas, to the end of Surat al-Safat], astudy and investigation
AMMAR AHMED SALIH ALHREYTH
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULSALAM YOUSUF ESSA AL-YAGOOB
- المختصر الراشف من زلال الكاشف للإمام التاذفي (705 هـ) من أول سورة الحج إلى آخر سورة النمل ( دراسة وتحقيق )
Almuhtasar alraşıf fi zilal alkaşif- Hac Suresi'nin başlangıçından Neml Suresi'nin sonuna kadar (Çalışma ve inceleme)
ABDULLAH AHMED OGLAH AL-ALI
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ Abdulsalam Yousuf Essa AL-YAGOOB
- İbn Hacer el-Heytemî (Ö. 974/1567) ve hadis ilmindeki yeri
Ibn Hadjar al-Haytamî (D. 974/1567) and his places in hadith science
MAHMUT BİNGÜL
Doktora
Türkçe
2024
DinAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET YILDIRIM
- Mevlânâ'nın Divân-ı Kebîr'inde geçen hadislerin tahriç ve değerlendirilmesi
The determination and evaluation of hadith in Mevlana?s Divân-i Kebîr
ÜNAL DAMAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TALAT SAKALLI