Doğa temelli çevre eğitiminin öğretmen adaylarının çevresel kimliklerine ve pedagojik yeterliliklerine yansıması
The impact of nature-based environmental education on pre-service teachers' environmental identity and pedagogical competence
- Tez No: 944794
- Danışmanlar: PROF. DR. FATMA TAŞKIN EKİCİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Pamukkale Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Fen Bilgisi Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 229
Özet
Bu araştırmanın amacı, doğa temelli çevre eğitiminin öğretmen adaylarının çevresel kimliklerine ve pedagojik yeterliklerine yansıması belirlemektir. Çalışmada çevresel kimlik; bireylerin doğayla olan bağlarını güçlendirmeleri, çevreye yönelik tutumlarının olumlu yönde gelişmesi ve sürdürülebilir tüketim davranışlarını benimsemeleri şeklinde çok boyutlu bir yapı olarak ele alınmıştır. Araştırmanın odağında, öğretmen adaylarının okul dışı öğrenme ortamlarına yönelik ders planı hazırlama, sunma ve özyeterlilik algılarındaki değişimlerinin yanı sıra, çevreye duyarlı kimlik geliştirme süreçleri yer almaktadır. Öğretmen adaylarının çevre bilinci kazanmaları ve bu farkındalığı gelecekteki öğrencilerine etkili bir şekilde aktarabilmeleri, sürdürülebilir bir topluma katkı sağlama açısından kritik bir unsurdur. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden eylem araştırmasına göre desenlenmiştir. 2023-2024 eğitim-öğretim yılı güz döneminde ana uygulamaları gerçekleştirilen araştırma Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesindeki Çevre ve İnsan Dersini alan 42 öğretmen adayı ile gerçekleştirilmiştir. Bu amaç doğrultusunda 10 haftalık bir ders içeriği hazırlanmıştır. Araştırma kapsamında katılımcılara doğa temelli çevre eğitimi dersi üç kez okul dışı ortamlarda, üç kez araştırma sorgulama yöntemiyle, birer kez de probleme dayalı öğrenme, oyun temelli öğrenme ve tasarım temelli öğrenme yöntemiyle sınıf içinde gerçekleştrilmiştir. Veri çeşitlemesi yöntemi kullanılarak hem nitel hem de nicel veri toplanmıştır. Nitel veri toplama aracı olarak ders planları , yansıtma raporları, teknik gezi raporu, ders değerlendirme raporları, ağaç künyesi gözlem notları, masal küpü çizimleri ve mikro öğretimde öz değerlendirme raporlarından elde edilen veri dökümleri kullanılmıştır. Nicel veri toplama aracı olarak ise Yeni Çevresel Paradigma Ölçeği (Aytaç ve Öngen, 2012), Doğa Deneyimine Bağlı Çevre Eğitimine Yönelik Özyeterlik Algısı Ölçeği (Sarışan-Tungaç, Alıcı, Ünaldı-Coral, 2016) ve araştırmacılar tarafından geliştirilen Sürdürülebilir Tüketim Davranışı ve Niyeti Ölçeği kullanılmıştır. Nitel verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılca kodlar ve temalar oluşturulmuş, nicel veriler ise Jamovi (Version 2.4.5; The Jamovi Project, 2023) ve IBM SPSS Statistics (Version 29; IBM Corp., 2022) yazılımı kullanılarak analiz edilmiştir. Ölçek geliştirme sürecinde Açımlayıcı Faktör Analizi ve Doğrulayıcı Faktör Analizi kuıllanılırken ölçeklerin etkisini analiz etmek için bağımlı örneklem t-testi uygulanmıştır. Araştırmanın sonucunda, doğa temelli çevre eğitiminin öğretmen adaylarının çevresel kimlik gelişimine katkı sağladığı görülmüştür. Nicel bulgular, çevresel tutumlarda ve sürdürülebilir tüketim davranışlarında olumlu değişimler olduğunu ortaya koyarken, nitel veriler çevresel sorumluluk bilincinin arttığını ve doğa deneyimlerinin bireylerin çevresel kimliklerini pekiştirdiğini göstermektedir. Ancak, sürdürülebilir tüketim niyetlerinde düşüş saptanmıştır. Bu durum bireylerin motivasyon süreçleri ve bilişsel değerlendirmeleri bağlamında ele alınmıştır. Bu doğrultuda, ekolojik kimlik gelişimini destekleyen çevre eğitimi programlarının uzun vadeli etkilerini artırmak için doğa temelli deneyimlerin artırılması, davranışların yalnızca uygulama aşamasında değil sürdürülebilir bir alışkanlığa dönüşmesini sağlayacak stratejilerin geliştirilmesi önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to determine the reflections of nature-based environmental education on prospective teachers' environmental identities and pedagogical competencies. In this study, environmental identity is addressed as a multidimensional construct encompassing the strengthening of individuals' connection with nature, the development of positive environmental attitudes, and the adoption of sustainable consumption behaviors. The focus of the research is on the changes observed in the participants' abilities to design and implement lesson plans for outdoor learning environments, their self-efficacy perceptions, and their development of environmentally responsible identities. Raising environmental awareness among prospective teachers and enabling them to effectively convey this awareness to their future students is considered a critical factor in contributing to a sustainable society. The research was designed as an action research, one of the qualitative research methods. The main implementation of the study was conducted during the fall semester of the 2023–2024 academic year with 42 prospective teachers enrolled in the Environment and Human course at the Faculty of Education at Pamukkale University. For this purpose, a 10-week course program was developed. Within the scope of the research, the nature-based environmental education sessions were implemented three times in outdoor learning environments, three times using inquiry-based learning, and once each using problem-based learning, game-based learning, and design-based learning methods in classroom settings. The study employed data triangulation, collecting both qualitative and quantitative data. Qualitative data were collected through various sources including lesson plans, reflection reports, technical excursion reports, course evaluation reports, observation notes from tree tagging activities, fairy tale cube drawings, and self-evaluation reports from microteaching sessions. Quantitative data were gathered using the New Ecological Paradigm Scale (Aytaç ve Öngen, 2012), the Self-Efficacy Perception Scale for Nature-Based Environmental Education (Sarışan-Tungaç, Alıcı, Ünaldı-Coral, 2016), and the Sustainable Consumption Behavior and Intention Scale, developed by the researchers. Content analysis was applied to the qualitative data to derive codes and themes. Quantitative data were analyzed using Jamovi (Version 2.4.5; The Jamovi Project, 2023) and IBM SPSS Statistics (Version 29; IBM Corp., 2022). Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA) were used during the scale development process, and paired sample t-tests were conducted to analyze the effectiveness of the scales. The findings indicate that nature-based environmental education positively contributes to the development of prospective teachers' environmental identities. Quantitative results revealed positive changes in environmental attitudes and sustainable consumption behaviors, while qualitative data indicated an increase in environmental responsibility awareness and showed that nature experiences reinforced participants' environmental identities. However, a decline in sustainable consumption intentions was observed, which was interpreted in the context of participants' motivational processes and cognitive evaluations. In light of these findings, it is recommended to enhance nature-based experiences and to develop strategies that promote the transformation of environmental behaviors into sustainable habits beyond the scope of temporary implementations.
Benzer Tezler
- Biyoloji öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik farkındalık ve davranış düzeyleri üzerinde su ayak izi kavramının etkisi
Effect of water footprint concept on biology teacher candidates' awareness and behaviour levels towards environment problems
SERGÜZEL KUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
BiyolojiGazi ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ GÜL
- Yer temelli eleştirel sanat eğitimi: Bir eylem araştırması
Place-based critical art education: An action research
AYÇA SESİGÜR
Doktora
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. ŞEMSETTİN EDEER
- Okul öncesi öğretmen adaylarının ekoloji kavramlarını anlama durumlarının incelenmesi
Investigation of pre-service preschool teachers' understanding of ecology concepts
FATMA ASLAN ULAŞLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimKastamonu ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAHATTİN DENİZ ALTUNOĞLU
- Görsel Sanatlar eğitiminde öğretmen adaylarına çevre bilinci ve sürdürülebilirlik temelli öğretim uygulamaları ve öğrenme deneyimleri
Teaching practices and learning experiences based on environmental awareness and sustainability in Visual Arts education
DİDEM LÖKÜNCÜ YAVUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarAnadolu ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE DİLEK KIRATLI ERTEP
- Yaşam temelli öğrenme yaklaşımının, öğretmen adaylarında çevreye yönelik ilgi, tutum ve çevre bilinçli tüketici davranışlarının incelenmesi
Context based learning approach candidates teachers' environmental attitudes, interest and the environmental effects of conscious consumer behaviours
NİHAL GÜRSOY KÖROĞLU
Doktora
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiOrtaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET YILMAZ