İran'da dil ve ulusçuluk (1838-1938)
Language and nationalism in Iran (1838-1938)
- Tez No: 945062
- Danışmanlar: PROF. DR. GAZİ OSMAN ÖZGÜDENLİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Siyasal Bilimler, Uluslararası İlişkiler, Eastern Linguistics and Literature, Political Science, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Orta Doğu ve İslam Ülkeleri Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Ortadoğu Siyasi Tarihi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 371
Özet
Bu çalışma İran'da ulusçuluğun dil ve edebiyat ile ilişkisi içerisinde nasıl şekillendiğini, ilk ulusçuların bu iki alanı modern kimlik inşasında nasıl araçsallaştırdıklarını incelemektedir. Temel araştırma nesnesi, ulusçuların edebi ve düşünsel metinleridir. Bu bağlamda çalışma, yüz yıllık döneme yayılmış kurucu metinlerin bir söylem çözümlemesi niteliğindedir. Kuramsal çerçeve, ulus ve ulusçuluğu modern toplumsallaşmanın bir ürünü olarak ele alan“modernist”yaklaşımlardan yararlanarak çizilmektedir. Bu noktada Ernest Gellner'ın,“üst kültürler arası geçiş”tezinden yola çıkarak, İran'da geleneksel bilgi üretme otoriteleri ile“modern aydın”lar arasındaki -ulusçuluğu doğuran- epistemolojik el değiştirme incelenmektedir. Bununla birlikte modern İran tarihinin Avrupa ile farklılıklarına ve benzerliklerine indirgendiği klasik metodolojiye mesafe alınmakta, bunun yerine başka bir“Doğu”bağlamı olan Osmanlı ile senkronik karşılaştırmalar yapılarak İran ulusçuluğunun özgün nitelikleri tartışılmaktadır. Çalışma, ele aldığı dönemi dört ana başlıkta incelemektedir. İlk olarak, İran'ın XIX. yüzyıl başında edebi ve kültürel atmosferinde“yaşanan dönüşümler, Avrupa ile ilk temasın etkileri bağlamında analiz edilmektedir. Ardından, bu yüzyılın ilk yarısında sahneye çıkan aydınların, geleneğe meydan okuyan ve ”Avrupai“ bir dönüşüme çağıran metinleri hem tarihsel bağlam hem Osmanlı'daki benzerleri ile ilişkisi içerisinde tartışılmaktadır. İzleyen başlıkta, Meşrutiyet ve sonrasındaki dönem (1905-1920), ulusçuluğun örgütlenme süreci olarak ele alınmakta, bu dönemin söylem kurucu dergi ve gazetelerinin oluşturduğu ”edebi kamu“, Osmanlı/Türk ulusçuluğunun etkileri bağlamında incelenmektedir. Son olarak, inşa edilen yeni üst kültürel doktrinin, 1920'lerden sonra ”ulus-devlet“ kurumsallığına nasıl zemin sağladığı sorusu, ”Yeni İran“ ile ”Yeni Türkiye"nin dil politikaları karşılaştırılarak sorulmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study explores how nationalism in Iran took shape through the domains of language and literature, and how early nationalists employed these tools in the making of modern identity. Its primary sources are the literary and intellectual writings of nationalist figures. The project offers a discourse analysis of key texts produced over a century of ideological transformation. The theoretical framework draws on modernist approaches that treat nationalism as a product of social modernization. Drawing particularly on Ernest Gellner's notion of transitions between“high cultures,”the study investigates the epistemological shift from traditional authorities to modern intellectuals -an essential moment in the rise of nationalism in Iran. Rather than relying on Europe as the dominant comparative reference, the study places Iran in dialogue with the Ottoman Empire, allowing a more regionally grounded reading of its modern trajectory. The analysis unfolds in four parts. It begins with early 19th-century literary and cultural changes in Iran following contact with Europe. It then turns to the first generation of intellectuals, whose writings challenged tradition and called for a European-style renewal, echoing developments in the Ottoman world. The third part examines the Constitutional Revolution and its aftermath (1905-1920) as a key period in the organization of nationalist discourse. Finally, it explores how a newly constructed elite culture evolved into a state ideology after the 1920s, with a focus on language policies in“New Iran”and“New Turkey.”
Benzer Tezler
- Secondary school students' language learning motivation and perceptions about English as a lingua franca in Iran
İran'da ortaokul öğrencilerinin dil öğrenme motivasyonu ve İngilizce dilini uluslararası iletişim dili olarak algılamaları
REZA SAHMANIASL
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
DilbilimOndokuz Mayıs ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEYLAN YANGIN ERSANLI
- İran'ın bölgesel politikaları çerçevesinde Güney Azerbaycan'in sosyo-ekonomik yapısı
The socio-economic structure of South Azerbaijan in the framework of the regional policies of İran
AHMAD MAHDİAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Uluslararası İlişkilerMarmara ÜniversitesiOrtadoğu İktisadı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İ. MURAT BOZKURT
- Çağdaş İran çocuk şiiri
Contemporary İranian children's poetry
MELEK GEDİK
Doktora
Türkçe
2019
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDÜSSELAM BİLGEN
- İran Türkmen şairi Annamuhammed Sada'nın 'Gözleg' adlı eserinin edebî ve dil incelemesi (İnceleme-metin-sözlük)
Literary and linguistic analysis of the Iranian Turkmen poet Annamuhammed Sada's work Gozleg (Examination, text, dictionary)
ESİN CANIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEYNEP YILDIRIM
- Ulduz Ruznamesi (1979) Güney Azerbaycan Türkçesi (Metin aktarımı ve söz varlığı)
Başlık çevirisi yok
VEYSEL DÜZGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Arel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET MEHDİ ERGÜZEL