M. Ö.2.Bin İzmir bölgesi dokuma aletleri
Weavin tools of İzmir region in 2000 BC.
- Tez No: 94514
- Danışmanlar: PROF.DR. HAYAT ERKANAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2000
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 140
Özet
IV. ÖZET Anadolu'nun Ege sahillerinin doğal görünümlü koylarından biri olan ve bir taraftan Ege Adalan'na, Kıta Yunanistan'a deniz yoluyla bağlanırken diğer taraftan Gediz Vadisi aracılığıyla Orta Anadolu içlerine kadar uzanan bir bölgeyle ilişki içine giren İzmir Bölgesi'nde sön yıllarda gerçekleştirilen arkeolojik çalışmalarda, özellikle M.Ö. 2.binde bu bölgenin bir bağlantı, geçiş noktası olduğunu kanıtlayan ve bununla birlikte sosyo-ekonomik durumunu da gösteren buluntular ele geçmiştir.“M.Ö.2.Bin İzmir Bölgesi Dokuma Âletleri”konulu tezimizde, 1992'de Prof.Dr. Hayat Erkanal başkanlığında başlayan ve hâlen sürdürülen, izmir Körfezi'nin güneyinde yeralan Liman Tepe'de, M.Ö.2. bine tarihlendirilen, atölye nitelikli oval yapılardan ve bunların çevrelerinden bulunmuş olup İzmir Bölgesi'nin dokuma sistemini yansıtabilecek 305 âlet üzerinde çalışılmıştır. M.Ö. 2.Binde İzmir Bölgesinde kullanılmış olabilecek dokuma âletleri hakkında bilgiler edinebildiğimiz Liman Tepe dokuma âletleri, Orta Tunç Çağına tarihlendirilen 5 mimarî tabakadan ve M.Ö. H.yy'a tarihlendirilen Geç Tunç Çağ tabakasından ele geçmiştir. Bu tabakalar içinde dokuma âletleri en yoğun olarak, Anadolu'da Eski Hitit Çağı'na; Yunanistan'da Orta Hellas III ve Geç Hellas I'e; Ege Adalarında Orta Kiklad III ve Geç Kiklad I'e; Girit'te Orta Minos III ve Geç Minos I; Filistin'de Orta Tunç Çağ II ve Geç Tunç Çağ I' e tekabül eden, Liman Tepe Orta Tunç Çağ 3 dönemine tarihlendirilen oval evlerde ve çevresinde bulunmuştur. Buâletler, üzerinde çalıştığımız malzemenin %53'ünü oluşturmaktadır. Liman Tepe M.Ö. 2. Bin dokuma âletleri ağırşaklar, dokuma tezgâh ağırlıkları, mekikler, dokuma tezgâh taraklan, makaralar olmak üzere 5 ana başlık altında değerlendirilmiştir. Ağırşaklar, yünün ipliğe çevirme işleminde, ağırlık ve dönüş hareketini temin ederek ipliğin düzgün sarılması için iğin alt tasımlannâtakılmaktadır. Liman Tepe M.Ö.2. bin tabakalarında, pişmiş toprak veya taştan yapılmış çeşitli boy ve ağırlıklarda, bezemeli-bezemesiz, tam, ya da yarım ele geçen 164 ağırşak küresel formlu, gövde çıkıntısı ortalanmış çift konik formlu, gövde çıkıntısı merkezin üstünde çift konik formlu ve konik formlu ağırşaklar olarak 4 grup altında incelenmiştir. Bunlar da kendi aralarında alt tiplere ayrılarak, 4 ana formda 18 ağırşak tipi oluşturmuştur. Ağırşak formlarından en çok gövde çıkıntısı ortalanmış çift konik formlu ağırşakların kullanılmış olduğu tespit edilmiştir. Bezemeli ağırşaklar üzerine, 24 farklı bezeme, çizi,kazıma, tırnak, yiv gibi teknikler kullanılarak yapılmış olup dolgu bezeli örneklere de rastlanmıştır. Ağırşağın üst yüzüne yapılan bezemelerden, üçlü dörtlü gruplardan oluşmuş iç içe 3-5 arasında yarım yay motiflerinin yaygın olarak işlendiği görülmüştür. Bezemeler en çok konik formlu ağırşaklar üzerine işlenmiştir. Ağırşakların büyük bir çoğunluğunun iğ deliklerinin alt ve üst tasımlan arasında 0.50-1 cm.lik farkın olması ve iğ deliklerinden kınlarak yansı korunabilmiş ağırşaklann iğ deliklerinin deforme olması bu âletlerin uca doğru incelen sert bir çubuğa takılmış olduklannı ve bir kısmınında delinme esnasında kınldıklanm göstermektedir. 48Dokuma tezgâh ağırlıkları, dikey dokuma tezgâhlarında, çözgü iplerinin ucuna bağlanarak, çözgülerin gergin ve düzgün durması amacıyla kullanılmıştır. Bu ağırlıklar tek tek kullanıldıkları gibi, dördü beşi bir araya getirilip çözgü ipinden daha kalın bir ipe geçirilerek bağlanıp çözgü ipinin bunların ipine bağlanması şeklinde veya eğer ip deliği küçükse bu deliğe sert bir çubuk geçirilip çözgü iplerinin bu çubuklara sarılması şeklinde kullanılabilmiş olabilirler. M.Ö. 2.bin Liman'Tepe yapılarında bulunan 122 adet dokuma tezgâh ağırlığı en yoğun olarak Orta Tunç Çağı 3. tabakasında görülmektedir (%56'sı). Tam, yanm veya delme esnasmde yanda bırakılmış, pişmiş toprak veya taş yapımı dokuma tezgâh ağırlıkları ortadan delinmiş yuvarlak formlu; kenardan delinmiş yuvarlak, oval formlu; dikdörtgen, kare formlu dokuma tezgâh ağırlıkları olarak üç grupta incelenmişlerdir. Pişmiş toprak ağırlıkların hemen hemen hepsi, kırık çanak- çömlek, pithos parçalarının kenarlarının yontulup, ortalarına, ya da kenarlarına ip deliği açılarak yapılmıştır. Çoğunluğunun kenarları kabaca bırakılmıştır. Büyük bir bölümünün deliklerinde ve çevresinde ip izleri olacağını düşündüren izler mevcuttur. Mekikler, yatay ve dikey tezgâhlarda çözgü iplerinin arasından atkı iplerini daha rahat ve hızlı bir şekilde geçirmeyi sağlamak amacıyla yapılmıştır. Liman Tepe'de biri Orta Tunç Çağı 3, diğeri Orta Tunç Çağı 4. tabakalarına ait, öküzün ulna ve metacarpus kemiklerinden yapılmış, bir tarafi inceltilip ucu yuvarlatılıp küt bırakılmış, diğer tarafına da delik açılmış olan bu âletler kaygan bir yüzeye sahiptirler. Yüzey üzerinde sık ince izler mevcuttur. 4VDokuma tezgâh taraklan (kirkit), dokuma esnasında ilmekleri sıkıştırma işlevi görmektedir. M.Ö.2. bin Liman Tepe Orta Tunç Çağı 3. tabakasında görülen dokuma taraklan, bu dönem çağdaşı merkezlerde bulunan firça benzeri taraklardan çok farklı bir forma sahiptirler. Pişmiş topraktan yapılmış, tutamak ve taban (tarak) kısmından oluşmaktadır. Bu âletlerin tarak kısımlan, tabanlanndaki paralel çıkıntılardan meydana gelmektedir. Çıkıntılar sürtünmeden dolayı aşınmıştır! Üzerlerinde ip izleri olabilecek izler mevcuttur. Ağırhklannın da 540-800 gr. arasında olması, uzmanlar tarafından bu âletlerin aba, kilim gibi kaim kumaşların dokunması esnasında kullanılmış olmalan gerektiği şeklinde yorumlanmıştır. Makaralann yatay dokuma tezgâh iplerinin hazırlanmasında, bir çözgü destesinin içine birkaç ipliği çekmede kullanılmış olmalan ve Liman Tepe M.Ö.2. Bin tabakalannda 14 adet pişmiş topraktan tam veya parça halinde makaranın bulunması, İzmir Bölgesi M.Ö.2. bin dokuma âletleri konusunda belirleyici bir merkez konumundaki Liman Tepe'de iki farklı dokuma sisteminin kullanılmış olduğunu ortaya koyması açısından büyük önem taşımaktadır. Liman Tepe M.Ö.2. bin makaralan uzun veya kısa silindirik gövdeli olarak iki tipe ayrılabilmektedir. Makaralar, bu dönemde Liman Tepe'nin çağdaşı, Kıta Yunanistan ve Ege Adalar'ındaki merkezlerde yoğun olarak görülmektedir. Liman Tepe M.Ö.2.bine tarihlendirilen ve tezimizde incelediğimiz 305 adet dokuma âleti, Anadolu, Kıta Yunanistan, Ege Adalan, Girit, Kıbns, Suriye'deki çağdaşı yerleşim merkezlerinde ele geçen dokuma aletleriyle karşılaştmlmıştır. Aynca 50bugün Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde kullanılmaya devam eden benzeri dokuma âletleri örnek olarak sunulmuştur. Böylece M.Ö.2. Binde çeşitli merkezlerde kullanılan dokuma âletleri içinde İzmir Bölgesinde kullanılan dokuma âletlerinin tipleri, kullanım şekilleri daha doğru ve akılcı saptamalarla yapılabilmiştir. Konusunu,“M.Ö.2.Bin izmir Bölgesi Dokuma”Âletleri" nin oluşturduğu tezimizde, 5 ana grupta değerlendirdiğimiz Liman Tepe dokuma aletleriyle, M.Ö.2.Binde izmir Bölgesindeki dokumacılık endüstrisinin aşamaları ve teknikleri ortaya konabilmiştir. 31
Özet (Çeviri)
V. ABSTRACT It's one of a natural small bays of Aegean cost of Anatolia and while on one hand it is connected to Aegean Islands and Continental Greece through sea, on the other hand it gets into a relation with a region which extends to amidst of Central Anatolia by means of Gediz Valley. This is İzmir Region. In the archaeological works recently conducted in this region, some findings were captured which proves that it was a connection, passage point especially in 2000 BC. and exhibits socio-economic situation along with this. In our paper titled“Weaving Tools of Izmir Region in 2000 BC.”we have studied on 305 tools, which can reflect the Weaving system of Izmir Region and which were found in the oval structures with workshop features and their environs in Liman Tepe, located in the south of Izmir Bay and dated 2000 BC. These studies were handled with the leadership of Prof.Dr.Hayat Erkana! in 1992 and they still continues. Weaving tools of Liman Tepe, which could be used in Izmir Region in 2000 BC., were gathered from 5 architectural layers dated Middle Bronze Age, and from Late Bronze Age dated 14th Century BC, according to the information we obtained. Among these layers weaving tools were most intensely found in the oval residences and their environs in Liman Tepe dated Middle Bronze Age HI; corresponding to Middle Bronze Age II and Late Bronze Age I in Palestine; to Middle Minoan II andLate Minoan I in Crete; to Middle Kyklad III and Late Kyklad I in Aegean Island; to Middle Hellas III and Late Hellas I in Grece; to Old EBttite Age in Anatolia. These tools consist of 53 % of the materials on which we work. Weaving tools of Liman Tepe in 2000 BC, have been evaluated under 5 main headings, namely Spindle Whorls, Loom Weights, Shuttles, Weaving Loom Combs and Spools. Spindle whorls were mounted on the lower parts of spindle to cover thread correctly by providing a movement of weight and turn in the process of converting wool into thread. In the layers of Liman Tepe in 2000 BC. 164 Spindle Whorls were gathered as whole or piece, decorated-undecorated, in various lengths and weights, made of terracotta or stone. They have been identified in four types of shape: Spherical form, biconical form with centered body projection (symetrical),biconical form over center (unsymetrical) and conical form. These were also classified into sub groups as 18 spindel whorls. It has been fixed that the most popular shape among the spindle forms was biconical formed with centered body projection. 24 different decoration were practiced on the spindle whorls by using techniques as incision, carving, notching, grooving; and some of them were filled with white filling material. In the decorations made on the upper surface of spindle whorl, the motives of half rows between 3-5 one within the other formed as groups of three and four. Decorations were mostly carved on the conical spindle whorls. The fact that there is a difference of 0.50-1 cm. between lower and upper parts of spindle holes of the majority of spindle whorls and that spindle holes of only half protected spindle whorls were deformed upon breakage, shows that these tools were mounted on a hard stick 53which sharpens through the edges and some of them were broken during piercing. Therefore the tools that we studied had to be used as a spindle whorl. The loom weights were used to keep the warps tense and in order, by connecting to the edges of warp threads in the perpendicular looms. These weights can be used separately and in a way that four or five öf them could be bundled and tied together by inserting to a thicker thread and make warp thread connected to their threads. Or if the thread hole is so small, a hard stick can be inserted into this hole and warp threads can be wrapped into these sticks. The rate of incidence of 122 weights, which were found in Liman Tepe structures in 2000 BC., is at its high point during the period of Middle Bronze Age IE (56%). The Loom Weights, that made of terracotta or stone as a whole, piece or incomplete while piercing are studied in three groups as: Center pierced rounded form, edge pierced rounded and oval form, rectangular and square form loom weights. Almost all of the terracotta weights were manufactured as dressing the edges of broken potteries and pithos pieces and opening up a hole into their centers or edges. The edges of the majority of them were left roughly. There are some traces which seem to be thread traces in the holes and rounds of most of them. Shuttles were manufactured in order to provide more comfortable and rapid passage of weft threads between warp threads in the horizontal and perpendicular looms. One of these tools is from Middle Bronze Age III and the other, from Middle Bronze Age IV in Liman Tepe. They are made of ulna and metacarpus bones of ox, 54one side of which is slighted and with rounded blunt edge and the other side of which is drilled for a hole. They have a slipper surface. Weaving loom combs (kirkit) function for compressing the knots during weaving. Weaving combs in Liman Tepe from Middle Bronze Age in in 2000 BC are different from the combs like brush, which were found in centers from the same age. They are consisted of a handle and base (comb) which are made of terracotta. Comb parts of these tools ar consisted of parallel projections in their bases. Projections were worn away because of friction. There are some traces on them which are possibly tread traces. Because of the fact that their weights are between 540-800gr, some specialists have commented that these tools were used to weave cloths like cloak and rugs. The spools were used to draw several threads into a warp bunch in preparation of horizontal textile loom threads and as 14 pieces terracotta spools were forund in layers of 2000 BC in Liman Tepe as a whole and in pieces. This fact has great importance as it shows that two different weaving systems were used in this region where is a determinative center regarding the weaving tools of 2000 BC. in Izmir Region. Spools of 2000 BC in Liman Tepe can be grouped into two types: Short and long cylindric structure. Spools are intensely observed in centers from the same age in Continental Greece and Agean Islands. 35305 weaving tools from 2000 BC in Liman Tepe, which we have studied in this paper, were compared to weaving tools gathered in settling centers in Anatolia, Continental Greece, Agean Islands, Cyprus and Palestine from the same age. Besides, similar weaving tools which are still used today in various parts of Anatolia, are presented as examples. So among the weaving tools used in various centers in 2000 BC, types and usage forms of which used in Izmir Region are specified more corretly. In our paper titles“Weaving Tools of Izmir Region in 2000BC”, by the help of Liman Tepe weaving tools, which are evaluted in 5 main groups, the stages of weaving industry and its techniques in this region in 2000 BC. can be explained. 30
Benzer Tezler
- XV. ve XVI. yüzyıllarda Tire kazası'nın sosyal ve ekonomik yapısı
The social and economic structure of Tire district in 15th and 16th centuries
GÜLAY BELEN
- Arkeolojik veriler ışığında Bursa kentinin kuruluşunun araştırılması
Investigation of the founding Bursa in the light of archaeological data
MUHAMMET YAZAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ArkeolojiKapadokya ÜniversitesiKent, Çevre ve Yerel Yönetimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RUŞEN KELEŞ
- Çekirdeksiz kuru üzümde uygulanan politikanın Ege Bölgesinde üretim ve üretici açısından sonuçlarının değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
GÜVEN ÖZERİN
- Modelling of earthquake history of the Knidos fault zone using in situ chlorine-36 surface exposure dating
Knidos fay zonu'nun deprem geçmişini klor-36 yüzey yaş tayini yöntemiyle modelleme
SEFA ŞAHİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CENGİZ YILDIRIM
- M.Ö. 2.bin yılın ilk yarısında Batı Anadolu'da denizaşırı ithal seramikler
Aegean import ceramics in the West Anatolia in the first half of the second millenium B.C.
ULAŞ DENİZ