Geri Dön

Aracılık analizinde biyobelirteçlerin değerlendirilmesinde alternatif yaklaşımların araştırılması

Alternative approaches for the evaluation of biomarkers in mediation analysis

PDF İndir

  1. Tez No: 945324
  2. Yazar: HÜLYA BİNOKAY
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. YAŞAR SERTDEMİR
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Biyoistatistik, Biostatistics
  6. Anahtar Kelimeler: Baron-Kenny, Sobel, Önerilen yöntem, Aracı, Aracılık analizi, Biyobelirteç, Baron-Kenny, Sobel, Proposed method, Mediator, Mediation analysis, Biomarker
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Çukurova Üniversitesi
  10. Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Biyoistatistik Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 114

Özet

Aracılık Analizinde Biyobelirteçlerin Değerlendirilmesinde Alternatif Yaklaşımların Araştırılması Bir hastalığın tanısında ve prognozunda biyobelirteçler önemli bilgiler verirler. Biyobelirteçlerin değerlendirilmesinde, sıklıkla t testi veya ROC analizi kullanılmaktadır. Bu yöntemler sadece iki değişken (bağımlı ve bağımsız) arasındaki ilişkiyi değerlendirmektedir. Ancak bağımlı değişken ile bağımsız değişken arasındaki ilişki üçüncü bir değişkene bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Üçüncü bir değişkenin bu ilişkiyi nasıl etkilediğini incelemek, biyobelirteçlerin değerlendirilmesi için önemlidir. Aracı değişken olarak adlandırılan bu üçüncü değişkenin etkisini test etmek için aracılık analizi kullanılmaktadır. Literatürde aracı değişken etkisini test etmek için Baron-Kenny (BK) ve Sobel yöntemleri en sık kullanılan yöntemlerdir. Ancak bu yöntemlerin sınırlılıkları bulunmaktadır. BK yöntemi aracı değişken etkisini değerlendirirken daha yüksek Tip 1 ve Tip 2 hata yapmaktadır. Sobel yöntemi ise normallik varsayımı ihlali ve olası korelasyon yapısını ihmal etmektedir. Bu tez çalışmasında BK ve Sobel yöntemlerinin performanslarının incelenmesi ve bu yöntemlerin sınırlılıkları göz önüne alınarak bu yöntemlere alternatif olabilecek bir karar mekanizmasının geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu karar mekanizması önerilen yöntem olarak adlandırılmıştır. Ayrıca önerilen karar mekanizması literatürde aracılık etkisini test etmek için kullanılan BK, Sobel, Aroian, Bootstrap ve McGuigan ve Langholtz tarafından önerilen ML yöntemleri ile karşılaştırılmıştır. Önerilen yöntem, benzetim çalışması ve gerçek veri kullanılarak değerlendirilmiştir. Benzetim çalışmasında farklı aracılık oranları (0.03-0.57), örnek büyüklükleri (25-1100) kombinasyonlarında bağımlı değişkenin sürekli ve ikili olduğu durum için aracı değişkenin etkisi değerlendirilmiştir. Benzetim çalışması sonuçları incelendiğinde bağımlı değişkenin sürekli ve ikili olduğu durumda Önerilen yöntemin küçük örnek büyüklüklerinde ve etki büyüklüğünün orta ve büyük olduğu durumlarda performansının diğer yöntemlere göre daha yüksek performans göstermiştir. Gerçek verilerin sonuçları incelendiğinde ise Önerilen yöntem küçük örnek büyüklüklerinde diğer yöntemlerden daha yüksek performans göstermiştir. Sonuç olarak bağımlı değişkenin sürekli ve ikili olduğu durumda küçük örnek büyüklüklerinde ve etki büyüklüğünün orta ve büyük olduğu durumlarda alternatif olarak geliştirilen Önerilen yöntemin kullanılması önerilmektedir.

Özet (Çeviri)

Investigating Alternative Approaches to the Evaluation of Biomarkers in Mediation Analysis Biomarkers provide important information in the diagnosis and prognosis of a disease. In the evaluation of biomarkers, the t-test or ROC analysis is often used. These methods only evaluate the relationship between two variables (dependent and independent). However, the relationship between the dependent variable and the independent variable may depend on a third variable. Examining how a third variable affects this relationship is important for the evaluation of biomarkers. Mediation analysis is used to test the effect of this third variable called mediator variable. In the literature, Baron-Kenny (BK) and Sobel methods are the most frequently used methods to test the effect of mediating variables. However, these methods have limitations. The BK method makes higher Type 1 and Type 2 errors when evaluating the mediating variable effect. The Sobel method, on the other hand, violates the normality assumption and neglects the possible correlation structure. In this thesis, it is aimed to examine the performance of BK and Sobel methods and to develop a decision mechanism that can be an alternative to these methods by considering the limitations of these methods. This decision mechanism is named as the proposed method. In addition, the proposed decision mechanism is compared with BK, Sobel, Aroian, Bootstrap and ML methods proposed by McGuigan and Langholtz, which are used in the literature to test the mediation effect. The proposed method is evaluated using simulation study and real data. In the simulation study, the effect of the mediating variable was evaluated for different combinations of proportion mediated (0.03-0.57) and sample sizes (25-1100) for the case where the dependent variable is continuous and binary. When the results of the simulation study are analyzed, the performance of the Proposed method is higher than the other methods at small sample sizes and when the effect size is medium and large when the dependent variable is continuous and binary. When the results of the real data are analyzed, the proposed method outperformed the other methods at small sample sizes. As a result, it is recommended to use the proposed method as an alternative when the dependent variable is continuous and binary in small sample sizes and when the effect size is medium and large.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    760718

    Kanser olgularında ve ailesel kanser yatkınlığı nedeniyle klinik ekzom dizi analizi yapılan olgularda sitokinler ve ilişkili sinyal yolaklarındaki değişiklikler

    Changes in cytokines and related signaling pathways in cases with cancer and familial cancer susceptibility by clinical exome sequencing analysis

    DERYA YAMAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    GenetikBaşkent Üniversitesi

    Tıbbi Genetik Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FERİDE İFFET ŞAHİN

  2. Tez No

    908448

    Characterization of extracellular vesicles derived from bacteria, yeast, and fungi species based on TEM, SEM, NTA, and FAME analysis

    TEM, SEM, NTA ve FAME analizine dayalı bakteri, maya ve fungus türlerinden ızole edilen hücre dışı veziküllerin karakterizasyonu

    RÜMEYSA NUR AFŞAR

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    BiyoteknolojiYeditepe Üniversitesi

    Biyoteknoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FİKRETTİN ŞAHİN

  3. Tez No

    818583

    Development of mirna biomarkers for the differentiation between gingivitis and periodontitis: A pilot study

    Gingivitis ve periodontitis ayrımı için mirna biyobelirteçlerinin geliştirilmesi: Pilot çalışma

    DHAFIR LATIEF FAYADH FAYADH

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    BiyokimyaSüleyman Demirel Üniversitesi

    Kimya Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSTAFA CALAPOĞLU

  4. Tez No

    471405

    Sıçanlarda rfamid ilişkili peptit-3'ün davranış üzerinde nörogenez aracılı olası etkisinin araştırılması

    Investigation of the possible neurogenesis-mediated effect of rfamide related peptide-3 on behaviour in rats

    YASEMİN BÖYÜKÇAM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    FizyolojiNecmettin Erbakan Üniversitesi

    Fizyoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SELİM KUTLU

  5. Tez No

    526335

    Basit aracılık analizi ve tıpta bir uygulaması

    Simple mediation analysis and its use in A medical research

    MUSTAFA UĞURLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    BiyoistatistikAnkara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi

    Biyoistatistik Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ SELCEN YÜKSEL

Geri Dön