Alzheimer hastalığı, hafif bilişsel bozukluk ve sağlıklı kontrollerde ayırıcı tanıda otonom sinir sistemi değerlendirmesi: Nöropsikiyatrik testler, elektromiyografi bulguları ve klinik sonuçların entegre edilmiş analizi
Autonomic nervous system evaluation in the differential diagnosis of alzheimer's disease, mild cognitive impairment, and healthy controls: An integrated analysis of neuropsychiatric tests, electromyography findings, and clinical outcomes
- Tez No: 945527
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜRDAL ORHAN, DR. ÖĞR. ÜYESİ HASAN BAYINDIR
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Nöroloji, Neurology
- Anahtar Kelimeler: Alzheimer hastalığı, hafif bilişsel bozukluk, normal yaşlanma, otonom sinir sistemi, sempatik deri yanıtı, R-R interval değişimi, Alzheimer's disease, mild cognitive impairment, normal aging, autonomic nervous system, sympathetic skin response, R-R interval variation
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sağlık Bilimleri Üniversitesi
- Enstitü: Ankara Bilkent Şehir Hastanesi
- Ana Bilim Dalı: Nöroloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Nöroloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 187
Özet
Giriş ve Amaç: Alzheimer hastalığı (AH) ve hafif bilişsel bozukluk (HBB), bilişsel işlevlerde ilerleyici bozulmalara yol açan nörodejeneratif süreçlerdir. Bu hastalıkların erken dönemde ayırt edilmesi, uygun tedavi yaklaşımlarının belirlenmesi ve hastalık progresyonunun yavaşlatılması açısından kritik öneme sahiptir. Ancak, yalnızca bilişsel testlere dayalı tanı yöntemleri, AH ve HBB'yi erken tanı ve ayırt etmede yeterli olmayabilir. Bu nedenle, daha objektif ve hassas biyobelirteçler ile elektrofizyolojik değerlendirme yöntemlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı; AH, HBB ve sağlıklı kontrollerde (SK) otonom sinir sistemi (OSS) işlevlerini değerlendirmek ve OSS disfonksiyonunun bu gruplar arasında ayırıcı tanıda ve dejeneratif süreçlerdeki rolünü incelemektir. Bu doğrultuda, sempatik ve parasempatik sinir sistemi işlevlerinin elektrofizyolojik yöntemler olan sempatik deri yanıtı (SDY) ve R-R interval değişimi (RRIV) ile değerlendirilmesi ve elde edilen verilerin klinik semptomlar ile ilişkisinin belirlenmesi planlanmıştır. Ayrıca, OSS disfonksiyonunun bilişsel bozulmanın şiddeti ile olan ilişkisi araştırılarak, bu disfonksiyonun hastalıkların patofizyolojisindeki erken etkileri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışmamıza AH tanılı 29 hasta, HBB tanılı 25 hasta ve 25 SK dahil edildi. Katılımcılara mini mental durum testi (MMDT), klinik demans değerlendirme ölçeği (CDR), enstrümental günlük yaşam aktiviteleri Ölçeği (EGYAÖ) ve kompozit otonom semptom skoru-31 (KOSS-31) uygulandı. OSS işlevlerini değerlendirme amacıyla SDY ve RRIV ölçümleri yapıldı. SDY ölçümleri üst ekstremite, alt ekstremite ve frontal bölgeden alınırken, RRIV değerlendirmeleri istirahat (R), derin solunum (D) ve ayakta durma (İ30/İ15) sırasında kaydedildi. Ayrıca, MMDT, CDR, EGYAÖ, KOSS-31, SDY ve RRIV test sonuçları arasında korelasyon analizleri yapılarak bilişsel işlevler ile OSS disfonksiyonu arasındaki ilişki değerlendirildi. Bulgular: Üst ve alt ekstremite SDY kayıtlarında üç grup arasında anlamlı bir fark saptanmazken frontal bölgeden alınan kayıtlarda HBB ve AH gruplarında SK'ye kıyasla anlamlı oranda SDY latans uzaması gözlenmiştir. KOSS-31 total puanı ve alt ölçekleri üç grup arasında anlamlı bir fark göstermemiştir. Ancak gruplar SK ve hasta grubu (AH + HBB) olarak ikiye ayrıldığında, mesane ve gastrointestinal sistem (GİS) alt ölçek puanlarının hasta grubunda anlamlı olarak yüksek olduğu saptanmıştır. KOSS-31 sekretomotor alt ölçeği ile SDY sağ frontal latans (SDY RFL) değerleri arasında anlamlı pozitif korelasyon bulunmuştur. KOSS-31 ortostatik intolerans alt ölçeği puanları, RRIV parametrelerinden D-R, D/R ve I30/I15 değerleri patolojik aralıkta olan bireylerde daha yüksek bulunmuştur. CDR evreleri ilerledikçe SDY latanslarının uzadığı gözlemlenmiştir. Gruplar arasında D-R, D/R ve İ30/İ15 değerlerinde anlamlı farklar tespit edilmiştir. I30/I15 oranı ile SDY sol ve sağ frontal latansları arasında anlamlı negatif korelasyon saptanmıştır. D-R farkı ile SDY sağ frontal latansı ve SDY sol frontal latansı arasında anlamlı negatif korelasyon gözlemlenmiştir. Sonuç: Bu çalışma, AH ve HBB hastalarında OSS disfonksiyonunun belirlenmesinde SDY ve RRIV ölçümlerinin önemli bilgiler sağlayabileceğini göstermiştir. Özellikle ekstremite kayıtlı ölçümlerde tespit edilemeyen ancak frontal bölgeden alınan SDY kayıtlarında saptanan latans uzaması, AH ve HBB'nin tanısında yardımcı bir araç olarak kullanılabilir. KOSS-31 total puanı ve alt ölçekleri üç grup arasında anlamlı fark göstermemekle birlikte, hasta grubu ile sağlıklı kontroller karşılaştırıldığında mesane ve gastrointestinal sistem alt ölçeklerinde anlamlı farklılıklar saptanmıştır. Ayrıca, CDR evrelerinin ilerlemesiyle birlikte SDY latanslarının uzaması, OSS disfonksiyonunun hastalık şiddeti ile paralel ilerlediğine işaret etmektedir. SDY ve RRIV ölçümleri arasındaki anlamlı korelasyonlar, OSS işlev bozukluğunun bilişsel bozulma ile ilişkisini desteklemekte olup bu bulgular, AH ve HBB hastalarında OSS disfonksiyonunun erken dönemde saptanabileceğini ve hastalık progresyonunun izlenmesinde tamamlayıcı bir araç olarak kullanılabileceğini ortaya koymaktadır. Bu nedenle, OSS değerlendirmeleri, nörodejeneratif hastalıkların erken tanı süreçlerinde ve ayırıcı tanısında klinik pratikte değerli olabilir.
Özet (Çeviri)
Introduction and Aim: Alzheimer's disease (AD) and mild cognitive impairment (MCI) are neurodegenerative disorders characterized by progressive cognitive decline. Early differentiation of these conditions is critical for determining appropriate therapeutic strategies and slowing disease progression. However, diagnostic methods relying solely on cognitive assessments may be insufficient for early detection and differentiation. Therefore, objective and sensitive biomarkers, along with physiological assessment tools, are needed. This study aims to evaluate autonomic nervous system (ANS) functions in individuals with AD, MCI, and healthy controls, and to investigate the role of ANS dysfunction in differential diagnosis. Electrophysiological methods, including Sympathetic Skin Response (SSR) and R-R Interval Variation (RRIV), were utilized to assess sympathetic and parasympathetic functions. Additionally, the relationship between ANS dysfunction and the severity of cognitive impairment was explored to identify its early pathophysiological effects. Materials and Methods: The study included 29 patients with AD, 25 with MCI, and 25 healthy controls (HCs). Participants underwent cognitive and functional assessments using the Mini-Mental State Examination (MMSE), Clinical Dementia Rating Scale (CDR), Instrumental Activities of Daily Living Scale (IADL), and Composite Autonomic Symptom Score-31 (COMPASS-31). ANS functions were evaluated through SSR and RRIV measurements. SSR recordings were obtained from the upper and lower extremities and the frontal region, while RRIV assessments were conducted during rest, deep breathing, and orthostatic stress. Correlation analyses were performed to examine associations between cognitive functions (MMSE, CDR, IADL), autonomic symptoms (COMPASS-31), and electrophysiological parameters (SSR, RRIV). Results: SSR recordings from the upper and lower extremities showed no significant differences among the groups. However, a significant SSR latency prolongation was observed in the HBB and AH groups compared to HC in the recordings from the frontal region (p< 0.05). While total COMPASS-31 scores and most subscales showed no significant group differences, bladder and gastrointestinal subscale scores were significantly higher in patient groups (AD + MCI) compared to controls (p < 0.05). A significant positive correlation was observed between the COMPASS-31 secretomotor subscale and right frontal SSR latency. Additionally, orthostatic intolerance subscale scores were higher in individuals with pathological RRIV parameters (D-R, D/R, and I30/I15 ratios). SSR latencies increased significantly with advancing CDR stages, indicating a progressive ANS dysfunction. Negative correlations were identified between the I30/I15 ratio and both left and right frontal SSR latencies, as well as between the D-R difference and frontal SSR latencies (p< 0.05). Conclusion: This study demonstrates that SSR and RRIV measurements provide valuable insights into ANS dysfunction in AD and MCI. Frontal SSR latency prolongation may serve as a potential biomarker for early detection and differentiation of neurodegenerative conditions. Although total COMPASS-31 scores did not differ significantly across groups, the bladder and GI subscales distinguished patient groups from healthy controls. The correlation between ANS dysfunction and cognitive decline suggests that ANS assessment can complement traditional cognitive evaluations in clinical practice. Early detection of ANS dysfunction may aid in monitoring disease progression and improving diagnostic accuracy in neurodegenerative disorders.
Benzer Tezler
- Hafif kognitif bozukluk ve alzheimer hastalığı ile sağlıklı yaşlılarda görsel olaya ilişkin potansiyellerin hedef ve hedef olmayan uyaranlar açısından incelenmesi
Neuropsychological correlates of visual p300 responses in alzheimer's disease and mild cognitive impairment
MELTEM CİVELEK
- Alzheimer Hastalığı ve Hafif Kognitif Bozukluk Olgularında Göz Hareketleri
Eye Movements in patients with Alzheimer's disease and mild cognitive impairment
HATİCE ERASLAN BOZ
Doktora
Türkçe
2021
NörolojiDokuz Eylül ÜniversitesiSinir Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLDEN AKDAL HALMAGYI
- Alzheimer hastalığı ve hafif kognitif bozuklukolgularında görsel-uzamsal işlevlerin gözhareketleri ile değerlendirilmesi
Evaluation of visuospatial functions by eyemovements in patients with alzheimer's disease and mildcognitive impairment
MÜGE AKKOYUN
Doktora
Türkçe
2024
NörolojiDokuz Eylül ÜniversitesiSinirbilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLDEN AKDAL HALMAGYI
- Sağlıklı, hafif bilişsel bozukluk ve alzheimer hastalığı elektroensefalografi sinyallerinin sınıflandırılması
Classification of healthy, mild cognitive impairment and alzheimer's disease electroencephalography signals
BURCU OLTU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Bilim ve TeknolojiBaşkent ÜniversitesiBiyomedikal Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET FEYZİ AKŞAHİN
- Retinal nörodejenerasyon hafif bilişselbozukluk ve alzheimer hastalığı için birbelirteç olabilir mi?
Could retinal neurodegeneration be A biomarker for mild cognitive impairment andisease D alzheimer ?
LEYLİ CAN AYNAL
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2020
NörolojiSağlık Bilimleri ÜniversitesiNörolojik Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HURİYE HAYAT GÜVEN
UZMAN ÖZLEM BİZPINAR MUNİS