حق التأديب في العمل الإسلامي: دراسة فقهية مقارنة
Hakku't-te'dîb fi'l-ameli'l-islâmî: Dirâse fıkhiyye mukârane
- Tez No: 946032
- Danışmanlar: PROF. DR. MERTER RAHMİ TELKENAROĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Arapça
- Üniversite: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 88
Özet
Bu araştırma,“İslâm'da Hakku't-Te'dîb”meselesini fıkhî bir nazarla ele alarak, Te'dîb'in İslâm hukukunda ferdlerin ve toplumun ıslahı namına ifa ettiği rola derinlikli bir ışık tutmaktadır. Allâh'ın adâletin teminatı olarak emrettiği, zulmü ise şiddetle yasakladığı; meşrû te'dîbin ise bu dengeyi temin etmek için kaçınılmaz bir vâsıta olduğunu izhâr etmektedir. Te'dîbin aslî gayesi, cezalandırmaktan öte, ferdin ve cemiyetin ıslâhıdır. Bu bakış açısıyla te'dîb, hata işleyen kişiyi irşad etme ve doğruya sevk etme işlevini görür; ilk adımda nasîhat ve rehberlik sunulur, sonra hatanın mahiyetine tevafuk eden zararsız bir ceza ile nihayete erdirilebilir. Araştırma, te'dîb hükümlerini âilede, eşler arasındaki münasebetlerde ve tedrîste derinlemesine inceleyerek, bu mefhumlarda İslâm hukukunun çizdiği hak ve sorumluluk çerçevesini teferruatlı bir biçimde izah etmektedir. Ayrıca, te'dîb tatbikatlarında merhamet ve şefkatin esas birer değer olduğunu vurgulamakta, te'dîbin asli gayesinin ıslâh niyeti olması gerektiği üzerinde durmaktadır. Şiddet ve sertlikten müberra olunduğu, bu sürecin yalnızca ıslâh amacına hizmet etmesi gerektiği belirtilmektedir. Araştırma, Meşrû te'dîb hükümlerine dâir câhiliyyeti ve tatbikattaki yanlış anlamaları, toplumdaki ferdlerin haklarıyla ilgili düşünceleri müzâkere etmektedir. Bu sebeple, tatbikatta te'dîble ilgili aşırılıkları izah etmeyi hedeflemekte, bu mevzûda erişilebilirliği kolaylaştırmak için çeşitli fıkhî kaynaklara dayanmaktadır. Ayrıca araştırma, İslâm hukukunda te'dîble ilgili hükümleri Kur'ân, sünnet, icmâ ve kıyâs gibi şer'î deliller üzerinden tetkik etmekte ve bu bağlamda Hanefî, Mâlikî, Şâfi'î ve Hanbelî mezheplerinin görüşlerini beyan etmektedir. Sonuç olarak, araştırma, te'dîb hakkının ferdin ve cemiyetin menfaatlerini dengeleyen insânî hududlar çerçevesinde tatbik edilmesi gerektiğini, onun belli şartlar dâhilinde meşrû bir hak olduğunu, İslâm mezheplerini de referans alarak izhâr etmektedir.
Özet (Çeviri)
This research addresses the issue of“Disciplinary Rights in Islam”from a juristic perspective, shedding light on the role of discipline in Islamic law as a means of reforming individuals and society. It asserts that Allah, as the guarantor of justice, commands fairness and forbids oppression, and that legitimate discipline is an indispensable means of maintaining this balance. The primary purpose of discipline is not punishment, but the reform of the individual and society. From this perspective, discipline serves the function of guiding the wrongdoer and directing them towards righteousness; initially, advice and guidance are offered, and depending on the nature of the mistake, it may culminate in a harmless penalty. The research examines the provisions of discipline in family relationships, marital relations, and education in depth, providing a detailed explanation of the rights and responsibilities outlined by Islamic law in these contexts. Furthermore, it emphasizes that mercy and compassion are essential values in the application of discipline, stressing that the primary intention behind discipline should be reform. It is highlighted that the process should be free from violence and harshness, and that the purpose of discipline must solely serve the goal of reform. The research discusses the ignorance surrounding the legitimate provisions of discipline and the misunderstandings in its application, along with the thoughts regarding individuals' rights within society. Therefore, it aims to clarify the excesses related to discipline in practice and relies on various jurisprudential sources to facilitate accessibility in this regard. Additionally, the research examines the provisions related to discipline in Islamic law through the foundational legal proofs such as the Qur'an, Sunnah, consensus (Ijma'), and analogy (Qiyas), and presents the views of the Hanafi, Maliki, Shafi'i, and Hanbali schools of thought in this context. As a result, the research asserts that the right to discipline should be applied within the framework of human boundaries that balance the interests of the individual and society, emphasizing that it is a legitimate right under certain conditions, with references to Islamic jurisprudential schools.
Benzer Tezler
- شمس الحقّ العظيم آبادي ومنهجه في كتابهالتّعليق المغني على سُنَن الدّارقطنيّ
Şemsü'l-Hak el-Azîmâbâdî ve et-Ta'lîku'l-Muğnî 'Ala Süneni'd-Dârekutnî adlı eserindeki şerh metodu / Şemsü'l-Hak el-Azîmâbâdî and et-Ta'lîku'l-Muğnî 'Ala Süneni'd-Dârekutnî commentary method in his book
YASIR EL ALİ
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT KAYA
- الولاية التكوينية للكاتب جلال الدين الصغير الحق الطبيعي للمعصوم في المذهب الشيعي الإمامي دراسة نقدية
İmami Şiilikte tekvini velayet anlayışı ve eleştirisi (Celaleddin Sagir örneği)
TASNIM ARJA
Yüksek Lisans
Arapça
2025
DinBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERKAN BAYSAL
- Kur'ânda 'Hakk'l-kavl' ifadesinin anlam alanının incelenmesi
Examination of the phrase of 'Haqqa al qawl' in the Qur'an
KERİM ALEMDAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinKastamonu ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURHAN BALTACI
- الاتفاقيات السريةعلى الإسلام من بداية الإسلامإلى نهاية الدولة العباسية
İslâm'ın başlangıcından Abbâsî Devleti'nin sonuna kadar İslâm'a karşı gizli ittifaklar
KHAZZAL KHATTAB ABDULLAH
Yüksek Lisans
Arapça
2021
DinBolu Abant İzzet Baysal Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL CERAN
- آراءُ جميل أكبر في 'المصلحة المرسلة' و'الترك النبوي' وأثرها في السياسة الشرعية من خلال كتابه 'قَصُّ الحَقِّ'
Cemil Ekber'in 'Doğruyu Söylemek' adlı kitabı bağlamında 'el-maslaha el-mürsele' ve 'Peygamberin terk eylemi' konularındaki görüşleri ve bunların siyaset-i şer'iyye üzerinde etkisi
AKRAM BOUTEBIBA
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İRFAN İNCE