Afet sonrasında gözlemlenen afetzede arketipi
The disaster survivor archetype observed in the aftermath of disaster
- Tez No: 946385
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ADEM BAŞPINAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Afet Yönetimi, Gıda Güvenliği, Arketipler, Toplumsal Davranış, Dayanışma, Sosyal Sermaye, Gıda İsrafı, Disaster Management, Food Security, Archetypes, Social Behavior, Solidarity, Social Capital, Food Waste
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırklareli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 104
Özet
Bu çalışma, afet sonrası gıdaya erişim süreçlerinde afetzedelerin sergilediği toplumsal davranışları anlamayı ve bu davranışların arketiplerle nasıl ilişkilendirilebileceğini incelemektedir. Araştırma, nitel veri toplama yöntemleriyle gerçekleştirilmiş ve özellikle afet sonrası gıda yardımı organizasyonlarında görev alan STK çalışanlarıyla ve gönüllüleriyle derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler, afetzedelerin davranışlarını dört temel arketip ile kategorize etmiştir:“Stokçu,”“Fırsatçı,”“Sosyal Çevreci”ve "Destekleyici.'' Stokçu arketipi, belirsizlik nedeniyle gıda stoklama eğilimi gösterirken Fırsatçı arketipi, kriz ortamını kişisel kazanç sağlamak amacıyla kullanmaktadır. Sosyal Çevreci, yardımları çoğunlukla kendi sosyal çevresi içinde paylaşma eğiliminde olurken Destekleyici arketipi gönüllü faaliyetlere katılarak hem kendi psikolojisini güçlendirmekte hem de topluma katkı sağlamaktadır. Bulgular, afet sonrası dayanışmanın, sosyal sermayenin ve adalet algısının gıda dağıtımı süreçlerini şekillendirdiğini ortaya koymaktadır. Adil dağıtım mekanizmalarının eksikliği, afetzedeler arasında güvensizlik yaratırken yerel liderlerin sürece dâhil edilmesi, gıda yardımlarının daha etkili hâle getirilmesini sağlayabilir. Ayrıca, afet öncesinde doğru ihtiyaç analizlerinin yapılmaması, kaynak israfına ve eşitsiz yardımlara yol açmaktadır. Elde edilen veriler, afet sonrası dayanışma ve rekabet dinamiklerinin, toplumsal eşitsizlikleri nasıl görünür hâle getirdiğini ortaya koymaktadır. Tez; afet yönetimi politikalarının daha adil, şeffaf ve ihtiyaç odaklı olması gerektiğini vurgulamakta, lojistik yönetimin güçlendirilmesi, eğitimlerin artırılması ve dijital takip sistemlerinin kullanılması gibi öneriler sunmaktadır. Bu tez, afet sonrası toplumsal davranışları anlamaya yönelik teorik ve pratik katkılar sunarak literatüre bir perspektif kazandırmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to understand the social behaviors of disaster survivors in post-disaster food access processes and how these behaviors can be linked to archetypes. The research was conducted using qualitative data collection methods and in-depth interviews were conducted with NGO staff and volunteers working in post-disaster food aid organizations. The data obtained categorized the behavior of disaster victims into four basic archetypes:“hoarder,”“opportunist,”“social environmentalist,”and“supportive”. While the Hoarder archetype tends to stockpile food due to uncertainty, the Opportunist archetype uses the crisis environment for personal gain. While the Social Environmentalist archetype tends to share aid mostly within their own social circle, the Supportive archetype both strengthens their own psychology and contributes to society by participating in volunteer activities. The results show that solidarity, social capital, and perceptions of justice shape food distribution processes after disasters. While the lack of fair distribution mechanisms creates distrust among disaster victims, the involvement of local leaders in the process can make food aid more effective. Moreover, the lack of accurate pre-disaster needs assessments leads to wasted resources and inequitable aid. The data show how the dynamics of solidarity and competition after a disaster make social inequalities visible. The study emphasizes that disaster management policies should be more equitable, transparent, and needs-based, and offers suggestions such as strengthening logistics management, increasing training, and using digital tracking systems. This research brings a new perspective to the literature by providing theoretical and practical contributions to understanding social behavior after disasters.
Benzer Tezler
- Stochastic optimization applications for healthcare management problems during disasters
Afetler sonucunda gözlemlenen sağlık yönetimi sorunlarına yönelik rassal optimizasyon uygulamaları
SIRMA KARAKAYA
Doktora
İngilizce
2024
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiÖzyeğin ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BURCU BALÇIK KOYUNCU
- Applications of robust optimization in logistics and production planning
Başlık çevirisi yok
FARZAD AVISHAN
Doktora
İngilizce
2023
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiÖzyeğin ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İHSAN YANIKOĞLU
- Investigation of in-plane and out-of-plane seismic behavior of aac infill walls with innovative bed-joint reinforcement configurations
Yenilikçi derz donatıları ile imal edilen gazbeton bölme duvarların düzlem içi ve düzlem dışı doğrultudaki deprem davranışının incelenmesi
ÖMER FARUK HALICI
Doktora
İngilizce
2023
Deprem Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALPER İLKİ
- Collapse risk assessment of reinforced concrete buildings subjected to aftershock hazard
Betonarme binaların artçı sarsıntı etkisiyle göçme riskinin değerlendirilmesi
ZİYA MÜDERRİSOĞLU
Doktora
İngilizce
2017
Deprem Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiDeprem Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. UFUK YAZGAN
- 6 Şubat Kahramanmaraş depremlerine müdahale eden yabancı ekipler ile ilgili halkın düşünceleri ve deneyimleri
People's thoughts and experiences about the foreign teams that responded to the 6 February Kahramanmaraş earthquakes
VEYSEL KARANİ KOLCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Kamu YönetimiGümüşhane ÜniversitesiAfet Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEFA MIZRAK