Hüseyin Hârizmî'nin hayatı, eserleri ve Cevâhirü'l-Esrâr isimli Mesnevî Şerhi'nin birinci cildindeki tasavvufî görüşleri
Hasen-i Khârizmî's life, his works and his sufi views in the first volume of his mesnevi commentary Cevâhirâr
- Tez No: 946518
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT ÖZAYDIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Mesnevî, Şerh, Tasavvuf, Hârizmî, Sufîlik, İslam Düşüncesi, Mesnevi, Commentary, Sufism, Hârizmî, Islamic Thought
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel Bilimler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 304
Özet
ÖZET Tasavvuf düşünce edebiyatı, insan ruhunun derinliklerine hitap eden ve manevi olguları keşfederek ortaya çıkan bir yolculuktur. Bu yolculuğun en değerli örneklerinden biri, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin“Mesnevî-i Manevî”adlı eseridir. Mevlânâ, çağlar boyu insanlığa sevgi, aşk ve manevi derinlikler üzerine öğretiler sunmuş, bu öğretiler asırlardır pek çok düşünür ve mutasavvıf tarafından şerh edilmiştir. Bu çalışmada, Mevlânâ'nın“Mesnevî'sine”dair bir şerh olan“Cevâhirü'l-Esrâr ve Zevâhirü'l-Envâr”adlı eseri incelemekteyiz. Eser, Hüseyin Hârizmî tarafından Farsça dilinde kaleme alınmış olup, Mevlânâ'nın“Mesnevî'sinin”ilk üç cildini derinlemesine analiz etmektedir.“Cevâhirü'l-Esrâr ve Zevâhirü'l-Envâr”tasavvufî düşüncenin temel taşlarını açıklarken, aynı zamanda Mevlânâ'nın fikirlerini İslam düşüncesinin geniş bir yelpazesinde ele almaktadır. Bu şerh, Hüseyin Hârizmî'nin geniş entelektüel birikimi ve derin tasavvufî bilgisiyle, Mesnevî'nin anlam dünyasını daha erişilebilir kılmaktadır. Hüseyin Hârizmî, yalnızca bir şerh yazmakla kalmamış, aynı zamanda İslam tasavvufunun temel figürlerinden olan Muhyiddin İbnü'l-Arabî, İmam Gazâlî, Ebû Necib Sühreverdî ve İmam Kuşeyrî gibi isimlere atıfta bulunarak, İslam düşüncesindeki geniş yerini de ortaya koymuştur. Bu eserin yazımı sırasında Hüseyin Hârizmî, tasavvufî öğretileri şiirsel bir dille ifade ederek, tasavvufun derinliklerine dair çok yönlü bir bakış açısı sunmuştur. Bu doktora tezinde, Hüseyin Hârizmî'nin tasavvufî düşünceleri, şerhçilik geleneğindeki katkıları ve sufî kişiliği ele alınarak, onun“Mesnevî-i Manevî”üzerindeki etkisi detaylı bir şekilde incelenmiştir. Aynı zamanda, Hüseyin Hârizmî'nin tasavvufî dünyadaki yeri ve bu bağlamda Mesnevî'ye olan yaklaşımını anlamak, okuyucuya Mevlânâ'nın öğretilerine dair derin bir perspektif kazandıracaktır. Hüseyin Hârizmî'nin eserinin sadece bir şerh olmanın ötesinde, tasavvufî öğretileri aydınlatan ve bir düşünsel miras bırakan önemli bir kaynak olduğunun altı çizilmiştir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Sufi thought literature is a journey that addresses the depths of the human soul and emerges by discovering spiritual phenomena. One of the most valuable examples of this journey is the work of Mevlana Celaleddin-i Rumi called“Mesnevi-i Manevi”. Mevlana has offered teachings on love, passion and spiritual depths to humanity throughout the ages, and these teachings have been commented on by many thinkers and Sufis for centuries. In this study, we examine the work called“Cevâhirü'l-Esrâr ve Zevâhirü'l-Envâr”, which is a commentary on Mevlana's“Mesnevi”. The work was written in Persian by Hasan-i Khârizmî and provides an in-depth analysis of the first three volumes of Mevlana's“Mesnevi”. While“Jawahiru'l-Esrar and Zawahiru'l-Envar”explains the cornerstones of Sufi thought, it also examines Rumi's ideas in a wide spectrum of Islamic thought. This commentary, with Hasan-i Khwarizmi's broad intellectual background and deep Sufi knowledge, makes the world of meaning in the Masnavi more accessible. Hasan-i al-Khwarizmi not only wrote a commentary, but also revealed their extensive place in Islamic thought by referring to the fundamental figures of Islamic Sufism, such as Muhyiddin Ibn al-Arabi, Imam Ghazali, Abu Najib Suhrawardi and Imam Qushayri. During the writing of this work, Hasan al-Khwarizmi expressed Sufi teachings in a poetic language, presenting a multi-faceted perspective on the depths of Sufism. In this doctoral thesis, Hasan-i Khwarizmi's Sufi thoughts, contributions to the tradition of commentary, and his Sufi personality are examined in detail, and his influence on the“Masnavi-i Manavi”is examined. At the same time, understanding Hasan-i Khwarizmi's place in the Sufi world and his approach to the Masnavi in this context will provide the reader with a deep perspective on Rumi's teachings. It is emphasized that Hasan-i Khwarizmi's work is not only a commentary, but also an important source that illuminates Sufi teachings and leaves an intellectual legacy.
Benzer Tezler
- Kemâleddîn Hüseyin Harezmî'nin Çağatay Türkçesiyle Kasîde-i Bürde şerhi(İnceleme, metin, çeviri, gramatikal dizin)
Başlık çevirisi yok
YILMAZ AKDEMİR
Doktora
Türkçe
2015
DilbilimDicle ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FARUK GÖKÇE
- Sadru'l-Efâdil el-Kâsım b. el-Hüseyin el-Harezmî ve Nahivdeki yöntemi
Sadru'l-Efadil Al-Kasim b. Al-Hussein Al-Harezmî and his method in Nahw
İBRAHİM SARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Biyografiİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EYUP AKŞİT
- Ez-Zemaḫşeri'nin hayatı ve Arap edebiyatı alanındaki çalışmaları
Al-Zamakhshari̇'s li̇fe and hi̇s works i̇n Arabi̇c li̇terature fi̇eld
HÜSEYİN SAMANCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Doğu Dilleri ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RECEP DİKİCİ
- Ebû Bekir el-Cessâs'ın Ahkâm'ul-Kur'ân'ında Arap şiiriyle istişhâd
Istıshâd with Arabic Poetry In Ahkâmu'l Qur'an Of Abu Bakr al-Cessâs
EMRİYE EKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinGaziantep ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA KESKİN
- Hasan b. Ahmed b. Ali el-Kâtib'in Kemâlü Edebi'l-Ğınâ adlı eseri
The work of Hasan b. Ahmed b. Ali el-Katib titled 'Kamal Adab al-Ğhina
MEHMET ÖNCEL