İlkokul öğrencilerinin bilimin doğasına yönelik görüşlerinin incelenmesi
Investigation of primary students' views on the nature of science
- Tez No: 946553
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUHAMMET ÖZDEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kütahya Dumlupınar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 120
Özet
Bu araştırma, ilkokul üçüncü sınıf öğrencilerinin bilimin doğasına (BD) dair algılarını ve kavrayışlarını derinlemesine incelemeyi amaçlamaktadır. Yapışan araştırmalarda, erken yaşlarda şekillenen bilim anlayışlarının ilerleyen eğitim yıllarında kalıcı olabildiği ve yanlış anlamaların önüne geçmek için bu dönemin kritik bir fırsat sunduğu vurgulanmaktadır. Çalışmanın amacı, öğrencilerin bilimin geçici (değişebilir) yönü, kanıta dayalı yapısı, öznel boyutu, gözlem-çıkarım ilişkisi ve yaratıcı niteliği gibi beş temel boyutta hangi düzeyde farkındalığa sahip olduklarını ortaya koymaktır. Bu araştırmanın önemi, kuramsal olarak Thomas Kuhn'un paradigma kavramına ve bilimsel bilginin toplumsal, kültürel etkilerle şekillenebileceği fikrine dayanırken, pratik açıdan da müfredat, öğretmen eğitimi ve fen öğretimine yönelik uygulamalara ışık tutmayı hedeflemesinde yatmaktadır. Araştırma, nitel desende tasarlanmış ve belirli bir bölgedeki bir ilkokulda öğrenim gören üçüncü sınıf öğrencilerinden oluşan küçük bir örneklem üzerinde yürütülmüştür. Toplam katılımcı sayısı, sınırlı bir grup öğrenci olarak belirlenmiştir. Veri toplama sürecinde yarı yapılandırılmış görüşmeler kullanılmıştır. Çocukların bilimsel kavramlara ilişkin ifadeleri, kayıtlar aracılığıyla toplanmış ve içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Analiz sürecinde, öğrencilerin bilimi nasıl tanımladıkları, deney ve gözlem sonuçlarını nasıl yorumladıkları ve bilim insanlarının çalışmalarındaki yaratıcı ya da öznel unsurları ne ölçüde fark ettikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bulgular, öğrencilerin önemli bir bölümünde bilimin geçici doğasını kavramakta zorluk, kanıta dayalı süreçlerin ayrıntılarını yeterince fark edememe ve öznel faktörlerin bilimsel sonuçlar üzerindeki etkisine yönelik sınırlı anlayış bulunduğunu göstermektedir. Gözlem ve çıkarım arasındaki ilişkide, az sayıda öğrenci sistematik bir mantıksal bağ kurabilirken, yaratıcılığın bilimsel ilerleme açısından kritik olduğuna dair somut algılar da aynı şekilde sınırlı kalmıştır. Bu sonuçlar, erken yaşlardan itibaren daha bilinçli ve yansıtıcı BD öğretimi ihtiyacını ortaya koymaktadır. Bu çalışma, üçüncü sınıf düzeyinde BD kavrayışlarının nasıl şekillendiğini göstererek, fen eğitiminde açık-yansıtıcı yaklaşımların önemini vurgulamaktadır. Özellikle öğretmen eğitimi programları ve müfredat geliştirme süreçlerinde, öğrencilerin bilimsel süreçleri sadece“deney/gerçek”ikilisinden öte, sosyokültürel ve yaratıcı bir çerçeveyle birlikte görebilmelerine yönelik stratejilerin geliştirilmesine rehberlik edebilecek veriler sağlamaktadır. Böylece, bilimsel okuryazarlığı erken dönemde güçlendirmeye dönük uygulamalar için somut öneriler sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This research explores how third-grade elementary students perceive and conceptualize the nature of science (NOS). It highlights that conceptions formed at an early age can persist into later schooling, making this period crucial for preventing enduring misconceptions. The study's aim is to determine students' awareness across five dimensions of NOS: the tentative (changeable) nature of science, its evidence-based foundation, the role of subjectivity, the link between observation and inference, and the creative aspect. The significance of this study lies in its dual focus: drawing on Thomas Kuhn's notions of paradigm shifts and sociocultural influences on scientific knowledge, while also offering practical insights for curriculum design, teacher education, and broader science instruction. A qualitative research design was employed, involving a small sample of third-grade students from an elementary school in a specific region. Data were collected through semi-structured interviews. The children's responses regarding scientific concepts were recorded and subjected to content analysis. In particular, the analysis sought to determine how students define science, interpret experimental or observational outcomes, and recognize creative or subjective elements in the work of scientists. The findings indicate that many students struggle to grasp the changeable nature of scientific knowledge and are unaware of the nuances involved in gathering and reassessing evidence. Awareness of subjective factors influencing scientific outcomes was similarly limited. Although a few students demonstrated some understanding of how observation and inference connect, creativity in scientific progress was not widely perceived as integral. These results underscore the need for more explicit and reflective NOS instruction from an early stage. This paper contributes to the field by revealing how third-graders' NOS conceptions take shape and by underscoring the importance of more open and reflective approaches in science education. Specifically, its findings guide teacher education programs and curriculum developers in designing strategies that transcend the traditional“experiment/fact”dichotomy, encouraging students to situate scientific processes within a sociocultural and creative context. Consequently, it offers concrete recommendations for strengthening scientific literacy at early grade levels and outlines best practices for fostering deeper engagement with the nature of science.
Benzer Tezler
- İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin bilimin doğasına yönelik görüşlerinin senaryolar yoluyla incelenmesi
Examination of fourth grade students' opinions on the nature of science by scenarios
BURCU SEVER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimKütahya Dumlupınar ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMET ÖZDEN
- Bilimin doğası ve sosyobilimsel konular etkinlikleriyle desteklenen araştırmaya dayalı öğretimin dördüncü sınıfların fen öğrenmelerine etkisi
The effect of inquiry-based education on science learning of fourth grades supported by activities on the nature of science and socio-scientific issues
SEDA ALTAY
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YALÇIN YALAKİ
- STEM uygulamalarının ilkokul öğrencilerinin 21. yüzyıl becerilerine, bilimin doğası düşüncelerine ve astronomi ilgilerine etkisi
The effect of STEM practices on primary school students' 21st century skills, ideas on the nature of science and interests in astronomy
MESUT YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimDüzce ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUĞBA ECEVİT
- Etkileşimli kitap okuma programının ilkokul ikinci sınıf öğrencilerinin bilim insanı imajlarına etkisi
The effect of the interactive book reading program on primary school second-grade students' images of scientist
BİLGE İŞLEKLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDAL ŞENOCAK
- İlkokul fen bilimleri dersinde ortak bilgi yapılandırma modeline dayalı öğretimin etkililiği doktora tezi
The efficiency of teaching based on the common knowledge construction model in primary school science course
MEHMET ÜRÜNİBRAHİMOĞLU
Doktora
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMİNE AYSIN ŞENEL