Elit sporcularda uyanma müdahalesinin nöral yanıt ve kalori alımı üzerine etkisi
Effects of wake intervention on neural response and caloric intake in elite athletes
- Tez No: 946892
- Danışmanlar: PROF. DR. ADİL DENİZ DURU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Beslenme ve Diyetetik, Nöroloji, Spor, Nutrition and Dietetics, Neurology, Sports
- Anahtar Kelimeler: Kronotip, algılanan zorluk derecesi, fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme, spor, beslenme, Chronotype, rating of perceived exertion, functional magnetic resonance imaging, sports, nutrition
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Spor Sağlık Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 202
Özet
Amaç: Bu çalışmanın amacı, farklı kronotiplere sahip elit sporcularda uyanma zamanlamasının, iştah, besin tüketimi, algılanan efor ve beyin ödül sistemi ve antomik farklılıklar üzerindeki etkilerini incelemektir. Bireyler iç ritmine uygun saatte uyandıklarında beyin ödül bölgelerinde daha yüksek bir aktivasyon beklenmektedir. Gereç ve Yöntem: Bu çalışmaya dahil edilen 26 elit erkek sporcu, sabah tipi (ST) ve akşam kronotipine (AT) göre gruplandırılmış ve 7±1 gün boyunca doğal rutinlerinde takip edilmiştir. Uyku günlüğü, besin tüketimi, iştah skorları, antrenman parametreleri, kalp atım hızı toparlanma verileri ve anket skorları kaydedilmiştir. Takip süreci sonunda erken (06:00) veya geç (08:00) uyanma müdahalesi uygulanarak dinlenme durumunda fMRI ölçümü gerçekleştirilmiştir. FreeSurfer ve SPM12 yazılımları kullanılarak yapısal beyin verileri analiz edilmiştir. Elde edilen veriler, parametrik ve non-parametrik istatistiksel testler ile değerlendirilmiş, etkileşim etkileri lineer karma modellerle analiz edilmiştir. Bulgular: Kronotip grupları arasında uyku süresi, antrenman sonrası kalp atım hızı toparlanması (HRR), algılanan efor düzeyi (RPE), sabah iştah skorları ve günlük enerji alımının zamanlaması açısından anlamlı farklılıklar saptanmıştır. Nörogörüntüleme bulguları sabah tiplerinde prefrontal, parietal ve orbitofrontal bölgelerde daha yüksek gri madde hacmi ve kortikal kalınlık ile karakterize yapısal farklılıklar olduğunu göstermiştir. AT bireylerde, beklentilerin aksine, erken uyanma müdahalesi sonrasında medial prefrontal korteks ve diğer ön orta hat yapılarda (ör. singulat girus, üst frontal girus) geç uyanmaya kıyasla daha yüksek aktivasyon gözlenmiştir. Sonuç: Kronotip, elit sporcularda algılanan efor, toparlanma yanıtı, enerji alım zamanlaması ve beyin yapısı üzerinde belirleyici rol oynamaktadır. Bu bulgular, antrenman planlamasında biyolojik ritmin dikkate alınmasının performans açısından önemini vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
Objective: This study aimed to investigate the influence of wake-up timing on appetite, dietary intake, perceived exertion, and brain reward-related anatomical characteristics in elite athletes with distinct chronotypes. When individuals awaken in alignment with their endogenous circadian rhythm, greater activation is anticipated in reward-related brain regions. Materials and Methods: A total of 26 elite male athletes were classified into morning-type (ST) and evening-type (AT) chronotype groups and monitored under naturalistic conditions for 7 ± 1 days. Daily sleep-wake patterns, dietary intake, subjective appetite ratings, training parameters, heart rate recovery (HRR), and questionnaire responses were systematically recorded. At the end of the observation period, resting-state functional MRI (fMRI) was conducted following either an early (06:00) or late (08:00) wake-up intervention. Structural brain analyses were performed using FreeSurfer and SPM12 software. Data were analyzed using parametric and non-parametric statistical tests, and interaction effects were assessed via linear mixed-effects models. Results: Significant differences were observed between chronotype groups in sleep duration, post-exercise HRR, perceived exertion (RPE), morning appetite scores, and the temporal distribution of daily energy intake. Neuroimaging results revealed greater gray matter volume and cortical thickness in the prefrontal, parietal, and orbitofrontal regions among morning-type athletes. In AT individuals, contrary to expectations, greater activation was observed in the medial prefrontal cortex and other frontal midline structures (e.g., cingulate gyrus, superior frontal gyrus) after early waking intervention compared to late waking. Conclusion: Chronotype exerts a significant influence on physiological recovery, perceived exertion, nutritional behavior, and brain morphology in elite athletes. These findings underscore the relevance of aligning training schedules with individual biological rhythms to optimize performance and recovery.
Benzer Tezler
- Profesyonel güreşçilerde hipotalamik-pituiter-adrenal (HPA) eksenin kortizol hormonunda incelenmesi
Investigation of the hypotalamic-pituiter-adrenal (HPA) axis in the cortisol hormone in professional wrestlers
EREN YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
SporOndokuz Mayıs ÜniversitesiAntrenörlük Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YILDIRIM KAYACAN
- İşitme engelli 18 yaş üstü elit sporcularda denge yeteneğinin değerlendirilmesi
Evaluation of balance ability in elite sports with hearing impaired above 18 years old
NAZLINEHİR ÜNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sporİnönü ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BETÜL AKYOL
- Elit atletizm sporcularında psikofizyolojik stres ve kaygı düzeyi ile sportif başarı ilişkisinin incelenmesi
The examination of the relationship between psychophysiological stress, anxiety, and sportive success in elite athletes
MUSTAFA AYDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
FizyolojiKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiSpor Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YÜCEL MAKARACI
- Elit judocuların fizyoloji ve fiziki profili
Physical and physiological profile of high performance judo athlete
M. SEÇKİN AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
SporMarmara ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AYSEL PEHLİVAN
- Elit sporcularda iş-aile çatışması ve yaşam tatmini ilişkilerinin incelenmesi
A study on the reletionships between life satisfaction and work-family conflict of the elite sportsmen
MUSTAFA ERTAN TABUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
SporErciyes ÜniversitesiSpor Yöneticiliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAHMUT ÖZDEVECİOĞLU