Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadın hayatına dair yazılan fikrî eserlerin feminist teoriye göre incelenmesi
Investigation of intellectual works written on women's life from Tanzimat era to Republic period according to feminist theory
- Tez No: 947203
- Danışmanlar: PROF. DR. MURAT KOÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 405
Özet
19. yüzyılın ortalarından itibaren Batı'da gelişen kadın hareketi, zamanla Osmanlı aydınları üzerinde de etkili olmaya başlar. Bu etkiyle birlikte bireysel haklar, eğitim, aile yapısı ve toplumsal cinsiyet rolleri gibi meseleler ekseninde kadın meselesi tartışmaya açılır. Kadınların toplumsal alanda varlık göstermeye başlamasıyla birlikte, edebiyat ve düşünce dünyasındaki kadın temsillerinin dönüşümü de başlar. Bu dönüşüm özellikle Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadar uzanan süreçte daha da görünür hâle gelir. Yazarlar ve fikir adamları, kadın meselesini önemseyerek bu konuya dair çeşitli eserler kaleme alır. Bu çalışmada, 1879-1933 yılları arasında kaleme alınan ve Tanzimat, II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerine ait olan on beş fikrî eser, feminist kuram çerçevesinde değerlendirilmiştir. Tanzimat'tan Meşrutiyet'e Şemseddin Sami Kadınlar, Fatma Aliye Hanım Nisvân-ı İslam ve Ahmet Ağaoğlu İslamiyet'te Kadın; II. Meşrutiyet Dönemi'nden Ahmet Rıza Vazife ve Mesuliyet“Kadın”, Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi Din Hikmet ve Fen Karşısında“Feminizm”- İslâm ve Kadınlar: Mâzî, Hâl ve İstikbâl, Halil Hamit İslam'da Feminizm, Selahaddin Asım Türk Kadınlığının Tereddisi yahut Karılaşmak, Celal Nuri İleri Kadınlarımız, İbnü'l Hakkı Mehmed Tahir Meşrutiyet Hanımları ve Ahmet Cevat Emre Bizde Kadın; Cumhuriyet Dönemi'nden Yakup Kadri Karaosmanoğlu Kadınlık ve Kadınlarımız, Nezihe Muhiddin Türk Kadını, Necip Ali Küçüka Kadın Hukuku, Efzayiş Suat Yalçın Türk Kadını: Müsbet - Menfi ve İffet Halim Oruz Yeni Türkiye'de Kadın adlı eserleri incelenmektedir. Eserler kadınlık olgusu, aile hayatı, dinî yaşam, eğitim, çalışma hayatı, hukuk, sosyal hayat, kadına yönelik şiddet, cinsel hayat ve feminist harekete bakış gibi tematik başlıklar altında sınıflandırılarak tahlil edilmiştir. Feminist teori çerçevesinde yapılan bu çalışma, incelenen eserlerde kadınlara yönelik söylemlerin dönüşümünü ve kadın kimliğinin inşasını ortaya koymuştur. Bu çalışma, hem edebiyat hem de kadın araştırmaları açısından, Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadar uzanan süreçte kadına yönelik yaklaşımların metinler üzerinden çözümlenmesine eleştirel bir katkı sunmayı amaçlamıştır. Çalışma, aydınların kadınların yaşam koşullarına dair duyarlılık gösterdiklerini ve bu alanda dönüşüm sağlamaya yönelik çaba içinde olduklarını ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
From the mid-19th century, the women's movement that developed in the West began to influence Ottoman intellectuals. As a result of this influence, the woman question was brought into discussion within the framework of issues such as individual rights, education, family structure and gender roles. As women began to take part in public life, the way women were represented in literature and thought also started to evolve. This change became more visible during the period from the Tanzimat era to the Republic. Many writers and thinkers took the issue of women seriously and wrote about it. This study examines fifteen intellectual works written between 1879 to 1933, including the Tanzimat, Second Constitutional and Republican periods, using feminist theory. The chosen works are: From the Tanzimat to the Second Constitutional period: Şemseddin Sami's Kadınlar, Fatma Aliye Hanım's Nisvân-ı İslam and Ahmet Ağaoğlu's İslamiyet'te Kadın From the Second Constitutional period: Ahmet Rıza's Vazife ve Mesuliyet“Kadın”, Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi's Din Hikmet ve Fen Karşısında“Feminizm”- İslâm ve Kadınlar: Mâzî, Hâl ve İstikbâl, Halil Hamit's İslam'da Feminizm, Selahaddin Asım's Türk Kadınlığının Tereddisi yahut Karılaşmak, Celal Nuri İleri's Kadınlarımız, İbnü'l Hakkı Mehmed Tahir's Meşrutiyet Hanımları and Ahmet Cevat Emre's Bizde Kadın From the Republican period: Yakup Kadri Karaosmanoğlu's Kadınlık ve Kadınlarımız, Nezihe Muhiddin's Türk Kadını, Necip Ali Küçüka's Kadın Hukuku, Efzayiş Suat Yalçın's Türk Kadını: Müsbet – Menfi and İffet Halim Oruz's Yeni Türkiye'de Kadın. The works were categorized and analyzed under such themes as womanhood, family life, religion, education, working life, law, social life, violence against women, sexuality and views on feminism. Within the framework of feminist theory, this study reveals the transformation of discourses on women and the construction of female identity in the examined texts. This study aims to make a critical contribution to both literature studies and women's studies by analyzing the approaches toward women in texts produced from the Tanzimat era to the Republican period. It reveals that intellectuals demonstrated sensitivity toward the living conditions of women and made efforts to bring about transformation in this area.
Benzer Tezler
- Türk romanında 'Yaşlılık' olgusu (Tanzimat'tan Cumhuriyet'e)
The phenomenon of old aging in Turkish novel (From Tanzimat to republic)
DOĞU ÖZKAN
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıBursa Uludağ ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESRİN KARACA
- Türk romanında din ve inanç algısı (1939-1942)
Religion and belief perception in the Turkish novel (1939-1942)
SERAP TANYILDIZ
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıDicle ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL TİMUR
- Cumhuriyet Dönemi hikâyelerinde kötülük olgusu
The phenomenon of evil in the stories of the Republican Period
GAMZE NUR DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KADİR CAN DİLBER
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadın haklarını savunan 15 kadın
15 woman fighting for women rights from the Tanzimat to the Republic
KEZBAN BERKTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihİSTANBUL TOPKAPI ÜNİVERSİTESİTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET METİN HÜLAGÜ
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türk resim sanatında kadın giysileri
Women's clothing in Turkish painting from Tanzimat to the Republic
İLKE BAĞKAZAN AVDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Sanat Tarihiİstanbul Kültür ÜniversitesiSanat Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÜSTÜNİPEK