Servet-i Fünun romanına psikanalitik bir yaklaşım
A psychoanalytic approach to the servet-i Fünun novel
- Tez No: 947544
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ EMİNE CANDAN İRİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Servet-i Fünun, roman, psikanaliz, psikanalitik edebiyat kuramı, Servet-i Fünun, novel, psychoanalysis, psychoanalytic literary theory
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 190
Özet
Servet-i Fünun dönemi, Türk edebiyatında bireyin iç dünyasına yönelimin belirginleştiği ve ruhsal çözümlemelerin öne çıktığı bir evre olarak dikkat çeker. Bu dönemin romanlarında işlenen hayal-hakikat çatışması, yalnızlık, umutsuzluk, korku, kaçış ve ölüm arzusu gibi temalar psikanalitik edebiyat kuramının verileri doğrultusunda incelenmeye oldukça müsait bir yapı sergiler. Sigmund Freud'un temelini attığı psikanalitik kuram; bireyin bilinç ve bilinçdışı yapısını, çocukluk yaşantılarını ve bastırılmış duygularını analiz eder. Edebî eserlerdeki kahramanların psikolojik yapısını incelemeye de olanak tanıyan psikanaliz, zamanla edebiyat eleştirisinde de uygulanan bir kurama dönüşür. Psikanalitik edebiyat kuramı, edebî metinleri kahramanların ruhsal dünyası ve bilinçdışı süreçleri üzerinden anlamaya çalışır. Bu çalışmada; bireysel hayallerin yıkımı, yasak aşk, suçluluk ve cinsel bastırma, ahlaki çöküş ve benliğin parçalanması, içsel yabancılaşma gibi temaları ele alan Servet-i Fünun romanlarının psikanalitik edebiyat kuramının kavramları ışığında analiz edilmesi amaçlanmıştır. Servet-i Fünun dönemini kapsayan 1896-1901 yılları arasında yazılan Halit Ziya'nın Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnu, Kırık Hayatlar'ı; Mehmet Rauf'un Eylül'ü ve Hüseyin Cahit'in Hayal İçinde'si, bu çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Bu romanların psikanalitik kuram çerçevesinde ele alındığı çalışmada; bireyin iç çatışmaları, bastırılmış arzuları ve ruhsal çöküşünün metinlerdeki yansımaları incelenmiş, Servet-i Fünun edebiyatının bireyin derinlikli psikanalitik çözümlemelerine açılan bir dönem olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu inceleme; Servet-i Fünun romanlarının bireyin bastırılmış arzularını, içsel çatışmalarını ve ruhsal çözülmelerini estetik bir düzlemde yansıttığını ve bu yolla bireyin psikolojik derinliğini edebiyata taşıyarak Türk romanında iç dünyaya yönelik anlatım biçimine öncülük ettiğini ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT The Servet-i Fünun period draws attention as a phase in Turkish literature in which the orientation towards the inner world of the individual becomes prominent and psychological analyses come to the fore. The themes such as the conflict between dream and reality, loneliness, despair, fear, escape and the desire for death in the novels of this period exhibit a structure that is quite suitable for analysis in line with the data of psychoanalytic literary theory. The psychoanalytic theory, founded by Sigmund Freud, analyzes the conscious and unconscious structure of the individual, childhood experiences and repressed emotions. Psychoanalysis, which also allows the psychological structure of heroes in literary works to be analyzed, turns into a theory applied in literary criticism over time. Psychoanalytic literary theory tries to understand literary texts through the heroes psychological world and unconscious processes. This study aims to analyze Servet-i Fünun novels dealing with themes such as the destruction of individual dreams, forbidden love, guilt and sexual repression, moral collapse and fragmentation of the self, and inner alienation in the light of the concepts of psychoanalytic literary theory. Halit Ziya's Mai and Siyah, Aşk-ı Memnu, Kırık Hayatlar (Broken Lives), Mehmet Rauf's Eylül (September) and Hüseyin Cahit's Hayal İçinde (Inside the Dream), which were written between 1896-1901 covering the Servet-i Fünun period, constitute the basis of this study. In this study, these novels are analyzed within the framework of psychoanalytic theory; the reflections of the individual's inner conflicts, repressed desires and spiritual collapse in the texts are analyzed, and it is concluded that Servet-i Fünun literature is a period that opens to in-depth psychoanalytic analysis of the individual. This analysis reveals that the novels of Servet-i Fünun reflect the repressed desires, inner conflicts and psychological dissolution of the individual on an aesthetic plane, and in this way, by bringing the psychological depth of the individual to literature, it pioneered the form of narration towards the inner world in the Turkish novel.
Benzer Tezler
- Aşk-ı Memnu roman kişilerinde beden-ruh ilişkisi anasır-ı Erbaa'dan ahlat-ı Erbaa'ya Kretschmer, Sheldon ve Corman'dan Freud'a
Body-soul relation in Aşk-ı Memnu chracters from anasir-i Erbaa to ahlat-ı Erbaa, Kretschmer, Sheldon and Corman to Freud
FERDA ATLI
Doktora
Türkçe
2017
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SONGÜL TAŞ
- Tanzimat ve Servet-i Fünun romanında musiki teması
Musical themes in the Tanzimat and Sevet-i Fünun novel
AYŞE MELDA ÜNER
Doktora
Türkçe
2003
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEMA UĞURCAN
- Halit Ziya Uşaklıgil'in romancılığında kendini yıkma eğilimi
Halid Ziya Uşaklıgil trends in the self-destroying novels
BEDİRHAN ÜNLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TARIK ÖZCAN
- Mehmet Rauf'un 'Eylül' adlı romanında metindilbilimsel görünümler
Textlinguistic views in Mehmet Rauf's novel Eylul
VOLKAN TAŞDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıKafkas ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TAZEGÜL DEMİR ATALAY
- Türk romanında Bosna ve Boşnaklar (1970-2010)
Bosna and Bosnians in Turkish novel (1970-2010)
NERMINA KJOROVIKJ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RAMAZAN MELİH ERZEN