Türkiye havacılık sektöründe karbon emisyonları ve yönetimi
Carbon emissions and management in Turkiye aviation sector
- Tez No: 947729
- Danışmanlar: PROF. DR. BİNNAZ ZEYNEP ZAİMOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Enerji, Sivil Havacılık, Çevre Mühendisliği, Energy, Civil Aviation, Environmental Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 118
Özet
Türkiye havacılık sektörü, ekonomik büyüme ve ulusal kalkınma açısından önemli katkılar sunmakla birlikte, karbon emisyonları bakımından çevresel sorunlar doğurmaktadır. Son yıllarda hava trafiğinde yaşanan artış ve yeni havalimanlarının hizmete girmesi, sektörel sera gazı emisyonlarının kayda değer düzeyde yükselmesine neden olmuştur. Bu bağlamda, Türkiye'nin uluslararası çevre politikaları ve iklim değişikliğiyle mücadele hedefleri doğrultusunda, havacılık kaynaklı karbon emisyonlarının etkin şekilde izlenmesi ve yönetilmesi giderek daha büyük bir önem taşımaktadır. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından geliştirilen“Carbon Offsetting and Reduction Scheme for International Aviation”(CORSIA) programı, uluslararası havacılıktan kaynaklanan karbon emisyonlarının izlenmesi, raporlanması ve denetlenmesi amacıyla oluşturulmuş küresel bir piyasa temelli mekanizmadır. Söz konusu program, emisyonların sınırlandırılması ve dengelenmesine yönelik ortak bir çerçeve sunarak, sürdürülebilir havacılık uygulamalarının yaygınlaştırılmasını hedeflemektedir. Türkiye, CORSIA'ya gönüllü katılım sağlayarak, uluslararası uçuşlardan kaynaklanan emisyonlarını azaltma ve dengeleme yönünde taahhütte bulunmuş; böylece küresel iklim politikalarına uyum sağlama iradesini ortaya koymuştur. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO), her yıl havacılık sektörüne ait karbon emisyonlarını hesaplama sürecinde çeşitli yapısal ve teknik zorluklarla karşı karşıya kalmaktadır. Bu hesaplamaların doğruluğu, büyük ölçüde uçuş verilerinin güncelliği, güvenilirliği ve bütünlüğüne bağlıdır. Uçak tipi, taşıma kapasitesi, uçuş mesafesi ve operasyonel koşullar gibi değişkenler, emisyon tahminlerini karmaşıklaştıran temel faktörler arasında yer almaktadır. Bu bağlamda, Türkiye'nin ulusal düzeyde doğru ve tutarlı emisyon envanterleri oluşturabilmesi adına, havacılık verilerinin sistematik olarak toplanması, analiz edilmesi ve doğrulanmasına yönelik altyapı ve kurumsal kapasitesini güçlendirmesi büyük önem taşımaktadır. Bu araştırma kapsamında, Türkiye havacılık sektörüne ilişkin mevcut emisyon verileri kapsamlı biçimde analiz edilmiş; ulusal ve uluslararası düzeyde yürürlükte olan politika ve düzenlemeler detaylı biçimde incelenmiştir. Özellikle CORSIA'nın temel ilkeleri, amaçları ve uygulama mekanizmaları değerlendirilerek, söz konusu sistemin havacılık kaynaklı emisyonların azaltılmasına yönelik nasıl bir stratejik çerçeve sunabileceği irdelenmiştir. Ayrıca, Türkiye'nin CORSIA kapsamındaki yükümlülükleri ve bu yükümlülüklerin yerine getirilebilmesi için atılması gereken kurumsal ve teknik adımlar ortaya konmuştur. Elde edilen bulgular, Türkiye'nin havacılık sektöründe karbon emisyonlarının azaltılması yönünde kayda değer ilerlemeler sağlayabileceğini göstermektedir. CORSIA'nın etkin biçimde uygulanması, hem ulusal iklim hedeflerine ulaşılmasını hem de uluslararası çevre standartlarıyla uyumun sağlanmasını mümkün kılmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye'deki havacılık sektörüne yönelik karbon emisyonu yönetimi, çevresel sürdürülebilirlik bağlamında ele alınmış ve Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından geliştirilen Karbon Dengeleme ve Azaltma Programı (CORSIA) ile IPCC tarafından önerilen Tier tabanlı emisyon hesaplama yöntemleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışmada, yalnızca CORSIA'nın sektöre entegrasyonu değil, aynı zamanda Tier 1, Tier 2 ve Tier 3 düzeylerindeki metodolojik yaklaşımların hesaplama hassasiyeti, veri gereksinimleri ve uygulanabilirliği bağlamında değerlendirilmesi gerçekleştirilmiştir. Bu doğrultuda, havacılık sektöründeki paydaşlara emisyonların hesaplanması, azaltımı ve etkin yönetimi konusunda yöntemsel bir çerçeve sunulması amaçlanmıştır. Araştırma, emisyon azaltım stratejileri geliştirme konusunda sektöre somut öneriler sunarken, Türkiye'nin uluslararası havacılık politikalarına uyum sürecine katkı sağlamayı ve bu alandaki konumunu güçlendirmeyi hedeflemektedir. Çalışma, çevresel sürdürülebilirliğin sağlanmasına yönelik politikaların oluşturulmasına katkıda bulunmasının yanı sıra, hem akademik literatüre metodolojik düzeyde katkı sunmakta hem de uygulayıcılar için karar destek niteliği taşıyan pratik bir rehber işlevi görmektedir.
Özet (Çeviri)
While the aviation sector in Turkey makes significant contributions to economic growth and national development, it also poses substantial environmental challenges in terms of carbon emissions. The increase in air traffic in recent years, along with the commissioning of new airports, has led to a notable rise in sectoral greenhouse gas emissions. In this context, the effective monitoring and management of aviation-related carbon emissions have become increasingly important in line with Turkey's commitments to international environmental policies and climate change mitigation targets. The Carbon Offsetting and Reduction Scheme for International Aviation (CORSIA), developed by the International Civil Aviation Organization (ICAO), constitutes a global market-based mechanism designed to monitor, report, and verify carbon emissions from international aviation. The program provides a common framework for limiting and offsetting emissions, thereby promoting the adoption of sustainable aviation practices. Turkey has voluntarily joined the CORSIA scheme, committing to reduce and offset emissions from international flights and thereby demonstrating its willingness to align with global climate policy objectives. Nevertheless, ICAO faces several structural and technical challenges in estimating annual emissions from the aviation sector. The accuracy of these estimations largely depends on the timeliness, reliability, and completeness of flight-related data. Variables such as aircraft type, payload capacity, flight distance, and operational conditions significantly complicate emission calculations. Accordingly, for Turkey to develop accurate and consistent national emission inventories, it is essential to strengthen its infrastructure and institutional capacity for systematically collecting, analyzing, and verifying aviation data. Within the scope of this research, existing emission data from Turkey's aviation sector have been thoroughly analyzed, and relevant national and international policies and regulations have been examined in detail. Particular emphasis has been placed on assessing the core principles, objectives, and operational mechanisms of the CORSIA scheme to determine how it can offer a strategic roadmap for reducing aviation-related emissions. Furthermore, the study identifies Turkey's obligations under CORSIA and outlines the necessary institutional and technical steps required for compliance. The findings indicate that significant progress can be achieved in reducing carbon emissions in Turkey's aviation sector. Effective implementation of CORSIA would contribute both to achieving national climate goals and ensuring alignment with international environmental standards. This study evaluates carbon emission management in Turkey's aviation sector within the framework of environmental sustainability, through a comparative analysis of ICAO's Carbon Offsetting and Reduction Scheme for International Aviation (CORSIA) and the Tier-based emission calculation methodologies recommended by the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). The research not only examines the integration of CORSIA into the sector, but also assesses the accuracy, data requirements, and applicability of Tier 1, Tier 2, and Tier 3 approaches. In this regard, the study aims to provide a methodological framework for aviation stakeholders concerning emission estimation, reduction, and effective management. By offering concrete policy recommendations for emission reduction strategies, the research contributes to Turkey's alignment with international aviation policies and aims to strengthen its position in the global context. In addition to informing the development of policies for environmental sustainability, the study also offers a methodological contribution to academic literature and serves as a practical decision-support guide for policymakers and practitioners.
Benzer Tezler
- Güneş enerjisiyle desteklenen insansız hava aracı tasarım ve üretimi
Solar powered UAV design and production
FATİH BAYKAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Enerjiİstanbul Teknik ÜniversitesiSavunma Teknolojileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİM RÜSTEM ASLAN
- İstanbul Atatürk Havalimanı için uçak emisyonlarının belirlenmesi ve çevresel etkileri
Determination of aircraft emission of Istanbul Atatürk Airport and its environmental effects
KAZIM ÇAĞATAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Havacılık Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMeteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN ŞEN
- Forecasting carbon dioxide emissions of Turkey's international civil aviation through 2030
Türkiye'nin uluslararası sivil havacılığının karbondioksit emisyonlarının 2030'a kadar tahmin edilmesi
DENİZ KAYMAK
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Sivil HavacılıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN GÜRDAL TUNCEL
DOÇ. DR. MERİH AYDINALP KÖKSAL
- Variability of takeoff distance and climate rate due to climate factors
İklim faktörlerine bağlı kalkış mesafesi ve tırmanma oranı değişikliği
ŞEYDA YALÇINKAYA ÇAĞLIYAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Meteorolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMeteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DENİZ DEMİRHAN
- İklim değişikliğinin Türkiye'deki havaalanlarına etkileri
Effects of climate change on airports in Turkey
DAMLA SARIBEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Havacılık ve Uzay MühendisliğiFırat ÜniversitesiHavacılık Bilimi ve Teknolojileri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÜMİT ÇELİK