Okul öncesi dönemdeki çocukların yürütücü işlev becerilerinin akran ilişkilerinin üzerindeki etkisinin incelenmesi
Examining the effect of preschool children's executive functions on peer relationships
- Tez No: 947881
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜLÇİN GÜVEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Okul Öncesi Dönem, Çocuk, Yürütücü İşlev, Akran, Akran İlişkileri, Preschool Period, Child, Execute Function, Peer, Peer Relatio
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Kent Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çocuk Gelişimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 93
Özet
Okul öncesi dönemdeki çocukların yürütücü işlev becerilerinin akran ilişkileri üzerindeki etkisini belirlemeyi amaçlayan bu araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında İstanbul'da özel ve devlet kurumlarına devam eden, 36-72 aylık çocuklardan oluşan bir çalışma grubuyla gerçekleştirilmiştir. İlişkisel tarama modeline dayanan bu çalışma, yürütücü işlevler ile akran ilişkileri arasındaki ilişkiyi analiz etmek için demografik bilgiler,“Çocukluk Dönemi Yürütücü İşlev Envanteri Ebeveyn Formu”ve“Okul Öncesinde Akran İlişkileri Ölçeği (Ebeveyn Formu)”veri toplama araçlarından yararlanmıştır. Araştırmada, yürütücü işlevler ve akran ilişkilerine dair veri analizleri yapılırken bağımsız gruplar t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve Pearson korelasyon testi gibi istatistiksel yöntemler kullanılmıştır. Elde edilen veriler, çocukların yaş, cinsiyet, kardeş sayısı ve ebeveynlerin öğrenim düzeyi gibi demografik değişkenlerin, yürütücü işlev becerileri ve akran ilişkileri üzerindeki etkilerini değerlendirmeyi mümkün kılmıştır. Yürütücü işlevler ve akran ilişkileri arasındaki ilişkiler incelediğinde araştırma sonuçlarına göre yürütücü işlev becerilerinin genel puanlarında yaşa göre anlamlı farklılıklar görülmüştür. 48-60 ay grubu çocuklar, 60-72 ay grubuna kıyasla daha yüksek puan almıştır. Çalışma belleği alt boyutunda kardeş sayısına göre farklılıklar bulunmuş, ancak önleyici kontrol ve toplam puanda anlamlı farklılık tespit edilmemiştir. Sosyo-ekonomik düzey değişkenine göre yürütücü işlev becerilerinde anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Ebeveynlerin öğrenim düzeyi ve akran ilişkileri incelendiğinde annenin öğrenim düzeyi, akran ilişkilerinin arkadaşlık ve empati/prososyal davranış alt boyutlarında anlamlı farklılık yaratmıştır. Üniversite mezunu annelerin çocukları, daha yüksek düzeyde sosyal becerilere sahiptir. Benzer şekilde, babanın öğrenim düzeyi de akran ilişkilerinde farklılık yaratmıştır. Yürütücü işlevlerin akran ilişkileri üzerindeki etkisine bakıldığında çalışma belleği ve önleyici kontrol alt boyutları, zorba çocuk alt boyutuyla pozitif bir ilişki göstermiştir. Arkadaşlık ve empati/prososyal davranış alt boyutlarında ise negatif ilişkiler bulunmuştur. Araştırmada yapılan analizler sonucunda demografik değişkenler açısından incelendiğinde yürütücü işlevlerde cinsiyete ve okula devam süresinde anlamlı farklılık görülmezken akran ilişkilerinde cinsiyet, yaş, kardeş sayısı ve okula devam süresi açısından farklılaşmamıştır. Çocuğun cinsiyeti ve okula devam süresi, yürütücü işlev becerileri üzerinde anlamlı bir farklılık yaratmazken, akran ilişkilerinde belirgin bir etkisi bulunmamıştır. Bu araştırma, yürütücü işlev becerilerinin, çocukların akran ilişkilerini nasıl şekillendirdiğini gösteren önemli bulgular sunmaktadır. Çocukların sosyal becerilerinin geliştirilmesi için erken yaşta yürütücü işlev becerilerine yönelik destekleyici müdahaleler önerilmektedir. Bu müdahaleler, okul öncesi eğitim kurumları ve ebeveynlerin iş birliğiyle sağlanabilir. Araştırma, aynı zamanda anne-baba eğitimi ve sosyo-ekonomik değişkenlerin, çocukların sosyal gelişiminde oynadığı role dikkat çekmiştir. Gelecekte bu alanda yapılacak çalışmalar için, daha geniş örneklem grupları ve farklı sosyo-ekonomik bölgelerden katılım sağlanması önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
This study aimed to determine the impact of executive function skills on peer relationships in preschool-aged children and utilized a relational survey model. The research was conducted during the 2023-2024 academic year with a sample group of children aged 36-72 months attending private and public institutions in Istanbul. Based on the relational survey model, the study analyzed the relationship between executive functions and peer relationships using demographic information and data collection tools such as the“Childhood Executive Function Inventory Parent Form”and the“Preschool Peer Relations Scale (Parent Form).”In the analysis of data regarding executive functions and peer relationships, statistical methods such as independent sample t-tests, one-way ANOVA, and Pearson correlation analysis were employed. The data allowed for the evaluation of the effects of demographic variables such as children's age, gender, number of siblings, and parental education level on executive function skills and peer relationships. When examining the relationships between executive functions and peer relationships, the results revealed significant differences in executive function scores based on age. Children in the 48-60 months group scored higher than those in the 60-72 months group. Differences were observed in the working memory subdimension based on the number of siblings; however, no significant differences were found in the inhibitory control subdimension or total scores. Additionally, socioeconomic status did not significantly affect executive function skills. Regarding parental education level and peer relationships, the mother's education level significantly impacted the friendship and empathy/prosocial behavior subdimensions of peer relationships. Children of mothers with a university education exhibited higher levels of social skills. Similarly, the father's education level also influenced peer relationships. When examining the effect of executive functions on peer relationships, the working memory and inhibitory control subdimensions showed a positive relationship with the bully child subdimension, while negative relationships were found with the friendship and empathy/prosocial behavior subdimensions. Analyses of demographic variables indicated no significant differences in executive functions based on gender or school attendance duration. Likewise, peer relationships did not show significant differences based on gender, age, number of siblings, or school attendance duration. Gender and school attendance duration did not significantly affect executive function skills, nor did they have a pronounced impact on peer relationships. This study provides significant findings on how executive function skills shape children's peer relationships. It suggests that early interventions aimed at supporting executive function skills can enhance children's social skills. Such interventions could be implemented through collaboration between preschool education institutions and parents. Additionally, the study highlights the role of parental education and socioeconomic variables in children's social development. For future research, it is recommended to involve larger sample groups and participants from different socioeconomic regions to further expand the scope of the findings.
Benzer Tezler
- Okul öncesi dönemdeki çocukların yürütücü işlev becerilerinin desteklenmesine ilişkin Öz Yeterlik İnançları Ölçeği'nin geliştirilmesi
Development of Self-Efficacy Beliefs Scale on supporting preschool children's executive function skills
MEVLUDE YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimAksaray ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE GÖZDE ERTÜRK KARA
- Duygu, düşünce ve davranışlarımı yönetiyorum (3D) programının etkililiğinin incelenmesi
An examination of the effectiveness of I regulate my thoughts, emotions and behaviors program
EMEL AKAY TUNAL
- Okul öncesi dönemdeki çocukların mizaç, yürütücü işlev becerileri ve sosyal davranışlarında duygu düzenlemenin aracı rolü
The mediating role of emotion regulation in the temperature, executive functional skills and social behaviors of preschool children
NERGİZ TEKE
- Türkçe konuşan okul öncesi dönemdeki kekemeliği olan ve olmayan çocukların dil, sesletim, sesbilgisel farkındalık ve yürütücü işlev becerilerinin incelenmesi
Investigation of language, articulation, phonological awareness and executive functions of the Turkish speaking stuttering and nonstuttering preschool children
SEDA EYİLİKEDER TEKİN
Doktora
Türkçe
2021
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıAnadolu ÜniversitesiDil ve Konuşma Terapisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PINAR EGE
- Miadında ve prematüre doğmuş okul öncesi dönem çocuklarında duyusal işlemleme, duygu düzenleme ve yürütücü işlev becerilerinin değerlendirilmesi
Evaluation of sensory processing, emotion regulation and executive function skills in preschool-aged children who were born full-term and preterm
GÜLBAHAR UYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Psikolojiİstanbul Aydın ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ENGİN EKER