Kabahatlerin sorumluluk rejimi bağlamında düzenleyici ve denetleyici kurumların idari yaptırım uygulamaları
Administrative sanction practices imposed by regulatory agencies in the context of the liability regime for misdemeanors
- Tez No: 947907
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ABDULLAH BATUHAN BAYTAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 589
Özet
Liberal iktisadi modelin hâkim olduğu Amerika Birleşik Devletleri'nde 19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan düzenleyici ve denetleyici kurumlar, Avrupa'da neoliberalizmle gündeme gelen özelleştirme ve serbestleştirmenin etkisiyle pek çok sektörde devletin mal ve hizmet sunucusu rolünün azaltıldığı veya sona erdiği 20. yüzyılın son çeyreğinde piyasaları regüle etmek üzere faaliyet göstermeye başlamıştır. Düzenleyici ve denetleyici kurumların misyonu, yetkilendirildikleri sektörde piyasayı regüle ederek ekonomik kamu düzeninin sağlanmasıdır. Bu misyonu yerine getirirken de ya kurucu kanunlarında ya da ilgili sektörün temel kanunlarında kendilerine tanınmış idari yaptırım uygulama yetkilerini kullanırlar. Ceza hukuku ve kabahatler hukuku alanlarında yapılan akademik çalışmalarda piyasa regülasyonu ve düzenleyici ve denetleyici kurumlar ile ilgili idari yaptırımlar ihmal edilmiş olup mesele genel itibarıyla idare hukuku araştırmalarında idari işlem teorisi uyarınca ele alınmış, ceza hukuku araştırmaları ise konuyu borsa manipülasyonu, içeriden öğrenenlerin suçu minvalinde ceza normu içeren özel kanunlardaki suç tipleriyle sınırlı olarak ele almıştır. Oysa uygulanmaları ile ilgili sektörde faaliyet gösteren piyasa aktörlerinin mahvına sebebiyet verebilecek kadar ağır ekonomik sonuçları olan bu yaptırımlar belirli düzeyde ceza hukuku ilke ve güvencelerinden yararlanmayı hak etmektedir. Zira ilgili mevzuatta piyasa kurallarına aykırılıktan ötürü uygulanan idari para cezası, lisans veya yetkilendirmenin iptali minvalindeki bu yaptırımlar 5326 sayılı Kabahatler Kanunu uyarınca birer idari yaptırım, bu yaptırıma neden olan piyasa ihlalleri de kabahat olması hasebiyle ceza hukuku karakteristiği taşımaktadır. Kabahatler Kanunu'nun dağınık pek çok maddesinde 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'na yapılan göndermeler piyasa aktörlerine maddi ceza hukuku ve ceza muhakemesi hukukuna ilişkin bazı güvenceleri taahhüt etmektedir. Ayrıca Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin geliştirdiği otonom kavramlar doktrini uyarınca“suç”ve“ceza”kavramlarını ulusal hukuktakinden farklı nitelendirmesi idari yaptırımların muhataplarına da suçta ve cezada kanunilik ve adil yargılanma hakkı başta olmak üzere çeşitli güvencelerin sağlanmasını gerektirmektedir. Bu araştırmanın amacı, düzenleyici ve denetleyici kurumların idari yaptırımlarının muhatabı olan piyasa aktörlerinin maddi ceza hukuku ve ceza muhakemesi hukuku güvencelerinden nasıl ve ne düzeyde yararlanacağını belirlemeye yönelik bir çerçeve çizmektir. Söz konusu amacı gerçekleştirmek tafsilatlı şekilde maddi ceza hukuku ve ceza muhakemesi hukuku ilke ve güvencelerini ortaya koymayı gerektirdiğinden bu araştırma doktora tez çalışması olarak hazırlanmıştır. Çalışmanın ilk iki bölümünde piyasa regülasyonu ve idari yaptırım teorisi ortaya koyulmuşsa da esas olarak çalışmada hukuk dogmatiği yöntemiyle Türk Hukuku'nda idari yaptırım uygulama yetkisi ile donatılmış düzenleyici ve denetleyici kurumların bu yaptırım kararları ve bu kararlara karşı kendisine başvurulan yargı mercilerinin içtihatları incelenmiştir. Türk Hukuku'nda düzenleyici ve denetleyici kurum olarak zikredilen on bir kurumdan idari yaptırım uygulama yetkisi ile donatılanlar Rekabet Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Nükleer Düzenleme Kurumu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu ve Kişisel Verileri Koruma Kurumu'ndan ibaret olup mesele, bu dokuz kurumun internet sayfalarında kamuoyu ile paylaştıkları mevzuat ve kurul kararları ile sınırlı olarak ele alınmıştır. Piyasa regülasyonunun Anglo-Sakson menşei de nazara alınarak bu kurumların regüle ettiği piyasa alanlarında yetkili olan Birleşik Krallık'taki regülasyon kurumlarının içtihatlarından ve bu alandaki hukuki düzenlemelerden de yararlanılarak çalışmaya karşılaştırmalı bir perspektif kazandırılmaya ve varsa iyi uygulama örnekleri Türk Hukuku'na sunulmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Regulatory agencies which come to the fore by the end of 19th century in the United States of America where the liberal economic model has been practising, have begun to set in in the last quarter of 20th century in Europe where the role of states as provider of goods and services has been diminished or abolished following the effect of neoliberalism, privatisation and liberalisation in various sectors. The mission of regulatory agencies is to maintain economic public order by regulating the market in relevant sector. They practise the authority of imposing administrive sanctions mentioned in the law established themselves or fundamental law in related sector while maintaining this mission. Administrative sanctions respecting market regulation and regulatory agencies are mostly disregarded in criminal law and misdemeanor law literature whereas administrative law researches tackle the issue regarding the theory of administrative acts and criminal law literature approaches in limited extend with offences such as offence of manipulation or insider-trading. However these sanctions which have potentially destructive financial effects on market players in case of their applications, deserve to enjoy at a certain extend of criminal law principles and guarantees. In case in breach of market rule, the applied sanction such as administrative fine, revocation of licence or certification are one of administrative sanctions in accordance with Misdemeanor Code numbered 5326 as the breach of market rule is misdemeanor which consists of criminal law characteristic and Misdemeanor Code guarantees to market players some of the principles of criminal law and criminal process by means of references to Turkish Criminal Code numbered 5237 and Criminal Procedure Code numbered 5271. Besides, the European Court of Human Rights' approach of“crime”and“punishment”as different from those in national law, in accordance with the doctrine of autonomous concepts developed by itself, requires the provision of various guarantees to the addressees of administrative sanctions, in particular the legality in crime and punishment and the right to a fair trial. The aim of this research is to form a frame for the principles of criminal law and criminal process guaranteed at what extent and how the market players who face up to administrative sanctions. Since fulfilling this aim requires to present the principles and guarantees of criminal law and criminal process in an elobarative way, this study has been planned as a doctorate thesis. Although the first and second chapter presents the theory of market regulation and administration sanctions, the research mainly conducts legal dogmatic method and examines the cases of the regulatory agencies which are regarding administrative sanctions under Turkish law, and the jurisprudence of the judicial authorities against these decisions. The research is limited to the legislation and cases published on websites of Competition Authority, Capital Marketing Board, Banking Regulation and Supervision Authority, Public Oversight Accounting Auditing Standards Authority, Energy Marketing Regulation Authority, Nuclear Regulation Authority, Radio and Television High Board, Information Technologies and Communication Authority and Protection of Personal Data Authority which have to authority to impose sanctions among eleven regulatory agencies. Taking into consideration of market regulation's Anglo-Saxon roots, the cases and legal regulations of regulatory agencies in the United Kingdom which are the corresponding ones regulate of the market areas in Türkiye, are utilized in order to widen a comparative perspective of this research and in case of good practice examples to present to Turkish legislation.
Benzer Tezler
- Türk vergi hukukunda mali yaptırım gerektiren vergi suç ve cezalarının (vergi kabahatlerinin) hukuki rejimi
The legal regime of the tax misdemeanors in Turkish tax law
VEYSEL GÜMÜŞ
- Amerika Birleşik Devletleri'nde başkanın ve federal yargıçların suçlandırılması
Impeachment
KEMAL ŞAHİN
- Gümrük Müşavirinin mali hukuk bakımından sorumluluğu
The responsibility of the customs broker according to fiscal law
HAMİT YUMUK
- Türk Hukukunda gümrük kabahatleri
Customs misdemeanors in Turkish Law
TAYFUN ERCAN
Doktora
Türkçe
2016
Hukukİstanbul Ticaret ÜniversitesiUluslararası Ticaret Hukuku ve Avrupa Birliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER ÖZKAN