Yeri değiştirilen kırsal yerleşmelerin mimari açıdan analizi: Dedemli Köyü örneği
Architectural analysis of rural settlements that have been relocated: The example of Dedemli Village
- Tez No: 947931
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ZAFER KUYRUKÇU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Konya Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 181
Özet
Kırsal yerleşmeler, kullanıcıların gündelik işlevlerine yönelik gereksinimlerini karşılamaya dayalı, doğayla bütünleşik, bulunduğu coğrafyanın topografik ve iklimsel verileri ile uyum içerisinde olan, geleneksel, kültürel ve deneyimsel birikimlerin ve değerlerin yaşatıldığı ve sürdürüldüğü yerleşimlerdir. Bu yerleşmeler, doğal veriler ve arazi formuna bağlı olarak kırsal dağ ve kırsal ova yerleşmeleri olmak üzere iki ana başlıkta incelenmektedir. Özellikle son yıllarda kırsal yerleşmeler doğal afetler, altyapı yetersizlikleri ve baraj projeleri gibi çeşitli nedenlerle zorunlu yer değiştirme süreçlerine dahil edilmektedir. Yer değiştirme nedenleri arasında gösterilen baraj projeleri, geniş ölçekli yapıları ve özellikle kırsal bölgelerde planlanmalarından dolayı kırsal yerleşmeleri doğrudan etkilemekte, tehdit etmekte ve yer değiştirme sürecine zorunlu olarak tabi tutmaktadır. Dolayısıyla baraj yapımı nedeni ile kırsal yerleşmelerin yer değiştirmesi özellikle son yıllarda öne çıkan bir problem olmakla birlikte, çok yönlü olarak ele alınması ve titizlikle incelenmesi gereken bir süreçtir. Bu çalışmada baraj yapımı nedeniyle yeri değiştirilen kırsal yerleşmelerin mimari açıdan hem yerleşim ölçeğinde hem de konut ölçeğinde detaylı olarak incelenmesi ve bu taşınma sürecini doğrudan deneyimleyen kullanıcıların memnuniyet analizlerinin yapılması amaçlanmaktadır. Bu çerçevede ilk olarak kırsal yerleşmeler kavramı, Anadolu'da kırsal yerleşmelerin oluşumu, kırsal mimari ve yeri değiştirilen kırsal yerleşmeler literatürde bulunan örnek çalışmalarla birlikte açıklanmıştır. Yapılan literatür taramasında yeri değiştirilen kırsal yerleşmelerin ağırlıklı olarak yerleşme ölçeğinde ele alındığı görülmüş, bu sınırlamanın ise detaylı bir mimari analiz için yeterli olmadığı, dolayısıyla hem yerleşme ölçeğinde hem de konut ölçeğinde mimari analizlerin sağlandığı ve kullanıcıların da bu süreçteki durumlarını ele alan bir çalışmanın literatürde eksik olduğu belirlenmiştir. Bu tez çalışması ile literatürde görülen eksikliğin giderilmesi, gelecek çalışmalara ışık tutacak nitelikli bir araştırma ortaya koyulması hedeflenmiştir. Bu bağlamda Konya kenti Hadim ilçesine bağlı kırsal dağ yerleşmesi olan Dedemli Köyü'nün Bozkır Baraj'ı yapımı nedeniyle Konya kenti merkez ilçelerinden biri olan Meram'da kırsal bir ova yerleşmesi olarak planlanan Dedemli Mahallesi'ne taşınma süreci, mimari açıdan yerleşme ve konut ölçeklerinde analiz edilmiştir. Yerleşme ölçeğinde yollar ve sınırlar, parsel-yapı-yol ilişkileri, ortak mekân kullanımları, işlev, kat sayısı, doluluk-boşluk ve yeşil alan analizleri gerçekleştirilmiştir. Konut ölçeğinde ise eski ve yeni yerleşmelerden seçilen örnek konutların rölöveleri alınmış, kimlik kartları oluşturulmuş, yapı tipolojileri, cephe düzen ve karakterleri, yapım sistemi ve malzemeleri incelenmiştir. Bu inceleme ve analizlerin devamında Space Syntax/Mekansal Dizim yöntemi kullanılarak eski ve yeni yerleşme alanı üzerinden karşılaştırmalı analizler yapılmıştır. Çalışmanın son aşamasında ise iki yerleşmeyi de doğrudan deneyimleyen kullanıcıların memnuniyet anketleri gerçekleştirilerek SPSS programı ile analiz edilmiştir. Yapılan incelemeler ve analizler ile planlı bir kırsal ova yerleşmesinin organik yapıdaki bir kırsal dağ yerleşmesine kıyasla daha okunabilir, güçlü bağlantılara sahip ve bütünleşik bir sisteme sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Konut ölçeğinde ise eski yerleşme konutlarının daha bütünleşik ve erişilebilir olduğu, yeni yerleşme konutlarında ise bağlantılılığın daha yüksek, mekânsal etkileşimin daha güçlü ve daha okunabilir olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca yer değiştirme sürecinden kullanıcıların olumsuz etkilendiği, eski yerleşmedeki kullanıcı memnuniyet düzeylerinin yeni yerleşmeye kıyasla oldukça yüksek olduğu görülmüştür. Sonuç olarak taşınması planlanan kırsal yerleşmelerin yer seçiminde eski yerleşme kimliğinin, karakterinin, kullanıcı profil ve beklentilerinin detaylı olarak ele alınması ve bu sürecin uzman görüşlerle entegre edilen kullanıcı katılımlı bir yaklaşım ile sürdürülmesi önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
Rural settlements are settlements based on meeting users' needs for their daily functions, integrated with nature, in harmony with the topographic and climatic data of the geography in which they are located, where traditional, cultural and accumulations and values are kept alive and maintained. These settlements are examined under two main headings, rural mountain and rural lowland settlements, depending on the natural data and land form. Especially in recent years, rural settlements have been included in forced relocation processes for various reasons such as natural disasters, infrastructure deficiencies, and dam projects. Dam projects, which are listed among the reasons for displacement, directly affect, threaten and necessarily subject rural settlements to the displacement process due to their large-scale structures and planning in rural areas in particular. Therefore, although the displacement of rural settlements due to the construction of dams is a prominent problem, especially in recent years, it is a process that should be addressed in a multifaceted manner and carefully studied. In this study, it is aimed to examine the rural settlements that have been relocated due to the construction of dams in detail from an architectural point of view, both at the settlement scale and at the housing scale, and to analyze the satisfaction of users who have experienced this relocation process directly. Within this framework, the concept of rural settlements, the formation of rural settlements in Anatolia, rural architecture and relocated rural settlements were first explained together with case studies found in the literature. In the literature review, it was found that the relocated rural settlements were mainly considered at the settlement scale, and this limitation was not sufficient for a detailed architectural analysis, so it was determined that architectural analyses were provided at both the settlement scale and the housing scale and a study addressing the situation of users in this process was missing in the literature. With this thesis study, it is aimed to eliminate the deficiency seen in the literature and to put forward a qualified research that will shed light on future studies. In this context, the process of moving to the Dedemli Neighborhood, which is planned as a rural lowland settlement in Meram, one of the central districts of Konya, due to the construction of the Bozkır Dam of Dedemli Village, a rural mountain settlement connected to the Hadim district of the city of Konya, has been analyzed in terms of settlement and housing scales from an architectural point of view. Roads and boundaries, parcel-structure-road relations, common space uses, function, number of floors, occupancy-gap and green space analyses were carried out at the settlement scale. On the housing scale, architectural documentation of sample houses selected from old and new settlements was prepared, identity cards were created, building typologies, facade layout and characters, construction system and materials were examined. In the continuation of these studies and analyses, comparative analyses were performed on the old and new settlement areas using the Space Syntax Method. At the last stage of the study, the satisfaction surveys of the users who experienced both settlements directly were carried out and analyzed with the SPSS program. With the examinations and analyses carried out, it has been concluded that a planned rural lowland settlement has more readable, stronger connections and an integrated system compared to an organic rural mountain settlement. On the housing scale, it has been found that the old residential buildings are more integrated and accessible, while the connectivity is higher in the new residential buildings, the spatial interaction is stronger and more readable. In addition, it has been seen that users are negatively affected by the relocation process, and the user satisfaction levels in the old settlement are quite high compared to the new settlement. As a result, it is recommended that the old settlement identity, character, user profile, and expectations be considered in detail when selecting the location of the rural settlements planned to be relocated and that this process be continued with a user-participatory approach integrated with expert opinions.
Benzer Tezler
- Bölgesel coğrafya açısından bir araştırma Yusufeli ve yakın çevresinin coğrafi etüdü
Başlık çevirisi yok
MEHMET TIRAŞ
- Roma ve Geç Antik Çağ'da Paphlagonia Hadrianopolis'i
Hadrianopolis of Paphlagonia in Rome and Late Antiquity
RAKİYE NAMAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
ArkeolojiKarabük ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BARIŞ SARIKÖSE
DOÇ. DR. ERSİN ÇELİKBAŞ
- Erken Hristiyan ve ilk Bizans resim ve kabartma sanatında kaynak ve okullar (2 cilt)
Sources and school of painting and sculpture during the early Christian and first Byzantine period
AHMET MEHMET KİPMEN