Hastane bilgi yönetim sistemi aracılığıyla erişkinlerin ağız ve diş sağlığına ilişkin tedavi ihtiyaçları ve maliyetlerinin incelenmesi
Assessment of adults' treatment needs and costs in dental health services through the hospital information management system
- Tez No: 948069
- Danışmanlar: PROF. DR. GONCA MUMCU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sağlık Kurumları Yönetimi, Sağlık Yönetimi, Health Care Management, Healthcare Management
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 205
Özet
Amaç: Bu araştırmanın amacı, bir diş hekimliği fakültesi kliniğine başvuran erişkin bireylerin ağız ve diş sağlığı hizmetlerine yönelik normatif tedavi ihtiyaçlarını ve bu ihtiyaçların Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ile hasta perspektifinden maliyetlerini incelemektir. Bu doğrultuda, Hastane Bilgi Yönetim Sistemi (HBYS) verileri kullanılarak, Andersen Davranışsal Modeli (ADM) çerçevesinde bu çıktılarla ilişkili faktörler analiz edilmiştir. Gereç ve Yöntem: Retrospektif-kesitsel tipteki bu araştırma, bir kamu diş hekimliği fakültesinin entegre öğrenci kliniğinde tedavi almış 345 erişkin hastanın HBYS kayıtlarına dayanmaktadır. Bağımlı değişkenler; periodontal, restoratif, endodontik, protetik ve cerrahi alanlardaki tedavi ihtiyaçları, SGK'ya fatura edilen tutarlar ve cepten ödeme yapma durumu olarak tanımlanmıştır. Tedavi ihtiyacı, yapılan ön analizler sonucunda, genel tedavi ihtiyacı puanının ortanca değeri (3) esas alınarak düşük ve yüksek tedavi ihtiyacı olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. Bağımsız değişkenler ise ADM'ye göre cinsiyet, yaş grupları (15-64 yaş), medeni durum, sosyoekonomik statü (SES), sistemik hastalık varlığı, diş fırçalama ve sigara kullanma durumu olarak belirlenmiştir. Veriler, betimleyici istatistikler, Ki-kare testi, Mann-Whitney U testi, Kruskal-Wallis testi, karar ağacı analizi (CART algoritması), lojistik regresyon ve kümeleme analizleri ile değerlendirilmiştir. Bulgular: Hastaların %98,3'ü periodontal, %83,8'i restoratif tedavi ihtiyacına sahiptir. En fazla işlem oranı protetik tedavilere (%35,06) aittir. Karar ağacı analizinde iki ayrı CART modeli oluşturulmuştur. İlk modelde yüksek tedavi ihtiyacı, orta yaş grubu (37-64 yaş), sigara kullanımı ve düşük SES ile ilişkilendirilmiştir. İkinci modelde ise yaş grubu analizden çıkarılmış; sigara kullanımı ve düzensiz diş fırçalama alışkanlığı yüksek tedavi ihtiyacı ile ilişkili bulunmuştur. Lojistik regresyon analizine göre yüksek SGK tedavi tutarı düzeyinde yer alma olasılığı, protetik tedavi ihtiyacı olanlarda 24,18 kat, endodontik tedavi ihtiyacı olanlarda 12,71 kat ve cerrahi tedavi ihtiyacı olanlarda 2,68 kat daha fazladır. Cepten ödeme yapma olasılığı, 49–64 yaş grubunda 11,6 kat, yüksek tedavi ihtiyacı olanlarda 8,6 kat ve düzensiz diş fırçalama alışkanlığı olanlarda ise 2 kat artmıştır. Kümeleme analiziyle hastalar, genç yaş-düşük maliyet, orta yaş-düşük maliyet ve orta yaş-yüksek maliyet olmak üzere üç gruba ayrılmıştır. Sonuç: Bulgular, tedavi ihtiyacı ve maliyet yükünün bireysel, davranışsal ve sosyoekonomik özelliklere göre farklılaştığını göstermektedir. Bu farklılıkların hasta profilleri üzerinden belirlenmesi, ağız ve diş sağlığı hizmetlerinde öncelikli müdahale alanlarının tanımlanmasına olanak sunmaktadır. Hasta profiline dayalı hizmet planlaması, koruyucu uygulamaların yaygınlaştırılması ve sağlık davranışlarının iyileştirilmesine yönelik müdahaleler, hem tedavi ihtiyacının azaltılmasına hem de maliyetlerin kontrol altına alınmasına katkı sağlayabilir.
Özet (Çeviri)
Objective: The aim of the study was to examine the normative treatment needs of adult patients applying to a dental school clinic and the cost of treatment needs from the perspective of the Social Security Institution (SSI) and the patient. In this context, factors related to these outcomes were analyzed within the framework of the Andersen Behavioral Model (ABM) using data stored in the Hospital Information Management System (HIMS). Materials and Methods: This retrospective cross-sectional study used anonymized HIMS data from 345 adult patients treated at a public dental school clinic. Dependent variables were treatment needs in five clinical areas (periodontal, restorative, endodontic, prosthetic, and surgical), treatment costs billed to SSI, and out-of-pocket payments. According to preliminary assessments, treatment needs were grouped as low or high based on the median treatment need score (3).The independent variables were determined based on ABM; gender, age groups (15–64 years), marital status, socioeconomic status (SES), presence of systemic disease, toothbrushing habits, and smoking status. The data were analyzed using descriptive statistics, Chi-square, Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis, decision tree (CART algorithm), logistic regression, and cluster analyses. Results: Among the patients, 98.3% had a need for periodontal treatment and 83.8% had a need for restorative treatment. The highest proportion of procedures was related to prosthetic treatments (35.06%). Two CART algorithms were developed. In the first model, high treatment need was associated with middle age (37–64 years), smoking, and low SES. In the second model, age group was excluded from the analysis; smoking and irregular toothbrushing habits were found to be associated with high treatment need. According to the logistic regression analysis, the likelihood of being in the high SSI treatment cost group was 24.18 times higher for individuals with prosthetic treatment needs, 12.71 times higher for those with endodontic treatment needs, and 2.68 times higher for those with surgical treatment needs. Furthermore, the likelihood of out-of-pocket payment was 11.6 times higher among individuals aged 49–64, 8.6 times higher in those with high treatment needs, and 2 times higher in those who reported irregular toothbrushing. Cluster analysis classified patients into three groups: young age–low cost, middle age–low cost, and middle age–high cost. Conclusion: The results indicated that treatment needs and cost burden were found to vary by individual, behavioral, and socioeconomic factors. Identifying these differences through patient profiling enables the determination of priority intervention areas in oral health services. Planning services based on patient profiles, focusing on preventive practices, and improving health behavior can make significant contributions to reducing treatment needs and ensuring cost control.
Benzer Tezler
- Kronik böbrek yetmezliği ve osteoporozu olan hastalarda osteoporoz tedavilerinin kemik parametreleri üzerine etkisi
The effect of osteoporosis treatments on bone parameters in patients with chronic kidney disease and osteoporosis
MUHAMMED ABDURRAHMAN ÇELİK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2025
Endokrinoloji ve Metabolizma HastalıklarıBursa Uludağ Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZEN ÖZ GÜL
- Cerrahi olarak yönetilen tuboovaryan apse tanılı hastaların değerlendirilmesi
Evaluation of patients diagnosed with tubo-ovarian abscess managed surgically
NURAY KESKİN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2025
Kadın Hastalıkları ve DoğumSağlık Bilimleri ÜniversitesiKadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞÜKRÜ YILDIZ
- İntestinal metaplazi tanılı hastaların retrospektif analizi
Retrospective analysis of patients diagnosed with intestinal metaplasia
BÜŞRA GÜRBÜZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
GastroenterolojiBursa Uludağ Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELİM GİRAY NAK
- Glomerüler hastalıklarda böbrek biyopsilerindeki mast hücre infiltrasyonunun klinik progresyonala ilişkisi
Başlık çevirisi yok
TUBA ÖZTOPRAK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2025
NefrolojiBezm-i Alem Vakıf Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖMER CELAL ELÇİOĞLU
- Kronik hepatit B hastalarında uzun süreli potent antiviral kullanımının siroz ve hepatosellüler karsinom riskine etkisi
The effect of long term potent antiviral therapy on risk of developing cirrhosis and hepatocellular carcinoma
KAMİL MERT
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik MikrobiyolojiSağlık Bilimleri ÜniversitesiEnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BENGÜ GİRENİZ TATAR