Psikoterapistlerin birikimli travma geçmişi ve profesyonel yaşam kalitesi: Türkiye ve İsveç örneklemlerinde bireysel ve mesleki kaynakların aracı ve düzenleyici rolleri
Cumulative trauma history and professional quality of life among psychotherapists: The mediating and moderating roles of individual and professional resources in the Turkish and Swedish samples
- Tez No: 948125
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞEGÜL DURAK BATIGÜN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 231
Özet
Bu çalışmanın temel amacı, psikoterapistlerin travmatik yaşam deneyimlerinin profesyonel yaşam kaliteleri (eşduyum tatmini, tükenmişlik ve eşduyum yorgunluğu) üzerindeki etkisini ve bu ilişkide bilgece farkındalık, baş etme becerileri ile empati becerilerinin olası aracı rollerini incelemektir. İkinci amaç, birikimli travma ile profesyonel yaşam kalitesi arasındaki ilişkide kişisel psikoterapi, süpervizyon, travma eğitimi ve algılanan sosyal destek gibi mesleki değişkenlerin düzenleyici etkilerini değerlendirmektir. Üçüncü olarak ise, kültürel bağlamın etkisini araştırmak amacıyla Türkiye ve İsveç'te çalışan psikoterapistlerden oluşan iki örneklem, çalışma değişkenleri açısından karşılaştırılmıştır. Araştırmaya, Türkiye'den yaşları 24 ila 63 arasında değişen 233 psikoterapist ve İsveç'ten yaşları 27 ila 74 arasında değişen 72 psikoterapist katılmıştır. Veri toplama sürecinde, katılımcılara Sosyo-Demografik Bilgi Formu, Birikimli Travma Ölçeği-Kısa Formu, Toronto Bilgece Farkındalık Ölçeği, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği, Kişilerarası Tepkisellik İndeksi, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği ve Çalışanlar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği'nin Türkçe ve İngilizce formları uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre, her iki örneklemde de birikimli travma ile eşduyum tatmini arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır; ancak birikimli travma sıklığı, tükenmişlik ve eşduyum yorgunluğu ile pozitif yönde ilişkili bulunmuştur. Türkiye örnekleminde pasif baş etme becerilerinin, birikimli travma ile tükenmişlik ve eşduyum yorgunluğu arasındaki ilişkide anlamlı bir aracı rol oynadığı saptanmıştır. Buna karşılık, İsveç örnekleminde bilgece farkındalık, baş etme ve empati becerilerinin anlamlı bir aracı etkisi bulunmamıştır. Düzenleyici değişken analizleri, Türkiye örnekleminde yalnızca kişisel psikoterapinin birikimli travma ile tükenmişlik arasındaki ilişkide anlamlı bir rol oynadığını göstermiştir. İsveç örnekleminde ise kişisel psikoterapi ve algılanan sosyal destek, aynı ilişki üzerinde düzenleyici etkiler göstermiştir. İki ülke örneklemi karşılaştırıldığında, birikimli travma sıklığı ve şiddeti, pasif baş etme, perspektif alma ve algılanan sosyal destek düzeyleri açısından anlamlı bir fark gözlenmemiştir. Ancak, Türkiye örneklemindeki psikoterapistlerin bilgece farkındalık ve eşduyum tatmini düzeyleri daha yüksek bulunmuştur. Öte yandan, İsveçli psikoterapistlerin aktif baş etme stratejilerini daha sık kullandıkları, empatik ilgi düzeylerinin daha yüksek olduğu ve tükenmişlik ile eşduyum yorgunluğu seviyelerinin Türkiye örneklemine göre daha fazla olduğu belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, klinik psikoloji alanına ve psikoterapistlerin eğitim, süpervizyon ve uygulama süreçlerine yönelik önemli katkılar sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
The primary aim of this study is to examine the impact of psychotherapists' traumatic life experiences on their professional quality of life (compassion satisfaction, burnout, and compassion fatigue), and to explore the potential mediating roles of mindfulness, coping skills, and empathy. The second aim is to assess the moderating effects of professional characteristics such as personal therapy, supervision, trauma training, and perceived social support on the relationship between cumulative trauma and professional quality of life. The third aim involves a cross-cultural comparison, investigating how these relationships differ between two culturally distinct samples: psychotherapists from Türkiye and Sweden. The study sample consisted of 233 psychotherapists from Türkiye (aged 24 to 63) and 72 psychotherapists from Sweden (aged 27 to 74). Participants completed the Socio-Demographic Information Form, Cumulative Trauma Scale-Short Form, Toronto Mindfulness Scale, Interpersonal Reactivity Index, Ways of Coping Scale, Multidimensional Perceived Social Support Scale, Professional Quality of Life Scale all administered in Turkish and English versions. The analyses revealed that cumulative trauma was not significantly associated with compassion satisfaction in either sample; however, it was positively correlated with burnout and compassion fatigue. In the Turkish sample, passive coping strategies significantly mediated the relationship between cumulative trauma and both burnout and compassion fatigue. In contrast, no significant mediating roles of mindfulness, coping, or empathy were found in the Swedish sample. Regarding moderator analyses, personal therapy emerged as a significant moderator of the relationship between cumulative trauma and burnout in the Turkish sample, while in the Swedish sample, both personal therapy and perceived social support had significant moderating effects. When comparing the two national samples, no significant differences were found in cumulative trauma frequency or severity, passive coping, perspective taking, or perceived social support. However, Turkish psychotherapists reported higher levels of mindfulness and compassion satisfaction, whereas Swedish psychotherapists exhibited higher use of active coping strategies, greater empathic concern, and elevated levels of burnout and compassion fatigue. These findings offer meaningful implications for clinical psychology, particularly concerning the training, supervision, and practice of psychotherapists.
Benzer Tezler
- Perceived theoretical orientation choices of psychotherapists
Psikoterapistlerin algılanan teorik yaklaşım seçimleri
GÖKÇEN BULUT
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DENİZ CANEL ÇINARBAŞ
- The Association of psychotherapists' trauma history with countertransference experiences while working with trauma
Psikoterapistlerin travma geçmişinin travma ile çalışırken yaşadıkları karşı aktarım deneyimleri ile ilişkisi
İREM MUTLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Psikolojiİstanbul Bilgi ÜniversitesiKlinik Psikoloji Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALEV ÇAVDAR
- Psychotherapists' therapy room experience regarding spatial setting change from face-to-face to online: Psychodynamic and existential perspective
Psikoterapistlerin yüz yüze mekandan çevirimiçi mekana geçişine bağlı olarak terapi odası deneyimlerinin psikodinamik ve varoluşçu perspektifle incelenmesi
RÜMEYSA ORAL
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Psikolojiİstanbul Bilgi ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YUDUM SÖYLEMEZ
- Psikoterapistlerin kişilikleri ile teorik yönelimleri arasındaki ilişki
The Relationship between personalities and theoretic orientations of psychotherapists
SİNEM ÖZTEP
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Psikolojiİstanbul ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. A. SİBEL ARKONAÇ
- The relationship between psychotherapists' theoretical orientation, family functioning, birth order and communication apprehension
Psikoterapistlerin teorik yönelimleri ile aile işleyişi, doğum sırası ve iletişim kaygısı arasındaki ilişki
CEREN KARAHAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Psikolojiİstanbul Bilgi ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YUDUM SÖYLEMEZ