Türk kültür ve medeniyetinde din ve ahlak anlayışı: Hacı Bektâş-ı Velî örneği
Understanding of religion and morality in Turkish culture and civilisation: Hacı Bektash Veli example
- Tez No: 948258
- Danışmanlar: PROF. DR. HAMZA KARAOĞLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 113
Özet
Köklü bir kültür ve medeniyete sahip olan Türkler yaşam biçimlerinden kaynaklı çok farklı milletlerle irtibat kurup çeşitli dinleri kabul etmiş olsalar da geleneksel Türk dininden kaynaklı inanışlarını, kabul ettikleri bu yeni inanç sistemleri içerisinde çeşitli biçimde sürdürmüşlerdir. İslamiyet'in geniş kitlelerce kabulü ile de kitabî anlayıştan uzak olan göçebe topluluklar eski inanışlarını, bütünüyle reddetmeden kısmen bu yeni dinî inanışın içerisinde İslamî formla sürdürmüşlerdir. Göçebe Türk toplulukları İslam'ı Arap müfessirlerden, fıkıhçılardan, kelamcılardan ziyade kendi yaşam biçimlerinden olan kam ve ozanlar gibi Türkçe söyleyen, ahlakı önceleyen mutasavvıflar aracılığıyla öğrenmişlerdir. Ahlak temelli bir din anlayışı sunan bu mutasavvıfların en başta gelenleri Ahmet Yesevî ve onun Rum'daki halifesi olarak görülen Hacı Bektâş-ı Velî'dir. Bu isimler müsamahakâr, ötekine hoş bakan ahlakı önceleyen Türk İslam anlayışının oluşmasına güçlü bir zemin oluşturmuşlardır. Hacı Bektâş-ı Velî siyasî ve sosyal karışıklığın hâkim olduğu bir ortamda Anadolu'da akıl, iman, ahlak bütünleşmesini sağlayarak bilhassa göçebe Türkmenlerin üzerinde gerek dinî inanışı gerekse ahlak anlayışı bakımından etki yaratmış, iz bırakmıştır. Onun din ve ahlak anlayışının tezahürlerini Bektaşî gelenek içerisinde bugün dahi görebilmek mümkündür.
Özet (Çeviri)
Although the Turks, who have a deep-rooted culture and civilisation, have established contact with many different nations and accepted various religions due to their way of life, they have maintained their beliefs originating from the Old Turkic Religion in various forms within these new belief systems. With the widespread acceptance of Islam, nomadic communities, which were far from the biblical understanding, partially continued their old beliefs in Islamic form within this new religious belief without rejecting them completely. Nomadic Turkish communities learnt Islam not from Arab commentators, jurisprudents and theologians, but from Sufis who prioritised morality and sang in Turkish, such as kam and bards, who were from their own way of life. The most prominent of these Sufis who offered a morality-based understanding of religion were Ahmet Yesevî and Hacı Bektash Velî, who was seen as his caliph in Rum. These names formed a strong basis for the formation of a Turkish understanding of Islam that prioritised morality that was tolerant and tolerant of the other. In an environment of political and social turmoil, Hacı Bektash Velî created an impact on especially nomadic Turkmens in terms of both religious belief and moral understanding by ensuring the integration of reason, faith and morality in Anatolia. It is possible to see the manifestations of his understanding of religion and morality in the Bektâshî tradition even today.
Benzer Tezler
- Nurettin Topçu'da medeniyet tasavvurunun tahlili
The analysis of civilization conception by Nurettin Topçu
RİFAT TÜRKARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
FelsefeDokuz Eylül ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH TOKTAŞ
- İslâm medeniyetinde şehir ve erdem
City and virtue in Islamic civilization
RUKİYE KARABULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
FelsefeBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KEMAL GÖZ
- Türkistanlı Ceditçi Abdullah Avlânî - Hayatı ve Şiirleri
Abdullah Avlânî, Cedidist, from Turkestan - Life and Poems
ELMUROD KHOLMATOV
Doktora
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞUAYIP KARAKAŞ
- Cemil Meriç ve Ümit Meriç'in İslâmiyet'e dair temel fikirlerinin mukayesesi
A comparision of Cemil Meriç and Ümit Meriç's main opinions related to İslam
SEÇİL DAŞTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Sosyolojiİnönü ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEZGİN KIZILÇELİK
