Zihin kuramı öğelerine göre resimli çocuk kitaplarının incelenmesi
Examination of illustration books according to theory of mind elements
- Tez No: 948495
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HİKMET ZELYURT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Erken Çocukluk, Zihin Kuramı, Resimli Çocuk Kitapları, Sosyal Biliş, İçerik Analizi, Early Childhood, Theory of Mind, Picture Books, Social Cognition, Content Analysis
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İnönü Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Okul Öncesi Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 130
Özet
Bu araştırmanın amacı, okul öncesi döneme yönelik resimli çocuk kitaplarında yer alan zihinsel durum ifadelerinin içerik analizini yaparak bu kitapların çocukların zihin kuramı gelişimine katkısını ortaya koymaktır. Zihin kuramı bireyin kendi ve başkalarının duygu, düşünce, niyet, inanç ve yanlış inanç gibi zihinsel durumlarını anlama ve yorumlama becerisidir. Erken çocukluk döneminde bu becerinin temellerinin atıldığı dikkate alındığında çocuklara sunulan görsel ve sözel uyaranların niteliği büyük önem taşımaktadır. Bu araştırmada örneklem grubunu oluşturan kitaplar, amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örneklemesi esas alınarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda, son on yıl içerisinde Türkiye'de yayımlanmış, okul öncesi yaş grubuna hitap eden ve içerisinde belirgin bir anlatı yapısı bulunan 30 resimli çocuk kitabı seçilmiştir. Kitapların seçiminde zihinsel durum ifadelerine (duygu, düşünce, niyet, inanç vb.) yer verme potansiyeli taşıyan içerikler önceliklendirilmiştir. Farklı yayınevlerinden seçilen kitaplar; yazar çeşitliliği, tematik farklılıklar, karakter yapısı ve anlatım biçimi açısından çeşitlilik gösterecek şekilde seçilmiştir. Seçilen kitapların tamamı resimli hikâye kitabı niteliğinde olup, anlatı içeren metinler barındırmaktadır. Ayrıca kitapların okul öncesi eğitim ortamlarında kullanılabilir nitelikte olmasına dikkat edilmiştir. Bu bağlamda örneklem grubundaki kitaplar, güncel çocuk edebiyatı ürünleri arasında zihin kuramı bileşenlerinin temsilini analiz etmek için uygun bir temsil gücüne sahiptir. Analizler; duygular, düşünceler, niyetler, inançlar, yanlış inançlar ve başkalarının bakış açısını anlama olmak üzere altı temel zihin kuramı bileşeni üzerinden gerçekleştirilmiştir. Her bir bileşenin kitaplarda ne sıklıkla yer aldığı belirlenmiş, örnek cümleler üzerinden derinlemesine değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırma sonuçları, resimli çocuk kitaplarının yalnızca dil gelişimini değil; empati kurma, perspektif alma, duyguları tanıma ve sosyal etkileşimleri anlamlandırma gibi sosyal bilişsel becerilerin gelişimini destekleme açısından da önemli bir araç olduğunu göstermektedir. Özellikle duyguların yoğun biçimde işlendiği ve karakterlerin düşünsel içeriklerine dayalı eylemlerinin açıklandığı kitapların, çocukların zihin kuramı gelişimini desteklediği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, yanlış inanç içeren kurguların çocuklarda zihinsel esneklik kazandırdığı ve başkalarının düşünce ile inançlarını anlama becerilerini pekiştirdiği gözlemlenmiştir. Araştırma bulguları ebeveynlere, öğretmenlere ve çocuk edebiyatı yazarlarına zihin kuramı destekli kitap seçimi ve kullanımı konusunda somut öneriler sunmaktadır. Ayrıca çalışma erken çocukluk eğitiminde zihin kuramı gelişimini destekleyecek materyal tasarımına yönelik teorik bir temel de sağlamaktadır. Bu yönüyle araştırma okul öncesi dönemde sosyal biliş gelişimini destekleyen özgün bir kaynak niteliği taşımakta ve çocuk edebiyatı ile gelişim psikolojisi arasında güçlü bir köprü kurmaktadır.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to analyze the mental state expressions in picture books for preschool children and to examine how these books contribute to the development of theory of mind. Theory of mind refers to the cognitive ability to understand and interpret one's own and others' mental states—such as emotions, thoughts, intentions, beliefs, and false beliefs. Considering that the foundations of this ability are formed during early childhood, the quality of visual and verbal stimuli presented to children is of critical importance. In this context, 30 picture books published within the last decade were selected and analyzed through qualitative content analysis. The analysis was conducted across six fundamental components of theory of mind: emotions, thoughts, intentions, beliefs, false beliefs, and understanding others' perspectives. The frequency and depth of these mental state expressions in the books were identified and illustrated through sample excerpts. The results of the study reveal that picture books serve not only as tools for enhancing language development but also as powerful means of supporting social cognitive skills, such as empathy, perspective-taking, emotional recognition, and interpreting social interactions. Books that focus heavily on emotional representation and provide insight into characters' internal states were particularly effective in fostering theory of mind development. Narratives involving false beliefs were found to encourage cognitive flexibility and promote the understanding of divergent perspectives. The findings offer practical recommendations for parents, educators, and children's book authors on the selection and use of picture books to support theory of mind. Additionally, this study provides a theoretical framework for designing educational materials that foster social cognition in early childhood. In this regard, it stands out as a valuable resource bridging children's literature and developmental psychology, with significant implications for early childhood education.
Benzer Tezler
- A Posthuman Econarratological Reading of Julian Barnes's a history of the world in 10 ½ chapters, Peter Ackroyd's the Casebook of Victor Frankenstein, and Alan Moore's the saga of the Swamp Thing
Julian Barnes'ın 10 1⁄2 bölümde Dünya Tarihi, Peter Ackroyd'un Victor Frankenstein'ın Vaka Defteri ve Alan Moore'un Swamp Thing'inin Posthüman Ekonaratolojik Okuması
SEVDA AYVA
Doktora
İngilizce
2022
İngiliz Dili ve EdebiyatıHacettepe Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYTÜL ÖZÜM
- Jean Piaget düşüncesinde psikolojik yapılar
The physcholgical structures of Jean Piaget current
ÖZNUR AK (MERT)
- Aspect verbal en grec Istanbouliote: modele de description fonctionnaliste
Başlık çevirisi yok
EMİNE YAVAŞGEL
Yüksek Lisans
Fransızca
1993
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NÜKHET GÜZ
- Mimarlıkta 'etki'ye 'mem' kavramı üzerinden epidemiyolojik bakış
An epidemiological view of 'influence' in architecture through the concept of 'meme'
HİLAL KAYNAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURBİN PAKER KAHVECİOĞLU
- Towards psychological wellbeing: A comprehensive examination of mentalization in Turkish preschool children
Psikolojik iyi oluş haline doğru: Zihinselliştirmenin okul öncesi dönemdeki Türk çocuklarda kapsamlı incelenmesi
SELİN KİTİŞ