Geri Dön

Musiki İnkılabı sürecinde Refet Süreyya Hanım'ın yeri ve rolü

The position and role of Refet Süreyya Hanım in the process of the Music Reform

  1. Tez No: 948548
  2. Yazar: AYÇA DEMİRCİ
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. LEVENT DEĞİRMENCİOĞLU, PROF. DR. OKAN MURAT ÖZTÜRK
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Müzik, Music
  6. Anahtar Kelimeler: Musiki İnkılabı, Erken Cumhuriyet Dönemi, Refet Süreyya Hanım, Vakit Gazetesi, Eleştirel Söylem Çalışmaları, The Music Reform, Early Republican Period, Refet Süreyya Hanım, Vakit Newspaper, Critical Discourse Studies
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Erciyes Üniversitesi
  10. Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Müzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 291

Özet

Bu tez çalışması Erken Cumhuriyet'e özgü inkılaplar arasında yer alan Musiki İnkılabı'nı sürecin yegâne kadın aktörü olma ayrıcalığını taşıyan Refet Süreyya Hanım bağlamında ele almaktadır. Özellikle 1926 yılı temelinde Musiki İnkılabı'na dair dönem basınına yansıyan ideolojik ve söylemsel boyutlar mikro düzeyde incelenmiş; bireysel bir aktörün sürece katılım gerekçeleri ile bu katılımın, döneme özgü 'iktidar-ideoloji-söylem' çerçevesiyle ilişkilenme tarzı, çeşitli yön ve boyutlarıyla analiz edilmiştir. Eleştirel teori temelinde nitel araştırma olarak yapılandırılan çalışmada, 'doküman analizi', 'eleştirel biyografi' ve 'eleştirel söylem çözümlemesi' gibi yöntemlerden yararlanılmıştır. Araştırma sürecinde öncelikle Refet Süreyya Hanım'a dair biyografik veriler, dönemin sosyo-politik bağlamıyla ilişkilendirilerek bütüncül şekilde değerlendirilmiştir. Eleştirel söylem çözümlemesi ise iki aşamalı olarak gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada, Refet Süreyya Hanım'ın da dâhil olduğu Vakit gazetesindeki 'millî musiki' gündemine ait sekiz yayının analizi yapılmış; Gazete ile iktidar arasındaki ilişki, söylem pratikleri üzerinden çözümlenmiştir. Bu aşamada elde edilen bulgular, basına yansıyan boyutlarıyla Refet Süreyya Hanım'a ait söylemlerin hem Vakit gazetesi hem de Kemal Emin Bara tarafından iktidarın siyasi yönelimleri doğrultusunda manipüle edildiğini açık biçimde ortaya koymuştur. Metinlerdeki söylem stratejileri Teun A. van Dijk'ın 'ideolojik kare' yaklaşımıyla tematik tarzda sınıflandırılmış ve bulgular, sürece katılım sağlayan diğer aktörlerin söylemleriyle de ilişkilendirilerek ikinci bir karşılaştırmalı çözümlemeye tabi tutulmuştur. Elde edilen bulguların önemli bir kısmı, Musiki İnkılabı hakkında bugüne değin hâkim kılınan literatürde aktarılan kimi kanaatlerle açık bir şekilde çeliştiği ve sürecin işleyişi konusunda önemli boşluklar bulunduğunu açıkça gösterdiğinden, bulgular üzerinden ayrıntılı bir tartışmaya yer verilmiştir. Tartışmada, 'millî musiki' gündeminin özellikle Vakit gazetesi aracılığıyla nasıl var edildiği ve gündemde yer verilen aktörlerin, sonuçta iktidarca belirlenmiş olan politikanın topluma aktarılmasında hangi söylem stratejilerini takip ettikleri ve özellikle de Refet Süreyya ismi etrafında gerçekleştirilen uygulamalarda başvurulan etik dışı boyutlar üzerinde durulmuştur. Araştırma sonucunda Musiki İnkılabı'nın, 'medeniyet değiştirme' esasına dayalı Garplılaşma programı çerçevesinde, daha geniş kapsamlı bir toplumsal ve kültürel dönüşüm projesinin ayrılmaz bir parçası hâline getirildiği; Vakit gazetesi gibi kurumsal aktörlerin yanı sıra bireysel aktörlerin de sürece aktif biçimde katıldığı; 'millî müzik' söyleminin aktörlerce propaganda aracı olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Refet Süreyya Hanım'ın, dönemin kurucu kadroları ve cumhur reisiyle olan yakın temasının sürece katılımını doğrudan etkilediği, kendisine atfedilen rolün ise 'bağımsız' bir 'etkin aktörlük'ten ziyade, iktidar tarafından 'yönlendirilen' ve söylemsel olarak 'şekillendirilen' bir 'temsil figürü' niteliği taşıdığı ortaya konulmuştur.

Özet (Çeviri)

This doctoral thesis examines the Music Reform, which is among the reforms specific to the Early Republic, in the context of Refet Süreyya Hanım, who has the privilege of being the sole female actor of the process. The ideological and discursive dimensions reflected in the press regarding the Music Reform, especially in the year 1926, were examined at a micro level; the reasons for an individual actor's participation in the process and the way this participation was related to the 'power-ideology-discourse' framework specific to the period were analyzed in various aspects and dimensions. In the study, which was structured as a qualitative research based on critical theory, methods such as 'document analysis', 'critical biography' and 'critical discourse analysis' were used. In the research process, first of all, the biographical data regarding Refet Süreyya Hanım were evaluated in a holistic manner by associating them with the socio-political context of the period. The critical discourse analysis was carried out in two stages. In the first stage, eight publications on the 'national music' agenda in the Vakit newspaper, in which Refet Süreyya Hanım was also involved, were analyzed; the relationship between the newspaper and the government was analyzed through discourse practices. The findings obtained at this stage clearly revealed that Refet Süreyya Hanım's discourses, as reflected in the press, were manipulated by both the Vakit newspaper and Kemal Emin Bara in line with the government's political orientations. The discourse strategies in the texts were classified thematically using Teun A. van Dijk's 'ideological square' approach, and the findings were subjected to a second comparative analysis by relating them to the discourses of other actors participating in the process. Since a significant part of the findings clearly contradict some of the opinions conveyed in the literature that has been dominant so far about the Music Reform and clearly show that there are significant gaps in the functioning of the process, a detailed discussion has been given on the findings. The discussion focuses on how the 'national music' agenda was created, especially through the Vakit newspaper, and what discourse strategies the actors included in the agenda followed in conveying the policy determined by the government to the society, and especially the unethical dimensions applied in the practices carried out around the name of Refet Süreyya. As a result of the research, it has been determined that the Music Reform was made an inseparable part of a more comprehensive social and cultural transformation project within the framework of the Westernization program based on the principle of 'changing civilization'; that individual actors as well as institutional ones such as the Vakit newspaper actively participated in the process; and that the discourse of 'national music' was used as a propaganda tool by the actors. It has been revealed that Refet Süreyya Hanım's close contact with the founding cadres and the president of the period directly affected her participation in the process, and that the role attributed to her was not an 'independent active actor' but rather a 'representative figure' 'directed' and discursively 'shaped' by the government.

Benzer Tezler

  1. Modernleşmenin kültürel araçlarından biri olarak müzik reformu

    At the modernisation period revolution of music and instruments as a oart of the cultural policy of the republic

    ŞERMİN GÜNDÜZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    MüzikHatay Mustafa Kemal Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. OLCAY ÖZKAYA DUMAN

  2. Türk İnkılâbı ve muhafazakârlık: Peyami Safa örneği

    Turkish Revolution and conservatism: Peyami Safa sample

    ÖZLEM TARCAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    TarihDokuz Eylül Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NEDİM YALANSIZ

  3. Çok partili hayata geçiş sürecinde Türkiye'de müzik algısı ve müzik dergileri(1946-1950)

    Music perception and music magazines in Turkey during the transition to multi party system (1946-1950)

    ESRA ÇETİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    MüzikAdnan Menderes Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. DİLŞEN İNCE ERDOĞAN

  4. Türk Beşleri tarafından çokseslendirilmiş olan türkülerin armoni anlayışı bakımından incelenmesi

    An investigation of folk songs made polyphonic by Turkish Fives in terms of harmony understanding

    ÜNSAL DENİZ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Müzikİnönü Üniversitesi

    Müzik Ana Bilim Dalı

    PROF. SERVER ACİM

  5. Geleneksel Türk müziği çevreleri tarafından yayımlanan süreli yayınların modernleşme ve müzik bağlamında incelenmesi

    The analysis of periodical publications published by traditional Turkish music circles in the context of modernisation and music

    MEHMET ARSLANBOĞA

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    MüzikErciyes Üniversitesi

    Müzik Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NAZİFE OYA LEVENDOĞLU

    PROF. DR. CENK GÜRAY