Cumhuriyet döneminde ulus kimliği inşasında dil kullanımının karşılaştırmalı çözümlemesi
Comparative analysis of language use in the construction of national identity in the Republican era of Türkiye
- Tez No: 948549
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZGÜN KOŞANER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Genel Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Dilbilim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 162
Özet
Ulus kimliği kavramı, bir ulusun ortak dil, tarih, kültür, değer ve tutumları çerçevesinde şekillenen ortak aidiyet algısını ifade eder. Anderson (1983)'ün“Muhayyel Cemaatler”kavramında belirttiği üzere, uluslar organik süreçler sonucunda ortaya çıkmaz; aksine ideolojiler, söylemsel uygulamalar ve sembolik süreçler aracılığıyla iktidar tarafından inşa edilir. Bu çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan günümüze kadar olan süreçte, ulus kimliğinin söylem yoluyla nasıl inşa edildiğini ve dönüştüğünü incelemeyi amaçlıyoruz. Araştırmamızda, Türkiye Cumhuriyeti tarihini 1923-1938 (kuruluş dönemi) ve 2010-2025 (güncel dönem) olmak üzere iki ana dönem olarak ele alıyoruz. Bu dönemlerde Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı olarak görev yapmış olan Mustafa Kemal Atatürk, Abdullah Gül ve Recep Tayyip Erdoğan'ın konuşmalarını Ruth Wodak (2015)'in Söylem Tarihsel Yaklaşımı (STY) çerçevesinde karşılaştırmalı olarak çözümlüyoruz. Belirlediğimiz zaman aralıkları içerisinde bu liderlerin gerçekleştirdiği konuşmaları“halka hitaplar”,“meclis açılış konuşmaları”ve“özel gün/bayram hitapları”olmak üzere üç ulam altında inceleyerek, Türk ulus kimliğinin söylem yoluyla inşasını ve baskın söylemin zaman içerisinde geçirdiği dönüşümü çözümlemeyi; bu süreçte öne çıkan, değişmeyen ve farklılaşan unsurları belirlemeyi hedefliyoruz. Çalışmamız kapsamında, toplamda 231 metin içerisinden rastgele örneklem yöntemiyle seçilen 30 metni, Wodak (2015)'in söylem tarihsel yaklaşımı çerçevesinde belirlediği beş temel strateji (adlandırma, niteleme, akıl yürütme, bakış açısı kazandırma ve vurgulama/yumuşatma) açısından inceliyoruz. Türkiye'de ulus kimliği inşasını inceleyen çalışmaların şimdiye kadar genellikle yalnızca tarihsel, sosyolojik veya politik çözümlemelere dayanması ve Eleştirel Söylem Çözümlemesi yöntemi kullanılarak Türkiye tarihini bütünsel bir şekilde dilbilimsel bağlamda ele alan araştırmaların kısıtlı olması, çalışmamızın özgün boyutunu oluşturur. Çalışmamızda, Türk ulus kimliğinin, Cumhuriyet'in kuruluş döneminde çağdaş, aydınlanmacı ve seküler bir Türklük bilinci üzerinden kurgulanırken, 2010 sonrası dönemde dinsel göndermeler ve ümmet bilincinin harmanlandığı, iç ve dış tehditlere karşı daha korumacı bir yaklaşım benimseyen yeni bir Türklük anlayışı üzerinden yeniden inşa edildiği varsayımını öne sürüyoruz. Sonuç olarak, bu bulguların Türkiye'de ulus kimliği tartışmalarına yeni bir kuramsal bakış açısı sunmasının yanı sıra, kimlik siyasetinin çağdaş biçimlerini anlamamıza da katkı sağlayacağını öngörüyoruz.
Özet (Çeviri)
The concept of national identity refers to a nation's shared sense of belonging shaped by its common language, history, culture, values and attitudes. As Anderson (1983) states in his concept of“Imagined Communities”, nations do not emerge as a result of natural processes; rather, they are constructed by those in power through ideologies, discursive practices and symbolic processes. In our study, we aim to examine how nation identity has been constructed and transformed through discourse from the beginning of the Republic of Turkey to the current state. In our research, we divide the history of the Republic of Turkey into two main periods: 1923-1938 (the founding period) and 2010-2025 (the current period). We conduct a comparative analysis of the speeches of Mustafa Kemal Atatürk, Abdullah Gül and Recep Tayyip Erdoğan, who served as the President of the Republic of Turkey during these periods; using Ruth Wodak's (2015) Discourse Historical Approach (DHA). By analyzing the speeches delivered by these leaders; we have defined those speeches as“public addresses”,“parliamentary inauguration speeches”and“special day/holiday addresses”. We aim to analyze the construction of Turkish nation identity through discourse and the transformation of the dominant discourse over time, and to identify the prominent, unchanging and differentiating elements in this process. Within the scope of our study, we examine 30 texts selected through random sampling from a total of 231 texts in the context of the five basic strategies (naming, qualifying, reasoning, perspective-taking and emphasizing/emphasizing) identified by Wodak (2015) within the framework of the discourse historical approach. The unique aspect of our study is that the previous studies examining the construction of nation identity in Türkiye are generally based only on historical, sociological or political analyses and there is a limited amount of research that addresses the history of Türkiye in a comprehensive linguistic context using the Critical Discourse Analysis method. In our study, we propose that while Turkish national identity was constructed through a modern, enlightened and secular sense of Turkishness during the founding period of the Republic, it has been reconstructed in the post-2010 period through a new understanding of Turkishness that blends religious references and ummah consciousness together; and adopts a more defensive approach against internal and external threats. In conclusion, we anticipate that these findings will not only provide a new theoretical perspective to the debates on national identity in Turkey, but also contribute to our understanding of contemporary forms of identity politics.
Benzer Tezler
- Cumhuriyet dönemi millî kimlik inşası: Millîlik sorunu ve Batı etkisi (1923-1950)
The construction of national identity in the Republican period: The question of nationality and Western influence (1923-1950)
RAHMİ ŞEYHOĞLU
Doktora
Türkçe
2025
Siyasal BilimlerErciyes ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKKI BÜYÜKBAŞ
- The Constitution of Turkish national identity and republican institutions
Türk milli kimliğinin inşası ve cumhuriyet kurumları
EMRE GÖKALP
Yüksek Lisans
İngilizce
1997
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ECEVİT
- Meşrutiyet'ten günümüze tarih ders kitaplarında Türk kimliğinin inşası
Constitutional monarchy to the present construction of Turkish identity in history textbooks
TERCAN YILDIRIM
Doktora
Türkçe
2014
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ŞİMŞEK
- Milli kimliğin inşa sürecinde çağdaş Türk sanatı
Contemporary Turkish art in the process of building national identity
DİLAN CEREN HOPOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
PROF. DR. ALAYBEY KAROĞLU
- Türkiye'de Tek Parti Dönemi ulus inşa süreci ve halkevlerinin rolü (1932-1946)
Nation-building process in Turkey during The Single Party Period and role of the people's houses (1932-1946)
İSMET FURKAN OĞUZHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Siyasal BilimlerAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DEMİRHAN FAHRİ ERDEM