Sebze tohumu dış ticaretinde Türkiye'nin konumu ve bunun Antalya sebze tohumu üretimine yansımaları
Turkey's position in vegetable seed foreign trade and its reflections on Antalya vegetable seed production
- Tez No: 948587
- Danışmanlar: DOÇ. DR. RAHMİYE FİGEN CEYLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 76
Özet
Küresel iklim değişikliğinin etkilerinin giderek daha belirgin hale geldiği ve kaliteli gıda üretiminin giderek artan bir öneme sahip olduğu günümüzde, tarım sektörü ve bu sektörün içinde ekonomik ve stratejik bir faaliyet alanı olan tohumculuk, giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Tarım sektörü, ülke nüfusunun yaşamını sürdürebilmesi, milli gelir ve istihdama katkı sağlaması, diğer sektörlere ham madde ve sermaye temin etmesi, ihracat ve ithalata doğrudan ve dolaylı etkisi ile tüm dünyada vazgeçilmez bir sektör olarak kabul edilmektedir. Türkiye özelinde, tarım sektörü Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüze kadar ekonomik ve sosyal gelişim açısından kritik bir rol oynamış ve bu rolünü sürdürmeye devam etmektedir. Türkiye, sebze tohumu üretiminde önemli bir potansiyele sahip olmasına rağmen; nitelikli iş gücü eksikliği, yüksek maliyetler ve döviz kuru dalgalanmaları gibi yapısal sorunlarla karşı karşıyadır. Bu sorunların çözümü için firmaların kurumsal kapasitelerini güçlendirmeleri, üniversitelerle iş birliklerini artırmaları ve çalışan eğitimlerine önem vermeleri gerekmektedir. Ayrıca, üretim ve ihracata yönelik teşvik mekanizmalarının geliştirilmesi, dış pazarlara erişimi kolaylaştıracaktır. Türkiye de kamu-özel sektör iş birlikleri yoluyla yerli ve iklime uyumlu çeşitlerin geliştirilmesi, uluslararası pazarlarda rekabet gücünü artıracaktır. Küçük ölçekli işletmelerin desteklenmesi sektörde büyümeyi sağlayacaktır. Öte yandan, iklim değişikliği ile birlikte kuraklığa ve hastalıklara dayanıklı çeşitlere ve organik tohumlara olan talebin artması alternatif pazarlara açılım için yeni fırsatlar sunmaktadır. Türkiye, önemli bir sebze üreticisi olmasına rağmen geçmişte sebze tohumu konusunda dışa bağımlı bir yapıya sahipti. Ancak son yıllarda uygulanan politikalar ve yapılan desteklemeler ile tohumculuk sektöründe önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Türkiye'nin İhracat ve İthalat miktarlarına bakıldığında yıllara bağlı olarak dalgalanmalar olsa da incelenen dönemlerin çoğunda sebze tohumu ihracatının sebze tohumu ithalatından yüksek olduğu tespit edilmiştir. Türkiye, sebze tohumu ihracatında her geçen gün küresel pazardaki konumunu güçlendirmekte ve hem iç hem de dış piyasa taleplerini karşılamaya devam etmektedir. Ülkenin sahip olduğu jeopolitik konum ve iklimsel avantajlar, tohumculuk sektöründe rekabetçi bir profil sergilemesine katkı sağlamaktadır. Özellikle Antalya ili, ılıman iklim koşulları sayesinde yıl boyunca üretim yapılabilmesine olanak tanımakta; turizm potansiyeli ve gelişmiş ulaşım altyapısı gibi avantajlarıyla Türkiye'nin sebze tohumu üretiminde öncü illerinden biri olarak öne çıkmaktadır. 2002 yılında 145.227 ton olan tohumluk üretimi, 2023 yılı itibariyle 9 kat artarak 1.300.020 tona ulaşmıştır. Sebze tohumunda, 2002 yılında %10 olan yerli tohum payı, kamu ve özel sektör tarafından gerçekleştirilen ıslah çalışmaları sonucunda %55'lere yükselmiştir. Kavun, biber, domates gibi bazı sebze türlerinde ise bu oran %70'lere ulaşmıştır. Türkiye'de sebze tohumu üretimi yapan toplam 337 firma bulunmakta olup, bu firmaların 112'si (%33) Antalya ilinde faaliyet göstermektedir. Bu nedenle, araştırma alanı olarak Antalya ili seçilmiştir. Türkiye'nin sebze tohumu dış ticaretindeki konumu, ithalat ve ihracat verileri incelenerek ekonomideki önemi vurgulanmaya çalışılmıştır. Araştırmanın ana materyalini ikincil veriler oluşturmakta olup, çalışmada BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Türkiye Tohumcular Birliği (TÜRKTOB), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri, Uluslararası Tohum Federasyonu (İSF) ve konu ile ilgili diğer kurum ve kuruluşların raporları, araştırmaları ve istatistikleri kullanılmıştır. Toplanan ikincil verilerden, öncelikle seçilen tohum türleri üzerinden yıllara bağlı hesaplamalar yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
In today's world, where the effects of global climate change are becoming increasingly evident and the need for high-quality food production is gaining critical importance, the agricultural sector and particularly the seed industry as a strategic and economic component of it is becoming ever more vital. Agriculture is universally recognized as an indispensable sector due to its role in sustaining population livelihoods, contributing to national income and employment, supplying raw materials and capital to other industries, and its direct and indirect impact on both imports and exports. In the case of Turkey, agriculture has played a critical role in the country's economic and social development since the foundation of the Republic, and it continues to do so. Although Turkey holds significant potential in vegetable seed production, the sector faces structural challenges such as a shortage of qualified labour, high production costs, and fluctuations in foreign exchange rates. Addressing these issues requires strengthening the institutional capacities of seed companies, enhancing collaboration with universities, and prioritizing training programs for employees. Furthermore, the development of incentive mechanisms for production and export would facilitate access to international markets. Developing locally adapted and climate-resilient seed varieties through public–private partnerships will enhance Turkey's competitiveness in global markets. Supporting small-scale enterprises is also crucial for ensuring sustainable sectoral growth. Moreover, increasing global demand for drought- and disease-resistant cultivars, as well as for organic seeds in response to climate change, offers new opportunities for accessing alternative markets. Despite being a significant producer of vegetables, Turkey was historically dependent on foreign sources for vegetable seeds. However, recent policy interventions and state support have led to substantial progress in the seed sector. Although fluctuations exist over time, analyses of export and import figures indicate that Turkey's vegetable seed exports have surpassed its imports in most of the reviewed years. Turkey continues to strengthen its position in the global vegetable seed market and meets the demands of both domestic and international markets. The country's geopolitical position and climatic advantages contribute to its competitive edge in the seed industry. In particular, the Antalya province due to its mild climate that allows for year round production, tourism driven demand, and well-developed transportation infrastructure stands out as one of Turkey's leading regions in vegetable seed production. In 2002, certified seed production in Turkey totalled 145,227 tons. By 2023, this figure had increased ninefold, reaching 1,300,020 tons. In vegetable seeds, the share of domestic varieties increased from 10% in 2002 to approximately 55% as a result of breeding activities carried out by public and private institutions. For some vegetable types such as melon, pepper, and tomato, this ratio has reached up to 70%. Currently, there are 337 companies producing vegetable seeds in Turkey, 112 of which (33%) are located in the Antalya province. For this reason, Antalya was selected as the study area for the research. This study aims to emphasize Turkey's position in the foreign trade of vegetable seeds by analyzing import and export data and evaluating its economic significance. The research is based on secondary data, obtained from the Food and Agriculture Organization (FAO), Turkish Seed Growers Association (TÜRKTOB), Turkish Statistical Institute (TÜİK), International Seed Federation (ISF), and other relevant institutional reports, research papers, and statistical databases. Calculations were primarily carried out on selected seed types across various years using these data sources.
Benzer Tezler
- Pazarlamada standardizasyonun yeri yaş meyve ve sebze ihracatında standardizasyonun önemi üzerinde bir inceleme
Başlık çevirisi yok
RECAİ ÇINAR
- Sebze tohumu dış ticaretinde rekabet analizi: Antalya ili örneği
Competitive analysis of foreign trade of vegetable seed: Case of province of Antalya
ABDÜLKADİR FİLİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatAkdeniz ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ SAYIN
- Türkiye'de sebze tohumu dış ticaretine yönelik izlenen politikaların etkilerinin swot ve sor analizi ile incelenmesi: Antalya ili örneği
Assesment for the effects of vegetable seeed foreign trade policies followed in Turkey through swot and sor analysis: İn the province of Antalya
OYA SAV
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
ZiraatAkdeniz ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ SAYIN
- Adana İlinde bitkisel tohum üretimi yapan firmaların üretim dağıtım yapısı, sorunları ve çözüm önerileri
Başlık çevirisi yok
GÜLCAN USAL