Güvenli iş yerlerinin sağlanabilmesi için yapay zekâ tabanlı bir program geliştirilmesi
Developing artificial intelligence-based program to ensure safe workplaces
- Tez No: 949368
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ RİZA MOTORCU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Bilim ve Teknoloji, Mühendislik Bilimleri, Science and Technology, Engineering Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İş Sağlığı ve Güvenliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 262
Özet
İş sağlığı ve güvenliği (İSG), endüstriyel gelişmeler ve karmaşık üretim süreçleriyle birlikte giderek önem kazanmaktadır. Günümüzde iş kazalarının yalnızca bireysel hatalardan değil, örgütsel, çevresel ve sistemsel etmenlerin etkileşimi sonucu meydana geldiği bilinmektedir. Bu durum, geleneksel risk analiz yöntemlerinin ötesinde, yapay zekâ (YZ) tabanlı karar destek sistemlerine olan ihtiyacı artırmaktadır. Bu tez çalışmasında, iş güvenliği risklerinin etkileşim temelli ve kullanıcı dostu bir yaklaşımla değerlendirilmesini amaçlayan Python–CLIPS tabanlı bir uzman sistem (US) olan WaSaEx geliştirilmiştir. Yazılım, iki versiyondan oluşmaktadır: Versiyon-1, sektörel bazda depo ortamlarındaki kayma, tökezleme ve düşme (KTD) kazalarına odaklanmakta; Versiyon-2 ise küçük ve orta ölçekli işletmelerde (KOBİ) genel risklerin analizini gerçekleştirmektedir. Versiyon-1 kapsamında, KTD kazalarına ilişkin 49 iş kazası türü ve 53 risk etmeni tanımlanmış, bunlardan 16'sının diğerleriyle etkileşim sonucu oluştuğu belirlenmiştir. Kullanıcıdan alınan veriler doğrultusunda risk ciddiyeti hesaplanmakta ve önleyici tedbirler .txt formatında sunulmaktadır. Versiyon-2, KOBİ düzeyinde 154 risk faktörü ve 24 ana tehlike kategorisini kapsamaktadır. 195 soru ile yapılan analizler sonucunda 939 önleyici tedbir belirlenmiştir. Risk analizi süreci; risk ciddiyetinin belirlenmesi, tedbir varyasyonlarının değerlendirilmesi ve Hata Türleri ve Etkileri Analizi (FMEA/HTEA) parametrelerinin hesaplanması olmak üzere üç aşamadan oluşmaktadır. Bu süreçlerde CLIPS ortamında toplam 7600 kural çalışmaktadır. Geliştirilen WaSaEx programı, İSG yönetiminin dijitalleşmesinde önemli bir adım olup, uzman bilgiye dayalı karar süreçlerini otomatikleştirerek risklerin bütüncül bir şekilde yönetilmesini sağlamaktadır.
Özet (Çeviri)
Occupational Health and Safety (OHS) has become increasingly significant alongside industrial developments and complex production processes. Today, it is well understood that occupational accidents do not solely result from individual mistakes but emerge from the complex interactions of organizational, environmental, and systemic factors. This situation has heightened the need for decision support systems based on Artificial Intelligence (AI), surpassing traditional risk analysis methods. In this thesis study, a Python–CLIPS-based expert system (ES) named WaSaEx was developed to evaluate occupational safety risks through an interaction-oriented and user-friendly approach. The software consists of two versions: Version-1 focuses on slip, trip, and fall (STF) accidents in warehouse environments on a sectoral basis, while Version-2 performs a comprehensive analysis of general risks in small and medium-sized enterprises (SMEs). Within the scope of Version-1, 49 types of occupational accidents and 53 risk factors related to STF accidents were identified, of which 16 were found to result from interactions with others. Based on user-provided data, the severity of the risks is calculated, and preventive measures are presented in .txt format. Version-2 encompasses 154 risk factors and 24 main hazard categories at the SME level. Through the analysis of 195 questions, a total of 939 preventive measures were identified. The risk analysis process consists of three stages: determining risk severity, evaluating the impact of preventive measure variations, and calculating FMEA parameters. A total of 7,600 rules are executed in the CLIPS environment throughout these processes. The developed WaSaEx system represents a significant step toward the digitalization of OHS management, enabling holistic risk management by automating expert-based decision-making processes.
Benzer Tezler
- Merkezi ve dışmerkez çaplı çelik yapı sistemlerinde lineer olmayan davranışın incelenmesi ve süreklilik düzeyinin belirlenmesi
Non-linear behavior and ductility of concentrically and eccentrically braced steel frame structures
BAHADIR ÖZCİHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERKAN ÖZER
- Kısmen veya tamamen akışkana daldırılmış sonsuz derin akışkan ortamındaki kabukların hidroelastik ve elastoakustik analizi
Hydroelastic and elastoacoustic analysis of partially and fully submerged shells in infinitely deep water
İBRAHİM TUĞRUL ARDIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Gemi Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiGemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ERGİN
- Geometric factors in roadway drainage
Yol drenajında geometrik faktörler
SEVGİ ÇAVDAR
Doktora
İngilizce
2022
İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ UYUMAZ
- Kentsel mekanlarda yayalaştırma ve cephelerin yenilenmesi: Samsun Çiftlik Caddesi örneği
Pedestrianization of urban area and renewal of facade: The case of Samsun Çiftlik Street
BURCU YAZICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERKAN AVLAR
- İş sağlığı ve güvenliği açısından kimyasal risk etmenleri ve yangın güvenliği
Chemical risk factors and fire safety in terms of occupational health and safety
AYTÜL SANAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
KimyaAmasya Üniversitesiİş Sağlığı ve Güvenliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE ŞAHİN YAĞLIOĞLU