Sanal gerçeklik turizminin iyileştirici rolünün nörobilimsel ve boylamsal analizi
Neuroscientific and longitudinal analysis of the recovery role of virtual reality tourism
- Tez No: 949726
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖZGÜR DAVRAS
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Nöroloji, Psikoloji, Turizm, Neurology, Psychology, Tourism
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Turizm İşletmeciliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 194
Özet
Bu tez, sanal gerçeklik (Virtual Reality-VR) turizminin çalışma ortamında iyileştirici bir strateji olarak potansiyelini biri laboratuvar diğeri saha çalışması olmak üzere birbirini tamamlayan iki çalışma aracılığıyla incelemektedir. Laboratuvar çalışması, VR'nin iyileştirici etkisinin altında yatan nöral mekanizmaları, katılımcıların beyin aktivitelerini doğrudan ölçerek araştırmış ve farklı VR türlerinin (rahatlatıcı ve macera) rahatlama ve psikolojik kopmayı nasıl etkilediğini ortaya koymuştur. Öznel (anket) ve psikofizyolojik (elektroensefalografi) ölçüm teknikleri kullanılarak elde edilen sonuçlar, kısa bir VR turizm deneyiminin bile önemli iyileştirici etkiler sağlayabileceğini göstermiştir. Rahatlama artan alfa bandı aktivitesi ile ilişkiliyken, psikolojik kopmanın artan beta bandı aktivitesi ile ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bulgular, iş stresinden (veya günlük kaygılardan) psikolojik olarak uzaklaşma noktasında macera VR turizmi gibi oldukça sürükleyici uyaranların rahatlatıcı VR ve kontrol VR içeriklerine kıyasla daha etkili olduğunu ortaya koymuştur. Saha çalışması, laboratuvar çalışmasının kontrollü ortamında elde edilen VR'nin iyileştirici rolünün gerçek bir çalışma ortamındaki etkinliğini değerlendirmek ve özellikle VR'nin olumlu psikolojik etkilerinin iş günü boyunca ne kadar sürdüğünü belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Deneyim örnekleme yöntemi kullanılarak, çalışanların iyileşme seviyeleri 10 gün boyunca günde 4 kez ölçülmüş ve VR'nin etkileri geleneksel mola aktivitelerinin etkileriyle karşılaştırılmıştır. Sonuçlar, sanal gerçekliğin geleneksel molalara kıyasla psikolojik kopmayı ve rahatlamayı önemli ölçüde artırdığını, faydaların mola sonrası anın ötesine geçtiğini ve iş günü boyunca iyi oluş halini olumlu yönde etkilediğini ortaya koymuştur. Bununla birlikte, onarıcı etkiler zamanla azalmış, bu da sanal gerçekliğin faydalarının süresinin sınırlı olduğunu göstermiştir. Sonuç olarak bu çalışma, sanal gerçeklik kaynaklı psikolojik iyileşmenin altında yatan nöral mekanizmaları aydınlatarak ve gerçek çalışma ortamlarında uygulanabilirliğini değerlendirerek literatüre katkıda bulunmaktadır. Ayrıca, çalışanların iş yerindeki iyi oluşlarını artırma noktasında VR teknolojisinin yenilikçi bir strateji olarak uygulanması için değerli pratik çıkarımlar sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis examines the potential of virtual reality (VR) tourism as a recovery strategy in the workplace through two complementary studies, one laboratory and one field study. The laboratory study investigated the neural mechanisms underlying the restorative effect of VR by directly measuring participants' brain activity and revealed how different types of VR (relaxing and adventure) affect relaxation and psychological detachment. Using subjective (questionnaire) and psychophysiological (electroencephalography) measurement techniques, the results showed that even a brief VR tourism experience can provide significant recovery effects. Relaxation was associated with increased alpha-band activity, while psychological detachment was associated with increased beta-band activity. The findings also revealed that highly immersive stimuli, such as adventure VR tourism, were more effective than relaxing VR and control VR content for psychological detachment from work stress (or everyday concerns). The field study was conducted to evaluate the effectiveness of VR tourism's restorative role—obtained in the controlled environment of the laboratory study—in a real work setting and especially to determine the duration of the positive psychological outcomes throughout the workday. Using the experience sampling method, employees' recovery levels were measured 4 times a day for a period of 10 days, and the effects of VR were compared to the effects of traditional work break activities. Results revealed that VR significantly increased psychological detachment and relaxation compared to traditional breaks, with benefits extending beyond the post-break moment and positively affecting recovery levels throughout the workday. Nonetheless, the restorative effects diminished over time, suggesting that the benefits of VR are short-lived. In conclusion, this study contributes to the literature by elucidating the neural mechanisms underlying VR-induced psychological recovery and assessing its applicability in real work settings. It also offers valuable practical implications for the application of VR technology as an innovative strategy to enhance employees' well-being at work.
Benzer Tezler
- Pazarlama stratejileri açısından Omnichannel'in önemi ve bir araştırma
The importance of Omnichannel in terms of marketing strategies and a research
FURKAN ERSOY
- Sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik teknolojilerinin turist tatmini üzerine etkileri: Çanakkale tarihi yarımada örneği
The effects of virtual reality and augmented reality technologies on tourist satisfaction: The case of Çanakkale historical peninsula
EMİN CAN DURNA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TurizmSakarya Uygulamalı Bilimler ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜMEYRA TAŞÇIOĞLU BAYSAL
- Bilgilendirme tasarımında artırılmış gerçeklik kullanımı: Giresun turizm haritası uygulaması
Use of augmented reality in information design: Giresun tourism map application
BÜŞRA NUR TEKİNER
- Investigating virtual representations in virtual reality social networks
Sanal gerçeklik sosyal ağlarındaki sanal temsillerin incelenmesi
EGE ŞAHİNDOKUYUCU
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiBilim, Teknoloji ve Toplum Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEVİL HATİCE BALTALI TIRPAN
- Sanal ortamda mekan ve figür çözümlemeleri
Space and figure analysis in virtual enviroment
FAHRETTİN ONUR URGANİOĞLU