Afet çalışanlarında travma sonrası stres belirtileri, tükenmişlik belirtileri ve depresif belirtilerin yordayıcısı olarak duygusal emek, hayatta kalanla özdeşim ve kaynak kaybı değişkenlerinin rolünün incelenmesi
Investigating the role of emotional labor, survivor identification and resource loss variables as predictors of posttraumatic stress symptoms, burnout symptoms and depressive symptoms in disaster workers
- Tez No: 949727
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SEDAT İŞIKLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 200
Özet
Mevcut tez çalışmasında 6 Şubat 2023 tarihli Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası, sahada görev yapan afet çalışanlarının yaşadığı travma sonrası stres belirtileri, depresif semptomlar ve tükenmişlik belirtilerini yordamada çeşitli demografik (yaş, cinsiyet gibi), psikolojik (duygusal emek, kaynak kaybı, hayatta kalanla kurulan özdeşim düzeyi gibi) ve afete ilişkin değişkenlerin (aile/yakın kaybı, çalışma süresi, afet deneyimi gibi) yordayıcı rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma için 19-65 yaş aralığında (Ort.=34.9, SS=8.7), 88 kadın (%47.8) ve 96 erkek (%52.2) olmak üzere 184 katılımcının verileri analiz edilmiştir. Araştırma verileri; Demografik Bilgi Formu, Travma Sonrası Stres Tanı Ölçeği-5, Beck Depresyon Envanteri, Maslach Tükenmişlik Ölçeği, Duygusal Emek Ölçeği, Hayatta Kalanla Özdeşim Anketi ve Kaynak Kaybı Ölçeği (KKÖ) kullanılarak toplanmıştır. Veriler SPSS 29 programına aktarıldıktan sonra Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı Analizi ve Hiyerarşik Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi yapılmıştır. Çalışma sonunda; demografik değişkenlerden yaş değişkenindeki artış, afet çalışanları için koruyucu rol oynarken şu anda psikiyatrik/psikolojik destek alma, ikincil travmatik stres alt boyutlarının tümü, depresif belirtiler ve tükenmişliğin duygusal tükenme alt boyutu için bir risk faktörü olarak öne çıkmaktadır. Afete ilişkin değişkenlerden afet bölgesinde çalışılan toplam süre arttıkça travma alt boyutlarından aşırı uyarılmışlık ve aşırı tepkisellik belirtilerinin arttığı; daha fazla duygusal tükenme ve duyarsızlaşma yaşandığı görülmektedir. Bununla birlikte afet bölgesinde çalıştıkları süre boyunca koruyucu ekipman yeterliliği bildiren çalışanların, daha az duygusal tükenme ve duyarsızlaşma yaşadığı bilinmektedir. Duygusal emek alt boyutlarından sahte duygular, duygusal tükenme alt boyutunu; derinlemesine eylem ise depresif belirtileri pozitif yönde yordamaktadır. Kaynak Kaybı değişkeni ise travma alt boyutlarının tümünü, depresif semptomları ve tükenmişlik alt boyutlarından duygusal tükenme ve duyarsızlaşmayı pozitif yönde anlamlı yordamaktadır ve bu bulgular, kaynak kaybındaki artışın daha fazla olumsuz sonuçla ilişkili olduğunu söyleyen Kaynakların Korunması Kuramı'nı destekler niteliktedir. Son olarak beklenilenin aksine hayatta kalanla özdeşim değişkeni, ikincil travmatik stres belirtilerini, tükenmişlik düzeyini ve depresif semptomları anlamlı yordamamıştır.
Özet (Çeviri)
In the current thesis study, the aim is to examine the predictive role of various demographic (age, gender, etc.), psychological (emotional labour, loss of resources, level of identification with survivors, etc.) and disaster-related variables (loss of family/close relatives, duration of work, disaster experience, etc.) in predicting the symptoms of post-traumatic stress, depressive symptoms, and burnout experienced by disaster response workers deployed in the field following the earthquakes centred in Kahramanmaraş on 6 February 2023. Data from 184 participants aged 19–65 (mean = 34.9, SD = 8.7), including 88 women (47.8%) and 96 men (52.2%), were analysed for the study. Research data were collected using the Demographic Information Form, Post-Traumatic Stress Disorder Diagnostic Scale-5, Beck Depression Inventory, Maslach Burnout Inventory, Emotional Labour Scale, Survivor Identification Questionnaire, and Resource Loss Scale (RLS). After the data were transferred to SPSS 29, Pearson's Moment Correlation Coefficient Analysis and Hierarchical Multiple Linear Regression Analysis were performed. At the end of the study, an increase in the age variable among demographic variables played a protective role for disaster workers, while currently receiving psychiatric/psychological support, all subscales of secondary traumatic stress, depressive symptoms, and the emotional exhaustion subscale of burnout emerged as risk factors. Among disaster-related variables, as the total duration of work in the disaster area increases, symptoms of hyperarousal and hyperreactivity from the trauma subdimensions increase, and more emotional exhaustion and desensitisation are observed. However, it is known that workers who reported adequate protective equipment during their time working in the disaster area experienced less emotional exhaustion and desensitisation. Of the emotional labour subdimensions, fake emotions predict emotional exhaustion, while deep action positively predicts depressive symptoms. The resource loss variable positively and significantly predicts all trauma subdimensions, depressive symptoms, and emotional exhaustion and desensitisation from the burnout subdimensions, and these findings support the Conservation of Resources Theory, which states that an increase in resource loss is associated with more negative outcomes. Finally, contrary to expectations, the survivor identification variable did not significantly predict secondary traumatic stress symptoms, burnout levels, or depressive symptoms.
Benzer Tezler
- Yardım çalışanlarında travmaya kısa süreli bir grup müdahalesi: 6 Şubat Kahramanmaraş depremleri örneği
A brief group intervention for trauma in relief workers: The case of the February 6 Kahramanmaraş earthquakes
AYŞE BEYZA BIÇAKCI
Doktora
Türkçe
2025
Psikolojiİstanbul Arel ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATİMA ELİF ERGÜNEY OKUMUŞ
- Çok boyutlu çalışana destek müdahale ve tükenmişlik önleme programı'nın (ÇADEM-TP) psikososyal destek çalışanlarının travmatik stres tükenmişlik ve psikolojik sağlamlık düzeylerine etkisi
Effectiveness of multidimensional support intervention and burnout prevention program (ÇADEM-TP) on the traumatic stress, burn-out and psychological resilience levels of psychosocial support professionals
MELİS DEMİRCİOĞLU
Doktora
Türkçe
2020
PsikolojiKocaeli ÜniversitesiTravma ve Afet Çalışmaları Uygulamalı Ruh Sağlığı Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEM CERİT
- Türkiye'de afet haberciliğinde görev alan medya çalışanlarında travmatik stres belirtileri ve başa çıkma stratejileriyle ilişkili faktörlerin incelenmesi
Examining factors related to traumatic stress symptoms and coping strategies among media workers involved in disaster reporting in Turkey
İREM ASYA ŞALLI
- İkincil travmatik stres ve yordayıcılarının psikososyal destek ekibi çalışanlarında araştırılması
Investigation of secondary traumatic stress and its predictors in psychosocial support team members
EZGİ ŞİŞMAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
PsikiyatriKocaeli ÜniversitesiPsikiyatri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASLIHAN ÖZLEM POLAT IŞIK
PROF. DR. CEM CERİT
- Ruh sağlığı ve afet çalışanlarının travmatik stres belirtilerinin otantiklik ve sakin benlik düzeyleri açısından karşılaştırılması
A comparison of traumatic stress symptoms in mental health and disaster workers in terms of authenticity and quiet ego levels
DUYGU ÖZBİLGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
PsikolojiHaliç ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖKHAN ÖZCAN