Kahramanmaraş Depremleri'ni yaşamış yetişkinlerin bağlanma biçimi ile travma sonrası stres bozukluğu belirtileri, depresif belirti düzeyi ve umutsuzluk düzeyi arasındaki ilişkide zaman perspektifinin ve dissosiyasyon düzeyinin aracı rolünün incelenmesi
Examining the mediating role of time perspective and dissociation level in the relationship between attachment style and post-traumatic stress disorder symptoms, depressive symptoms, and hopelessness level in adults who have experienced the Kahramanmaraş Earthquakes
- Tez No: 949728
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SEDAT İŞIKLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 235
Özet
Bu araştırma 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremleri yaşamış yetişkin bireylerin psikolojik belirtilerini açıklamada bağlanma biçimleri, zaman perspektifi ve dissosiyasyon düzeyinin rolünü incelemektedir. Çalışmada; güvenli, kaygılı/ikircikli ve kaçıngan bağlanma biçimlerinin travma sonrası stres belirtileri, depresif belirti düzeyi ve umutsuzluk düzeyi ile ilişkileri; zaman perspektifi ve dissosiyasyon düzeyi aracılığıyla değerlendirilmiştir. Araştırmaya depremleri doğrudan yaşamış 234 yetişkin birey katılmıştır. Veriler kağıt-kalem yöntemiyle yüz yüze; Demografik Bilgi Formu, Erişkin Bağlanma Biçimi Ölçeği, Zimbardo Zaman Perspektifi Envanteri, Travma Sonrası Dissosiyatif Yaşantı Ölçeği-R, Beck Depresyon Envanteri, Beck Umutsuzluk Ölçeği, Travma Sonrası Stres Tanı Ölçeği-5 aracılığıyla toplanmıştır. Analizlerde SPSS 26 ve PROCESS Macro (Model 6) kullanılmıştır. Bulgular, güvenli bağlanmanın üç psikolojik belirtiyi de negatif yönde; dissosiyasyon düzeyinin ise pozitif yönde anlamlı olarak yordadığını göstermiştir. Kaçıngan bağlanma, doğrudan anlamlı bir yordayıcı olmamakla birlikte zaman perspektifi ve dissosiyasyon aracılığıyla dolaylı etkiler göstermiştir. Ayrıca gelecek zaman perspektifi de hiçbir psikolojik belirtiyi anlamlı bir şekilde yordamamıştır. Her bir bağlanma biçimi ile travma sonrası stres belirtileri, depresif belirtiler ve umutsuzluk düzeyi arasındaki ilişkiyi inceleyen dokuz ayrı modelde dengeli zaman perspektifinden sapma ve dissosiyasyon düzeyinin anlamlı seri aracı rol oynadığı saptanmıştır. Bu aracılık etkisinin türü bağlanma biçimine ve bağımlı değişkene göre farklılık göstermektedir. Son olarak bulgular alan yazını ışığında tartışılmış; araştırmanın sınırlılıkları ve gelecekteki çalışmalara yönelik önerilerle birlikte klinik uygulamalara dair çıkarımlara da yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study examines the role of attachment styles, time perspective, and dissociation level in explaining the psychological symptoms of adults who experienced the earthquakes centered in Kahramanmaraş on February 6, 2023. In the study, the relationships of secure, anxious/ambivalent, and avoidant attachment styles with post-traumatic stress symptoms, depressive symptom levels, and hopelessness were examined through the mediating roles of time perspective and dissociation. A total of 234 adult individuals who directly experienced the earthquakes participated in the study. Data were collected face-to-face using paper-and-pencil method with the Demographic Information Form, Adult Attachment Style Scale, Zimbardo Time Perspective Inventory, the Peritraumatic Dissociative Experiences Questionnaire-R, Beck Depression Inventory, Beck Hopelessness Scale, and Posttraumatic Diagnostic Scale for DSM–5. SPSS 26 and PROCESS Macro (Model 6) were used in the analyses. The results showed that secure attachment significantly predicted all three psychological symptoms in a negative direction, while the level of dissociation significantly predicted them in a positive direction. Avoidant attachment was not a significant direct predictor of psychological symptoms but showed indirect effects through time perspective and dissociation. Moreover, future time perspective did not significantly predict any of the psychological symptoms. In the nine separate models examining the relationship between each attachment style and post-traumatic stress symptoms, depressive symptoms, and hopelessness level, deviation from a balanced time perspective and dissociation level were found to play a significant serial mediating role. However, the type of this mediation effect varies depending on the attachment style and the dependent variable. Finally, the findings were discussed in light of the literature, and the study's limitations, suggestions for future research, and clinical implications also presented.
Benzer Tezler
- 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Merkezli Depremler sonrası depremzedelerde intihar riskinin değerlendirilmesi ve psikolojik dayanıklılık, posttravmatik stres bozukluğu ve depresyon ile ilişkisinin araştırılması
Evaluation of suicide risk and relationship with posttraumatic stress disorder, depression and psychological resilience in earthquake survivors after the February 6, 2023 Kahramanmaraş Earthquakes
İREM SÜRME KILIÇ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
PsikiyatriGaziantep ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLÇİN ELBOĞA
- Kahramanmaraş depremlerini yaşamış yetişkin bireylerde travma sonrası büyümenin yordayıcısı olarak travma sonrası stres belirtileri, bilişsel ve davranışsal duygu düzenleme becerilerinin incelenmesi
Examination of post-traumatic stress symptoms, cognitive and behavioral emotion regulation skills as predictives of post-traumatic growth in adults who experienced the Kahramanmaras earthquakes
NUR YAĞMUR ARAS
Doktora
Türkçe
2025
PsikolojiOndokuz Mayıs ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KEMAL ÖZCAN
- 6 Şubat depremini yaşamış, İstanbul'da eğitim gören kadınların deprem sonrası duygu ve deneyimlerinin yorumlayıcı fenomenolojik analiz ile incelenmesi
The emotional and experiential analysis of women who experienced the February 6, 2023 earthquakes and continued their education in Istanbul through interpretative phenomenological analysis
BÜŞRA CÜHER
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
PsikolojiHaliç ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEVDA SARI DEMİR
- Örgün eğitimde sunulan deprem eğitiminin Kahramanmaraş depremlerini yaşamış öğretmenlerin görüşlerine göre değerlendirilmesi
Evaluation of earthquake education provided in formal education according to the opinions of teachers who have experienced the Kahramanmaraş earthquakes
ESRA CAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimAdıyaman ÜniversitesiEğitim Programları ve Öğretimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SUAT ÇAPUK
- Deprem sonrası travma düzeyi ve travma sonrası büyüme arasındaki ilişkide ontolojik iyi oluş ve varoluşsal anlamın aracılık rolünün incelenmesi
Examining the mediation role of ontological well-being and existential meaning in the relationship between post-earthquake trauma level and post-traumatic growth
ELİF AYŞENUR TAŞOĞLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Psikolojiİstanbul Rumeli ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERCAN KOCAYÖRÜK