Lise öğrencilerinin kariyer uyumu ve kariyer kaygıları: Kariyer hedefi geribildirimlerinin aracı rolü
Career adaptability and career anxiety of high school students: The mediating role of career goal feedback
- Tez No: 949999
- Danışmanlar: PROF. DR. SÜLEYMAN BARBAROS YALÇIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 95
Özet
Bu araştırmada lise öğrencilerinin kariyer kaygısı düzeylerinin demografik değişkenlerle (cinsiyet, sınıf düzeyi, okul türü, liseye yerleşme biçimi, ebeveyn eğitim durumu ve algılanan sosyoekonomik düzey) farklılaşıp farklılaşmadığı değerlendirilmiştir. Ayrıca lise öğrencilerinin kariyer kaygılarıyla ebeveyn kariyer uyumları arasındaki ilişkide kariyer hedefi geribildirimlerinin aracı rolü incelenmiştir. Araştırma ilişkisel tarama modeli çerçevesinde desenlenmiştir. Araştırma Konya ilinde farklı okul türlerinde öğrenim gören toplam 663 lise öğrencisinden elde edilen verilerle gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubu lise öğrencisi olup hazırlık sınıfları hariç tüm sınıf seviyelerinden (9.,10.,11.,12. sınıf) oluşmaktadır Veri toplama araçları olarak“Ergen-Ebeveyn Kariyer Uyumu Ölçeği”,“Kariyer Hedefi Geribildirim Ölçeği”,“Kariyer Kaygısı Ölçeği”ve“Kişisel Bilgi Formu”kullanılmıştır. Veriler SPSS programı aracılığıyla analiz edilmiş; betimleyici istatistikler, Pearson korelasyon katsayısı, t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), çoklu regresyon analizi ve yapısal eşitlik modellemesi (SEM) gibi istatistiksel yöntemler uygulanmıştır. Araştırma bulguları doğrultusunda; lise öğrencilerinin kariyer kaygısı düzeylerinin cinsiyet, algılanan sosyoekonomik düzey ve öğrenim görülen lise türü değişkenlerine göre anlamlı farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Buna karşılık, sınıf düzeyi, ebeveynlerin eğitim durumu ve öğrencinin liseye yerleşme biçimi (merkezi sınav puanı veya adrese dayalı yerleştirme) değişkenlerine göre ise istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. Araştırmada, ebeveyn kariyer uyumu ile kariyer kaygısı arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Öte yandan, kariyer hedefi geribildirimleri ile kariyer kaygısı arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki belirlenmiştir. Ölçekten alınan yüksek puanların olumsuz geribildirim algısını yansıtması nedeniyle, öğrencilerin algıladıkları olumlu kariyer hedefi geribildirimleri arttıkça kariyer kaygısı düzeylerinin azaldığı; dolayısıyla olumlu geribildirimlerle kariyer kaygısı arasında istatistiksel olarak anlamlı ve negatif yönlü bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen sonuçlar, öğrencilerin kariyer hedeflerine yönelik olumsuz geribildirim algıları arttıkça kariyer kaygılarının da yükseldiğini göstermektedir. Ayrıca, ebeveyn kariyer uyumu ile kariyer hedefi geribildirimleri arasında da negatif yönlü anlamlı bir ilişki saptanmış; ergen-ebeveyn uyumu arttıkça öğrencilerin algıladığı olumsuz geri bildirim düzeyinin azaldığı belirlenmiştir. Aracılık analizine göre, kariyer hedefi geribildirimleri, ebeveyn kariyer uyumu ile kariyer kaygısı arasındaki ilişkide kısmi aracı bir rol oynamaktadır. Sonuç olarak, elde edilen bulgular öğrencilerin kariyer kaygısını etkileyen temel unsurların başında ebeveynle kurulan ilişkiler ve çevreden alınan geribildirimlerin geldiğini göstermektedir. Araştırma bulguları, kuramsal yaklaşımlar ve mevcut literatür çerçevesinde ayrıntılı olarak tartışılmış; bu doğrultuda araştırmacılar, öğretmenler, psikolojik danışmanlar ve ebeveynlere yönelik kapsamlı önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
In this study, it was evaluated whether high school students' levels of career anxiety differed according to demographic variables (gender, grade level, school type, type of high school placement, parental education level, and perceived socioeconomic status). In addition, the mediating role of career goal feedback in the relationship between high school students' career anxiety and parental career adaptability was examined. The research was designed within the framework of the relational survey model. The study was conducted with data collected from a total of 663 high school students studying in different types of schools in the city of Konya. The study group consisted of high school students from all grade levels (9th, 10th, 11th, and 12th grades), excluding preparatory classes. As data collection tools, the“Adolescent–Parent Career Adaptation Scale,”the“Career Goal Feedback Scale,”the“Career Anxiety Scale,”and the“Personal Information Form”were used. The data were analyzed using the SPSS software, and statistical methods such as descriptive statistics, Pearson correlation coefficient, t-test, one-way analysis of variance (ANOVA), multiple regression analysis, and structural equation modeling (SEM) were applied. According to the research findings, it was determined that high school students' career anxiety levels differed significantly according to gender, perceived socioeconomic status, and school type. In contrast, no statistically significant differences were found based on grade level, parental education level, or type of high school placement (centralized exam score vs. address-based placement). A negative significant relationship was found between parental career adaptability and career anxiety. On the other hand, a positive significant relationship was identified between career goal feedback and career anxiety. Since high scores on the scale reflect negative feedback perceptions, it was concluded that as students' perceptions of positive career goal feedback increased, their career anxiety levels decreased; thus, there is a statistically significant and negative relationship between positive feedback and career anxiety. The results also indicate that students' perceptions of negative feedback increase in parallel with an increase in career anxiety. Furthermore, a negative significant relationship was found between parental career adaptability and career goal feedback, showing that as adolescent–parent adaptability increases, students perceive lower levels of negative feedback. According to the mediation analysis, career goal feedback plays a partial mediating role in the relationship between parental career adaptability and career anxiety. In conclusion, the findings demonstrate that the key factors affecting students' career anxiety are primarily the nature of their relationship with parents and the feedback they receive from their environment. The research findings were discussed in detail within the framework of theoretical approaches and the existing literature; accordingly, comprehensive recommendations were made for researchers, teachers, psychological counselors, and parents.
Benzer Tezler
- İzmir ilinde mesleki ve teknik eğitim alan lise öğrencilerinin işsizlik ve kariyer kaygılarının Yapısal Eşitlik Modeliyle incelenmesi
The investigation into unemployment and career anxiety of vocational and technical high school students in i̇zmir via Structural Equality Model
GÜLDEN BOZOK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiToplam Kalite Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ RIZA FİRUZAN
- Lise öğrencilerinin kariyer uyumu ve bilişsel esneklik düzeyleri arasındaki ilişkide analitik düşünmenin aracı rolü
The mediator role of analytical thinking in the relationship between career adaptabilities and cognitive flexibility of high school students
AHMET ALAKUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimBursa Uludağ ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FİLİZ GÜLTEKİN
- Lise öğrencilerinin kariyer uyumu ve yaşam doyumu ilişkisinde iyimserlik ve umudun aracı rolü
The mediating role of hope and optimism in the relationship between career adaptability and life satisfaction in high school students
AYTEN BÖLÜKBAŞI
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. OĞUZHAN KIRDÖK
- Eğitim fakültesi öğrencilerinin kariyer uyumlarının duygusal zekâ, bölüm ve sınıf düzeyleri açısından incelenmesi
Research of education faculty students' career adaptations with the aspect of emotional intelligence, department and class level
MEŞHUDE ŞENTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OĞUZHAN KIRDÖK
- Lise öğrencilerinin gelecek yönelimleri ve kariyer uyumu ilişkisinde meslek kararı verme öz yetkinliğinin aracı rolü
The mediating role of career decision-making self-efficacy in the relationship between future orientation and career adaptability in high school students
RÜMEYSA TEMURTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OĞUZHAN KIRDÖK