Okul öncesi dönem çocuklarının eleştirel düşünme becerilerinin sessiz kitap uygulamaları aracılığıyla incelenmesi
An investigation of preschool children's critical thinking skills through wordless picture book activities
- Tez No: 950230
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ EBRU AYDIN YÜKSEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Kültür Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Okul Öncesi Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 95
Özet
Bu araştırmada, sessiz kitaplarla yürütülen uygulamalar aracılığıyla okul öncesi dönem çocuklarının eleştirel düşünme becerilerini ne şekilde kullandıkları ve ortaya koydukları incelenmiştir. Araştırmada nitel bir desen olarak durum çalışması kullanılmış; İstanbul ilinin Bahçelievler ilçesinde, Millî Eğitim Bakanlığı'na bağlı bir ilkokulun anasınıfında öğrenim gören 60–72 ay aralığındaki 18 çocuk (10 erkek, 8 kız) çalışma grubunu oluşturmuştur. Uygulamalar, 2024–2025 eğitim-öğretim yılı Mart ayından itibaren, haftada iki oturum olmak üzere yaklaşık 11 hafta boyunca gerçekleştirilmiştir. Her oturumda bir sessiz kitap kullanılmış; Thinky karakteri ve parmak oyunu gibi destekleyici materyallerle etkileşimli bir öğrenme ortamı yapılandırılmıştır. Veri toplama sürecinde uygulamalar video kaydıyla belgelenmiş ve elde edilen veriler, Eleştirel Düşünme Becerileri Analiz Formu doğrultusunda; yorumlama, analiz, çıkarım yapma, değerlendirme, açıklama ve öz düzenleme olmak üzere altı temel kategori üzerinden analiz edilmiştir. Araştırmanın bulguları, sessiz kitapların çocukların eleştirel düşünme becerilerini çok boyutlu biçimlerde ortaya koymalarına olanak sağladığını göstermektedir. Çocuklar, görsel unsurları yorumlama, karakterlerin duygularını ve düşüncelerini tahmin etme, olaylar arasında bağlantı kurma, alternatif çözümler üretme ve kendi anlatılarını oluşturma süreçlerinde çeşitli düzeylerde katılım sergilemişlerdir. Özellikle yorumlama ve çıkarım yapma becerileri kapsamında, çocukların kişisel deneyimlerinden yola çıkarak özgün ve yaratıcı yorumlar ifade ettikleri; analiz ve değerlendirme süreçlerinde ise olayları detaylandırma ve eleştirel sorgulama yöneliminde bulundukları gözlemlenmiştir. Ayrıca öz düzenleme becerisinin, çocuklar arasında gerçekleşen etkileşimler ve tartışmalar aracılığıyla farklı biçimlerde ifade edildiği ve çocukların kendi düşüncelerini gözden geçirme ya da yeniden yapılandırma eğilimi gösterdikleri anlaşılmıştır. ix Bu bulgular doğrultusunda, sessiz kitapların okul öncesi dönemde eleştirel düşünme becerilerinin farklı boyutlarda ifade edilmesine ortam sağlayan ve bu süreci destekleyici nitelikte bir araç olarak kullanılabileceği söylenebilir. Araştırma, öğretmenlerin sessiz kitaplarla etkileşimli okuma etkinlikleri planlamaları ve çocukların düşünme süreçlerini teşvik edecek açık uçlu sorular yöneltmeleri gerektiğine işaret etmektedir. Çalışmanın sonuçlarına dayanarak, okul öncesi öğretmenlerinin sessiz kitapları daha işlevsel biçimde kullanabilmelerine yönelik eğitimlerin düzenlenmesi, yaratıcı düşünmeyi destekleyen uygulamalara yer verilmesi ve ailelerin bu sürece etkin biçimde katılmalarının teşvik edilmesi önerilmektedir. Ayrıca, gelecekte farklı bağlamlarda, uzun dönemli ve öğretmen merkezli araştırmalarla bu alandaki bulguların derinleştirilmesi gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
In this study, the aim was to examine how preschool children employed and demonstrated critical thinking skills through activities involving wordless picturebooks. A qualitative case study design was adopted. The study group consisted of 18 children (10 boys, 8 girls) aged between 60 and 72 months, enrolled in the kindergarten class of a public primary school affiliated with the Ministry of National Education in the Bahçelievler district of Istanbul. The implementation took place over approximately 11 weeks during the 2024–2025 academic year, with two sessions held each week. In each session, a different wordless picturebook was used, accompanied by interactive materials such as the Thinky character and fingerplay activities to create a rich learning environment. The sessions were video-recorded, and the collected data were analyzed using the Critical Thinking Skills Analysis Form across six main categories: interpretation, analysis, inference, evaluation, explanation, and selfregulation. The findings indicate that wordless picturebooks provided opportunities for children to demonstrate their critical thinking skills in various dimensions. The children participated in processes such as interpreting visual elements, predicting characters' thoughts and emotions, establishing connections between events, generating alternative solutions, and creating their own narratives. In particular, it was observed that in the domains of interpretation and inference, children expressed original and creative ideas based on their personal experiences; and in the domains of analysis and evaluation, they engaged in elaboration and critical questioning of events. Additionally, self-regulation was manifested through peer interactions and discussions, during which children showed tendencies to revisit and reconstruct their own ideas. xi In light of these findings, it can be suggested that wordless picturebooks may serve as supportive tools that provide space for the expression of critical thinking skills in the preschool period. The study points to the importance of teachers planning interactive reading sessions with wordless books and posing open-ended questions to stimulate children's thinking processes. Based on the results, it is recommended that training programs be organized to enhance teachers' effective use of wordless books, that creative thinking tools be integrated into practice, and that family involvement be encouraged throughout this process. Future studies may focus on long-term, teacheroriented research in different contexts to deepen the understanding of this topic.
Benzer Tezler
- Görsel sanat eğitimi programının okul öncesi dönem çocuklarının eleştirel düşünme becerilerine etkisinin incelenmesi
Examining the effect of visual art education programme on the critical thinking skills of preschool children
GÜL DALĞAR
- Eleştirel Düşünme Becerileri Eğitimi Programı'nın geliştirilmesi ve programın okul öncesi dönem çocuklarının eleştirel düşünme becerilerine etkisi
The development of 'Critical Thinking Skills Training Program' and its effect on critical thinking skills of preschool children
EMEL DURMAZ
- Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 5 yaş grubu çocuklara uygulanan STEM eğitim programının ekolojik ayak izi farkındalığına etkisi
The effect of STEM education program on ecological footprint awareness in the age of five gruop children who are attending preschool
AYŞE BEYZA ÜNLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimAksaray ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUNUS GÜNİNDİ
- Çocuk kitapları aracılığıyla okul öncesi dönem çocuklarının çevre duyarlılığının sorgulanması: Bir çocuklarla felsefe çalışması
Questioning preschool children's environmental sensitivity through children' books: A philosophy for children study
NEVRA DEMİRSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERGİN ERGİNER
DOÇ. DR. AYSUN ERGİNER
- Küresel eğitim programının 60-72 aylık çocukların eleştirel düşünme ve sosyal becerilerine etkisinin incelenmesi
Investigation of the effect of global education program on critical thinking and social skills of 60-72 months-old children
FATMA BOLATTAŞ GÜRBÜZ