Uzaktan algılama ve CBS teknikleriyle yeraltı barajları için uygun alanların belirlenmesi
Identification of suitable areas for underground dams using remote sensing and GIS techniques
- Tez No: 950482
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ÖZÇELİK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 237
Özet
Kurak ve yarı kurak bölgelerde su kaynaklarının sürdürülebilirliği hayati önem taşımaktadır. Su kaynakları üzerindeki stres ve risk, bölgenin ve beşerî gelişimi olumsuz etkilemektedir. Bu olumsuzluklara önlem alınması ve azaltılması amacıyla yeraltı barajları geçmişten günümüze su kaynaklarının korunumu için etkili bir yöntem olarak tanımlanmaktadır. Çalışma sahası olarak, Türkiye'nin önemli akarsu havzalarından biri olan Yeşilırmak Havzası seçilmiştir. Çalışmada coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama teknikleri ile yeraltı barajlarının yapımına uygun alanların belirlenmesi hedeflenmektedir. Yeraltı barajlarının yalnızca jeolojik ve topografik olarak uygun olan alanlara inşa edilmesi verimlilik ve sürdürülebilirlik açısından bir risk oluşturmaktadır. Çünkü su kaynakları yalnızca bu iki faktöre bağlı olarak birikimini ve yeraltına sızma sürecini gerçekleştirmemektedir. Çalışmada yeraltı barajları yapımı için uygun alanların belirlenmesi için etkili olan faktörlerin ana ve alt kriterleri ile analitik hiyerarşi süreci yönteminden faydalanarak yer seçimi analizi gerçekleştirilmiştir. Yeraltı barajı yapımını ve sürdürülebilirliğini etkileyen hidrojeoloji, topografya, hidroloji, arazi kullanım sınıfı ve büyük toprak grubu faktörleri yer seçimi analizi için ayrı ayrı olacak şekilde değerlendirilmiştir. Yer seçiminde etkili faktörlerin ana ve alt kriterleri değerlendirmeler sonucu belirlenmiş olup, analitik hiyerarşi süreci ile her faktör altında ana ve alt kriterler faktördeki etki ve önem öncelik durumları da göz önünde tutularak, ikili karşılaştırma matrisleri kurularak ağırlık ve tutarlılık oranları tespit edilmiştir. Ana ve alt kriter ağırlıkları QGIS programında her bir katmana yeniden sınıflandırılarak tanımlanmış olup, ağırlıklı bindirme analizleri ile uygunluk analizleri gerçekleştirilmiştir. Son olarak her faktörün ağırlık oranına göre bindirme analizi gerçekleştirilmiştir. Bu analizler sonucunda, Yeşilırmak Havzası sınırlarında yeraltı barajı yapımına uygun alanlar farklı uygunluk düzeyleri ile ortaya konmuştur. Buna göre Yeşilırmak Havzası'nda yeraltı barajı yapımı için 2.786,27 km2 alan çok uygun, 2.436,27 km2 alan uygun, 4.853,29 km2 alan orta uygun, 14.692,54 km2 alan az uygun ve 14.797,62 km2 alan da uygun değil sınıfında yer aldığı belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar, nihai haritalar üzerinde sunulmuş ve istatistiksel verilerle desteklenmiştir.
Özet (Çeviri)
The sustainability of water resources is of vital importance in arid and semi-arid regions. Stress and risk on water resources negatively affect both the region and human development. In order to prevent and mitigate these adverse effects, underground dams have been defined as an effective method for the conservation of water resources from past to present. As the study area, the Yeşilırmak Basin-one of Turkiye's major river basins-was selected. This study aims to identify areas suitable for the construction of underground dams using geographic information systems and remote sensing techniques. Constructing underground dams solely in geologically and topographically suitable areas poses a risk in terms of efficiency and sustainability, since the accumulation and infiltration of water into the ground are not governed only by these two factors. Therefore, in this study, site selection analysis was carried out using the analytic hierarchy process (AHP) method, considering the main and sub-criteria of factors that effectively influence the suitability for underground dam construction. The factors evaluated separately for site selection include hydrogeology, topography, hydrology, land use classification, and major soil groups. The main and sub-criteria that influence site selection were determined based on expert evaluations. Using the AHP method, pairwise comparison matrices were constructed by considering the effect and priority of each criterion within its factor, and weight and consistency ratios were calculated. The weights of the main and sub-criteria were defined by reclassifying each layer in the QGIS software, and suitability analyses were performed through weighted overlay analyses. Finally, an overlay analysis was conducted based on the weight ratios of each factor. As a result of these analyses, areas suitable for the construction of underground dams within the boundaries of the Yeşilırmak Basin were identified at varying levels of suitability. Accordingly, it was determined that within the Yeşilırmak Basin, 2.786,27 km² of land is classified as highly suitable, 2.436,27 km² as suitable, 4.853,29 km² as moderately suitable, 14.692,54 km² as less suitable, and 14.797,62 km² as unsuitable. The results obtained were presented on final maps and supported with statistical data.
Benzer Tezler
- Hydrologic modelling of soil erosion and runaff using remote sensing and GIS
Toprak erozyonu ve akışın uzaktan algılama ve CBS teknikleri kullanılarak hidrolojik modellenmesi
MURAT ALİ HATİPOĞLU
Doktora
İngilizce
1999
İnşaat MühendisliğiOrta Doğu Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DOĞAN ALTINBİLEK
- Toplulaştırma sonrası arazi kullanım değişimlerinin uzaktan algılama ve cbs tekniği ile belirlenmesi: Şanlıurfa Bozova Sulucakaçar örneği
Determination of landuse changes after land consolidation using remote sensing and geographic information system: A case study at the Şanlıurfa Bozova Sulucakaçar example
PINAR ÖZGÜLTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatHarran ÜniversitesiToprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ALİ ÇULLU
- LİDAR verileri ile desteklenmiş ortofoto görüntülerinden bina tespiti performans değerlendirmesi
Building detection performance evaluation of orthophoto images supported by LIDAR data
VURAL GERİM
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Jeodezi ve FotogrametriKocaeli ÜniversitesiJeodezi ve Jeoinformasyon Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ARZU ERENER
- Development of integrated tools for river basin management-DRRSM and GIS application
Akarsu havzası yönetiminde entegre araçların geliştirilmesi-DRRSM ve CBS uygulaması
OKAN FISTIKOĞLU
Doktora
İngilizce
2002
Jeoloji MühendisliğiDokuz Eylül Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. NİLGÜN HARMANCIOĞLU
- Asbestin sağlık coğrafyası ve çevre perspektifinden uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak incelenmesi: Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Investigation of asbestos from the perspective of health geography and environment using remote sensing and geographic information systems: Southeastern Anatolia Region
ABDULLAH İZZEDDİN KARABULUT
Doktora
Türkçe
2024
CoğrafyaHarran ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET İRFAN YEŞİLNACAR