Çocukluk dönemi gıda anıları ve gıda hafızasının yiyecek tercihleri üzerindeki etkisi
The influence of childhood food memories and food memory on food preferences
- Tez No: 950504
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ FULYA SARPER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Gastronomi ve Mutfak Sanatları, Gastronomy and Culinary Arts
- Anahtar Kelimeler: gıda hafızası, çocukluk anıları, yiyecek tercihleri, yeme nostaljisi, toplumsal ve kültürel bellek, tat ve koku hafızası, food memory, childhood memories, food preferences, food nostalgia, social and cultural memory, taste and olfactory memory
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 200
Özet
Bu çalışmada, bireylerin çocukluk dönemine ait gıda anıları ve genel gıda hafızalarının güncel yiyecek tercihleri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Türkiye'de yaşayan 18–60 yaş arası 471 yetişkinden anket yoluyla elde edilen veriler, çocuklukta edinilen gıda deneyimleri ve bu deneyimlere eşlik eden duyguların, yetişkinlikte hangi yiyeceklerin tercih edildiği ya da kaçınıldığı üzerinde anlamlı etkiler yarattığını ortaya koymuştur. Keşfedici faktör analizi sonucunda, çocukluk gıda anıları ve gıda hafızası ölçeğinin bireysel anılar, aile ve sosyal paylaşım, kültürel kimlik-toplumsal çerçeve, duyusal-duygusal bağsızlık ve duyusal-duygusal tetikleyiciler olmak üzere çok boyutlu yapıda olduğu belirlenmiştir. Beş faktörlü ölçeğin Cronbach's Alpha değeri 0.917 olarak hesaplanmıştır. Çocukluk dönemi gıda hafızası puanı ile güncel yiyecek tercihleri arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki saptanmıştır (p < 0.001). 32–45 yaş grubundaki bireyler, alt boyutlar ve toplam puanda 18–24 yaş grubuna göre anlamlı farklılık göstermiştir (p < 0.05). Buna karşın, Olumlu Sürdürüm ve toplam puanlar açısından yaş grupları arasında anlamlı fark bulunmamıştır. Olumsuz Ayrışma boyutundaki yaş etkisi ise sınırda kalmıştır (p < 0.05). Bulgular, yaşın nostalji temelli gıda hafızası boyutlarını güçlendirdiğini, ancak güncel yiyecek tercihleri üzerinde belirgin bir farklılık oluşturmadığını ortaya koymuştur. Pozitif anıların yiyecek seçimlerinin sürdürülmesine katkı sunduğu, olumsuz anıların ise olumsuz duygularla ilişkilendirilen gıdalardan kaçınılmasıyla ilişkili olduğu belirlenmiştir. Gıda hafızasının biyolojik olduğu kadar psikolojik ve sosyo-kültürel yönleriyle de değerlendirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study investigates the influence of individuals' childhood food memories and overall food memory on their current food preferences. Survey data were collected from 471 adults aged 18–60 living in Türkiye. The findings revealed that food experiences acquired in childhood, along with the emotions associated with them, significantly affect which foods are preferred or avoided in adulthood. Exploratory factor analysis showed that the Childhood Food Memories and Food Memory Scale has a multidimensional structure consisting of Individual Memories, Family and Social Sharing, Cultural Identity and Societal Context, Sensory–Emotional Detachment, and Sensory–Emotional Triggers. The five-factor scale demonstrated high internal consistency (Cronbach's Alpha = 0.917). A positive and significant correlation was identified between childhood food memory scores and current food preference scores (p < 0.001). Participants aged 32–45 showed significant differences from those aged 18–24 in subdimensions and in total scores (p < 0.05). However, no significant differences were found across age groups in the Positive Continuation subdimension or in total scores. The age effect on the Negative Divergence subdimension was marginal (p < 0.05). These results indicate that age reinforces nostalgia-based dimensions of food memory but does not produce a clear change in current food choices. Positive childhood memories were found to support the continuation of certain food preferences, whereas negative memories were associated with avoiding foods linked to unpleasant emotions. The study concludes that food memory should be understood not only in biological terms but also through its psychological and socio-cultural dimensions.
Benzer Tezler
- Bebek ek gıdalarının antioksidan kapasitelerinin ve biyoalınabilirliklerinin belirlenmesi
Determination of antioxidant capasity and bioavailablity of baby food
MERVE KONAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Beslenme ve DiyetetikUludağ ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASEMİN ŞAHAN
- Erken çocukluk dönemi sürdürülebilir beslenme ve hareketli yaşam iyi uygulama eğitim modeli geliştirme
Early childhood sustainable nutrition and active life good practice education model development
BİLGE TEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Beslenme ve Diyetetikİstinye ÜniversitesiBeslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FUNDA ELMACIOĞLU
- İlk 5 yaş çocuklarda abur cubur gıda tüketimi ve ailelerin tutumları
Junk food consumption and attitudes of families in first 5 years old children
MERVE AKEKİN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2020
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜLYA PARILDAR
DOÇ. DR. OYA BALTALI
- Erken adölesan ve adölesan dönemde Dİ-2-etil hekzil ftalat maruziyetinin sıçan beyin dokusunda oksidatif stres ve epigenetik değişiklikler üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi
Evaluation of the effects of Dİ-2-ETHYL HEXYL phthalate exposure on oxidative stress and epigenetic changes in rat brain tissue in EARLY adolescent and adolescent period
ŞEYDA KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Farmasötik ToksikolojiLOKMAN HEKİM ÜNİVERSİTESİFarmasötik Toksikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BELMA GÜMÜŞEL
- Anne beden memnuniyetsizliği ve besleme davranışı ile çocuk beden memnuniyetsizliği ve yeme davranışı arasındaki ilişki
The relationship between maternal body dissatisfaction and feeding behaviour with child body dissatisfaction and eating behaviour
EZGİ ŞEN KABAKCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
PsikolojiIşık ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BERNA AKÇİNAR YAYLA