Cemil Meriç'in kültürel relativizm eleştirisi ve ahlak felsefesine yaklaşımı
Cemil Meriç's critique of cultural relativism and his approach to moral philosophy
- Tez No: 950562
- Danışmanlar: PROF. DR. CEVDET KILIÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk-İslam Felsefesi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 138
Özet
Bu çalışma, Cemil Meriç'in kültürel relativizme yönelik eleştirilerini ve bu eleştirilerin ahlâk felsefesi bağlamındaki yansımalarını incelemeyi amaçlamaktadır. Meriç'in düşünce dünyası, Doğu-Batı arasındaki epistemolojik ve kültürel gerilimleri merkeze alırken, modern düşünce kalıplarına yönelttiği sorgulayıcı yaklaşımıyla dikkat çeker. Bu bağlamda kültürel relativizm, Meriç'in hem teorik olarak tartıştığı hem de belirli sınırlar içinde reddettiği bir kavram olarak ele alınmaktadır. Cemil Meriç'e göre kültürel relativizm, her kültürün kendi iç dinamikleriyle anlaşılmasını savunması bakımından değerli bir yaklaşım olmakla birlikte, düşünsel sömürgeleşmenin önünü açabilecek potansiyel riskler taşımaktadır. Batı'dan ithal edilen kavramların yerel bağlamdan kopuk bir biçimde benimsenmesi, Meriç'e göre, fikrî bağımsızlığı zedeleyen bir taklitçiliğe yol açmaktadır. Bu nedenle Meriç, aydın kimliğinin taklitten arınarak özgünlük ve sorumluluk temelinde yeniden inşa edilmesi gerektiğini vurgular. Tezin bir diğer odak noktası ise Meriç'in ahlâk felsefesine dair görüşleridir. Özellikle geçmiş ve gelenekle kurduğu eleştirel ilişki, ahlâkî duruşunun temelini oluşturur. Meriç'e göre, geçmiş ne mutlak biçimde yüceltilmeli ne de toptan reddedilmelidir; asıl mesele, geçmişle yüzleşebilen ve onu yeniden anlamlandırabilen bir bilinç geliştirebilmektir.“Öldürülmesi gereken ölüler de vardır”sözüyle, toplumu fikrî durağanlığa mahkûm eden dogmatik kabullerin sorgulanması gerektiğine işaret eder. Bu yönüyle onun yaklaşımı, eleştirel bir ahlâk anlayışını ve tarih bilinciyle yoğrulmuş bir kültürel farkındalığı beraberinde getirir. Bu tez, Cemil Meriç'in fikir dünyasından hareketle kültürel kimliğin korunması, ahlâkî özerklik ve entelektüel özgünlük gibi kavramlar üzerine yeniden düşünmeyi hedeflemekte; yerli düşüncenin köklerine dönerek evrensel bir entelektüel bilinç inşasının imkânlarını tartışmaktadır. Anahtar Kelimeler : Cemil Meriç, kültürel relativizm, ahlâk felsefesi, kültürel kimlik, gelenek, Doğu-Batı ikilemi, eleştirel düşünce
Özet (Çeviri)
This study aims to critically examine Cemil Meriç's critique of cultural relativism and its reflections within the context of moral philosophy. Meriç's intellectual framework centers on the epistemological and cultural tensions between East and West, while his approach demonstrates (a consistent) skepticism toward modern thought patterns. In this regard, cultural relativism is explored both as a theoretical concept and as a notion Meriç challenges within certain limits. According to Meriç, while cultural relativism seeks to promote understanding of each culture within its own context, it may inadvertently facilitate intellectual colonization by diminishing the value of indigenous thought. He argues that the uncritical adoption of Western concepts poses a threat to intellectual autonomy. Thus, Meriç advocates for the reconstruction of intellectual identity through originality and a sense of responsibility. The study also delves into Meriç's perspective on moral philosophy, especially focusing on his critical stance toward tradition and the past. For Meriç, the past should neither be sanctified nor entirely rejected; rather, it must be reinterpreted through conscious reflection. His famous remark,“Some of the dead must also be buried,”underscores the need to challenge (dogmatic) traditions that hinder intellectual vitality. This attitude forms the foundation of his critical moral consciousness. Ultimately, this thesis invites a reconsideration of cultural identity, moral autonomy, and intellectual originality through the lens of Cemil Meriç's thought, seeking the possibility of constructing a universal intellectual consciousness rooted in local traditions. Key Words : Cemil Meriç, cultural relativism, moral philosophy, tradition, East-West dichotomy, cultural identity, critical thought
Benzer Tezler
- Cemil Meriç'in ideolojik varoluş süreci
Cemil Meriç's ideological existene process
TURGAY DEMİREL
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Siyasal BilimlerTekirdağ Namık Kemal ÜniversitesiKüreselleşme ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE FİLDİŞ
- Cemil Meriç'in din ve topluma bakışı
The Approach of Cemil Meriç on religion and society
KEMALEDDİN TAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNİR KOŞTAŞ
- Türkiye'nin batılılaşma sürecine ilişkin olarak Niyazi Berkes ile Cemil Meriç'in yaklaşımlarının karşılaştırılması
The comparison of Niyazi Berkes and Cemil Meriç's approaches to the westernization process of Turkey
ELİF TÜRKİSLAMOĞLU
Doktora
Türkçe
2019
TarihAnkara ÜniversitesiTürkiye Cumhuriyeti Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERDAR SARISIR
- XIX. yüzyıl Rus oryantalizminde Orta Doğu
XIX. the Middle East in century Russian orientalism
ARİF AKBAŞ
Doktora
Türkçe
2023
SosyolojiMarmara ÜniversitesiOrtadoğu Sosyolojisi ve Antropolojisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OKAN YEŞİLOT
- 20. yüzyıl Türk düşüncesinde garbiyatçılık (oksidentalizm) üzerine bir inceleme
An examination on the occidentalism (garbiyatçilik) in the 20th century Turkish thought
ALKIM SAYGIN