Bulgaristan'da konuşulan TürkçedeBulgarcanınn etkisi: Ödünçlemeler
The impact of bulgarian over the Turkish spoken in Bulgaria: Borrowings
- Tez No: 950621
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜLSÜM SONGÜL ERCAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Toplumdilbilim, Dillerarası Etkileşim, Ödünçleme, Bulgarcadan Türkçeye Ödünçlemeler, Uyarlama, Haugen'ın Ödünçleme Ulamlandırması, Sociolinguistics, Language Contact, Borrowing, Borrowings from Bulgarian to Turkish, Adaptation, Haugen's Categorization of Borrowing
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Genel Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Dilbilim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 223
Özet
Dillerarası etkileşim, geniş oylumlu dilbilim kapsamındaki toplumdilbilim çerçevesinde ele alınıp irdelenen bir dilsel olgudur ve farklı dilsel topluluklar arasındaki etkileşim durumu sonucunda ortaya çıkan sonuçlara ve bu sonuçların altında yatan süreçlere gönderimde bulunur. Bu bağlamda, çalışmamızın konusu dillerarası etkileşimin sonucu olarak ortaya çıkan görüngülerden biri olan ödünçlemedir. Ödünçleme herhangi bir dile ait dilsel gereçlerin ya da örüntülerin diğer bir dil tarafından benimsenmesi sürecidir. Bu çalışmada, Kuzeydoğu Bulgaristan'da bulunan bir Türk köyü olan Krepça'da yaşayan Türkçe-Bulgarca ikidilli Bulgaristan Türkü bireylerin günlük yaşamlarında kullandıkları yerel Türkçe bağlamında pilot çalışmayla belirlenen“mekân”,“meslek-mevki”ve“ülke”konu alanları kapsamında (i) Bulgarca sözcüklerin kullanılıp kullanılmadığı, (ii) kullanılan Bulgarca sözcüklerin ödünçleme olup olmadığı, (iii) ödünçleme olduğu belirlenenlerin hangi konu alanları çerçevesinde daha sık kullanıldığı, (iv) bu sözcüklerin uyarlama özelliği taşıyıp taşımadıkları, (v) ödünçlemelerin altında yatan olası nedenlerin neler olabileceği ve (vi) Haugen'ın belirlediği ödünçleme ulamlarındaki yeri araştırılmaktadır. Bu araştırma sorularını yanıtlamak amacıyla 76 katılımcıyla görüşmeler gerçekleştirdik ve bu görüşmeleri kaydettik, kayıtlar çevriyazı metinlerine dönüştürülmüş ve veri tabanı elde edilmiştir. Sıklık ölçütüne göre veri tabanı çözümlenmiş olup Krepça köyünde yaşayan ikidilli Bulgaristan Türklerinin günlük Türkçe iletişimleri bağlamında çok sayıda Bulgarca sözcük kullandıkları, bunlar içinde 68 tanesinin Krepça köyünde konuşulan Türkçede yerleşikleşmiş ödünçlemeler oldukları ve ödünçleme oranı en yüksek olan konu alanının mekân konu alanı olduğu saptanmıştır. Uyarlama açısından incelendiğinde, ödünç sözcüklerde biçimbilimsel uyarlama yapıldığı belirlenmiştir. Ödünç sözcükler Haugen'ın ulamlandırmasına göre büyük çoğunlukla saf ödünç sözcüklerdir. Son olarak ödünçlemelerin altında yatan başlıca nedenin“gereksinim”olduğu değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Language contact is a linguistic phenomenon that is addressed and examined within the framework of sociolinguistics framework of macrolinguistics and refers to the results that emerge as a result of interaction between the different linguistic communities and the processes underlying these results. In this context, the subject of our study is borrowing, one of the phenomena that emerge as a result of language contact. Borrowing is the process by which linguistic materials or patterns belonging to any language are adopted by another language. This study investigates whether (i) Bulgarian words are used, (ii) whether the Bulgarian words used are borrowed, (iii) in which subject areas the borrowed words are used more frequently, (iv) whether these words have adaptation characteristics, (v) what the possible reasons behind borrowings may be and (vi) their place in the borrowing categories determined by Haugen, within the scope of the“place”,“occupation-position”and“country”subject areas determined by the pilot study in the context of the local Turkish used in daily life by Bulgarian bilingual individuals living in Krepça, a Turkish village in Northeastern Bulgaria. To answer these research questions we conducted interviews with 76 participants and recorded them, the recordings were converted into transcription, and finally the database was obtained. Following the frequency criterion the database was analysed and it was found that the bilingual Bulgarian Turks living in the village of Krepça used a large number of Bulgarian words in the context of their daily Turkish communication; 68 of which were established borrowings in Turkish spoken in Krepça village and the subject area with the highest borrowing rate was that of space. When analyzed in terms of adaptation, it was found that morphological adaptations were made in barrowed words. According to Haugen's classification, the barrowings were mostly those of pure barrowings. Finally, it was concluded that the primary probable reason underlying the borrowings is“necessity”.
Benzer Tezler
- Bulgaristan'daki Orta Rodop Türk ağızlarının fonetik, morfolojik ve senktaktik özellikleri
Phonetic, morphological and syntactic characteristics of Turkish dialects spoken in Central Rhodope region in Bulgaria
SİBEL MUSTAFA RASHIDOVA
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TURAN
- Bulgaristan - Kırcali bölgesi Türk ağızları
Bulgaria - Kırcali region Turkish dialects
NİGAR ALİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
DilbilimErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TUNCER GÜLENSOY
- Avrupa Birliği ekonomi politikalarında uyum süreci: Türkiye ve Polonya arasında bir karşılaştırma
Adaptation process for European economic policy: A comparison between Turkey and Poland
ABDULLAH ÖĞE
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Ekonomiİstanbul Aydın Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TEVFİK MESUT EREN
- Nazım Hikmet ve Pablo Neruda'nın İspanya iç savaşı'na değinmeleri
Nazim Hikmet and Pablo Neruda mentions to the Spanish civil war
TAHSİN AYDOĞDU
Doktora
Türkçe
2014
Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİL ÜNSAL
- Bulgaristan'dan Türkiye'ye göç olgusu ve Türk basınına göre analizi (1985-1989)
Migration from Bulgaria to Turkey and analysis according to Turkish press (1985-1989)
BATUHAN ALİŞOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
TarihEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET KAYIRAN