Bulgaristan'daki Orta Rodop Türk ağızlarının fonetik, morfolojik ve senktaktik özellikleri
Phonetic, morphological and syntactic characteristics of Turkish dialects spoken in Central Rhodope region in Bulgaria
- Tez No: 892093
- Danışmanlar: PROF. DR. FİKRET TURAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Türk Ağızları, Bulgaristan, Orta Rodoplar, Diyalektoloji, Fonetik, Morfoloji, Sentaks, Turkish Dialects, Bulgaria, Central Rhodopes, Dialectology, Phonetics, Morphology, Syntax
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 883
Özet
Bulgaristan'da konuşulan Türk ağızları yirminci yüzyılın ilk yıllarından beri bilim insanlarının konusu olmuştur. 1950'lere kadar Dimitar Gacanov, Valentin Aleksandroviç Moşkov, Tadeusz Kowalski, Nikolay Konstantinoviç Dimitriev, Gyula Németh, János Eckman gibi önde gelen dil araştırmacıları genellikle Kuzey ve Kuzeydoğu Bulgarsitan'da konuşulan Türk ağızlarını araştırmış ve bu konularla ilgili bilimsel yayınlar yapmışlardır. 1950'lerden sonra György Hazai, Mamedaga Şiraliev, Mefküre Mollova, Hayriye Süleymanoğlu Yenisoy gibi önemli bilim insanları ülkenin güneyinde de dil araştırmaları yapmışlardır. Bu araştırmalar, genellikle Doğu Rodop Türk ağızlarının ele alındığı araştırmalardır. Rodop Dağlarının büyük bir kısmı Bulgaristan'ın güney sınırları içerisinde bulunmaktadır. Doğu Rodop Türk nüfusunun en çok olduğu bölgedir, dolayısıyla dil bilimcilerinin daha çok dikkatini çekmiş ve bölgede konuşulan Türk ağızları daha çok araştırılmıştır. Batı ve Orta Rodop bölgelerinde daha az Türk nüfusu olması nedeniyle burada konuşulan Türk ağızlarını konu alan bilimsel çalışmalar kısıtlıdır. Bulgaristan'daki Orta Rodop Türk ağızlarını ele alan bilimsel nitelikte kapsamlı bir çalışma bulunmamaktadır. Çalışmamızın amacı, Bulgaristan'daki Orta Rodoplar bölgesinde konuşulan Türk ağızlarının ses bilgisi, yapı bilgisi ve söz dizimi özelliklerinin incelenmesi, standart Türkçeden hangi şekillerde farklılık gösterdiklerinin tespit edilmesi, Bulgar dilinden etkilenme alanlarının belirlenmesi ve diğer Bulgaristan Türk ağızları arasındaki yerinin tespit edilmesidir. Bu şekilde belirtilen amaca ulaşabilmek için öncelikle ayrıntılı bir saha çalışması yaparak bölgede yaşayan köy sakinleri ile mülakatlar yapılmış ve ses kayıtları oluşturulmuştur. Sonrasında kayıtların transkripsiyonları yapılıp araştırmamızın temel dayanağı olan metinler oluşturulmuştur. İnceleme bölümünde metin içerikleri Türkçenin ses bilgisi, yapı bilgisi ve söz dizimi anlamlarında incelendikten sonra“Sonuçlar”başlıklı bölümde elde edilen analiz sonuçları açıklanmıştır. Bu bölümde yöre ağızlarını standart Türkçeden farklı kılan unsurlar bariz bir şekilde görülmektedir. Ayrıca standart Türkçede kullanılmayan veya farklı anlamda kullanılan kelimeler“Sözlük”bölümünde gösterilmiş ve anlamları açıklanmıştır. Bu bölümde yöre ağızlarının, söz varlığı bağlamında Bulgarcadan etkilenmesi net bir şekilde görülmektedir. Çalışmamızın son bölümünde metinlerde yer alan tüm sözcüklerin ayrıntılı dizini yer almaktadır. Sonuç olarak Orta Rodop Türk ağızlarının standart Türkçe ile benzerlikleri olduğu gibi farklılıkları da olduğu, Bulgarcadan özellikle söz varlığı anlamında etkilendiği, diğer Bulgaristan Türk ağızları arasında ayrı ve farklı bir yeri olduğu tespit edilmiştir. Orta Rodop Türk ağızları ile ilgili hazırladığımız bu çalışmanın, Bulgaristan Türkleri ile ilgili bu bölgenin şimdiye kadar araştırılmamış olması eksikliğinin giderilmesine belli oranda katkı sağlayacağını umut ediyoruz.
Özet (Çeviri)
The Turkish dialects spoken in Bulgaria have been the subject of interest of linguists since the first years of the twentieth century. Until the 1950s, leading language researchers such as D.Gacanov, V.A Moshkov, T. Kowalski, N.K Dimitriev, G.Németh, J.Eckman generally researched the Turkish dialects spoken in Northern and Northeastern Bulgaria and wrote scientific publications on these subjects. After the 1950s, important scientists such as G.Hazai, M. Şiraliev, M.Mollova, H.Süleymanoğlu Yenisoy conducted language research in the south of the country. These studies generally focused on Eastern Rhodope Turkish dialects. Most of the Rhodope Mountains are located in the southern borders of Bulgaria. Eastern Rhodopes region has the largest Turkish population, therefore it has attracted more attention from linguists. Turkish dialects spoken in this region have been researched more than Turkish dialects in Western and Central Rhodope. There is no comprehensive scientific study on the Central Rhodope Turkish Dialect in Bulgaria. The aim of our study is to examine the phonological, morphological and syntactic characteristics of the Turkish dialects spoken in the Central Rhodopes region in Bulgaria, to determine how they differ from standard Turkish language, to clarify the areas of influence from the Bulgarian language and to determine their place among other Bulgarian Turkish dialects. In order to fulfil this aim, within the scope of this research audio recordings of interviews with 43 people from six villages in the region have been obtained. Voice recordings have been transcribed using the signs specified in the Turkish Language Association Transcription system and the texts which are the basis of our research have been created. In the analysis section the text contents were analised in the context of Turkish phonology, morphology and syntax. The results were summarized in a separate“Results”section. In this section, the language features that make local dialects different from standard Turkish are clearly shown. In addition, words that are not used in standard Turkish are listed in the“Dictionary”section where the meanings of these words are described. In this section, it is clearly seen that the local dialects are influenced by Bulgarian language in terms of vocabulary. The last part of our study includes a detailed index of all words in the texts. As a conclusion, it has been determined that Central Rhodopes Turkish dialects have similarities to Standart Turkish language but there are differences as well. These dialects are influenced by Bulgarian language especially in terms of vocabulary. They have a special and separate place among other Turkish dialects spoken in Bulgaria. I hope that this study of the Central Rhodope Turkish dialects will contribute to filling the gap in this field of Turkish dialects spoken by Bulgarian Turks.
Benzer Tezler
- Türkiye'deki ilk ve ortaokullarda müzik eğitimi ile Bulgaristan'daki ilk ve ortaokullarda müzik eğitiminin karşılaştırılarak incelenmesi
The Comparison and examination of the music education in primary and high schools in Bulgaria and Türkiye
NİLÜFER YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiMüzik Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. SAADETTİN ÜNAL
- Linguistic rights of the Turkish minority in Bulgaria
Bulgaristan'daki Türk azınlığın dilsel hakları
CENGİZ HAKSÖZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2007
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. AYŞEGÜL AYDINGÜN
- A modelling study for the health risk poset by nuclear power plant in Bulgaria at different parts of Turkey
Bulgaristan'daki nükleer santrallerdeki potansiyel bir kazanın Türkiye'nin değişik bölgelerinde oluşturacağı sağlık riskinin model yardımıyla incelenmesi
ÖZGE ÜNVER
Yüksek Lisans
İngilizce
2003
Çevre MühendisliğiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. GÜRDAL TUNCEL
- The Rise of ATAKA in Bulgaria
Bulgaristan?daki ATAKA Partisinin Yükselişi
NİLAY KARAMOLLAOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2012
Siyasal BilimlerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA TÜRKEŞ
- Turkey and Turkish/Muslim minorities in Greece and Bulgaria (1923-1938)
Türkiye ve Yunanistan ve Bulgaristan'daki Türk/Müslüman azınlıkları (1923-1938)
GÖZDE EMEN
Yüksek Lisans
İngilizce
2011
Siyasal BilimlerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EBRU BOYAR